توقیف دادرسی - تعیین تکلیف پرونده های متوقف و بلااقدام دردادگاههای مدنی
نظریه مشورتی اداره حقوقی وزارت دادگستری
203 شماره 12هفته دادگستری صفحه 179178
در جریان رسیدگی بامور بایگانی و بجریان انداختن پرونده های راکد مدنی بپرونده هائی برخورد میشود که بعلل مختلف ازقبیل فوت خواهان یا فوت خوانده ، خروج پرونده از نوبت رسیدگی ، عدم ایداع دستمزد کارشناس ، عدم قبولی کارشناس ، عدم تادیه وجه انتشار آگهی درمورد حصر وراثت ، عدم ارائه گواهی مالیات بر ارث ، عدم تعیین وراث خواهان یا خوانده ، عدم تعیین نشانی آنان ، عدم وصول رای داور ، تجدید وقت و عدم تعیین وقت از طرف دفتر و امثالهم راکد مانده است .نسبت به پرونده هائی که در مرحله بدوی از نوبت رسیدگی خارج شده و یا بعلت عدم ایداع دستمزد کارشناس و یاعدم ارائه گواهینامه مالیاتی و یا عدم تعیین وقت از طرف دفتر و یا عدم وصول رای داور راکد مانده است اتخاذ اتصمیم قضائی برای مختومه نمودن آنها در حدود ماده 169 سابق قانون آئین دادرسی مدنی وماده 15 قانون مالیات بر ارث مصوب 1315 و طبق مواد جاریه قانون آئین دادرسی مدنی بلااشکال و میسر است ولی نسبت بسایر موارد از قبیل خروج پرونده از نوبت رسیدگی در مرحله پژوهشی و یا عدم تادیه وجه انتشار آگهی حصر وراثت و فوت خواهان اتخاذ تصمیم قضائی که با موازین قانون قابل انطباق باشد دشوار و بلکه متعسر است و چون تعداد این قبیل پرونده ها زیاد میباشد تقاضا دارد اداره حقوقی نظر مشورتی خودرا درباره آنها اعلام دارد.
با توجه به مواد ذیل :
ماده 166سابق - هرگاه طرفین در جلسه دادرسی حاضر نشوند بدون اینکه درخواست رسیدگی غیابی کرده باشند یا یکطرف حاضرنشده لیکن درخواست صدور حکم غیابی یا ابطال دادخواست نشود رسیدگی بدعوی از نوبت خارج و به آن کار رسیدگی نخواهد شد تا وقتی مدعی رسیدگی بدعوی را بخواهد.
ماده 166 اصلاحی - چنانچه مدعی در مبادله لوایح پاسخ ندهدمدیر دفتر پرونده را در ظرف 24 ساعت بدادگاه ارسال میدارد ودادگاه پس از ملاحظه پرونده در صورتی که احتیاجی بتوضیح ازمدعی نداشته باشد رای مدهد و الا موارد توضیح را در صورتمجلس قید و بطرفین اخطار می نماید و در جلسه چنانچه دادگاه بااستماع توضیح طرفین یا یکطرف بتواند رای میدهد و اگر بعلت غیبت یکطرف نتواند رای بدهد وغایب باشد دادخواست او را ابطال میکند در کلیه مواردیکه دادخواست ابطال میشود دادگاه بتقاضای مدعی علیه حکم خسارت وارد بر او را میدهد.
ماده 297 - در مورد بند2 از ماده (290) در صورت فوت یا حجر یا ممنوعیت وکیل دادگاه بموکل اطلاع میدهد تا بر حسب مورد شخصا" برای دادرسی حاضر شود و یا وکیل دیگر بمحکمه معرفی کند و در صورت فوت یکی از اصحاب دعوی دادگاه بطرف دیگر اخطار می نمایدکه جانشین متوفی را معرفی نماید و پس از تعیین جانشین برگهای لازم بورثه وصی ولی یا قیم در صورتیکه وارث محجور باشد ابلاغ میشود و در صورت حجر یکی از اصحاب دعوی برگهای لازم بنماینده قانونی او ابلاغ میگردد و در مورد بند3 ماده 290 برگهای لازم بکسی که بجای شخص سابق که سمت او زایل شده معین گردیده است ابلاغ میشود.
ماده 512 - اگر پژوهشخواه شکایت پژوهشی را از قرار یا حکم بدون عذر موجه سه ماه متوالی ترک نماید بدرخواست پژوهشخوانده دادگاه قرار سقثوط شکایت پژوهشی را میدهد و در این صورت حکم پژوهشخواسته بمنزله حکم قطعی است حکم این ماده در موارد زیر جاری نیست :
1 - درصورتی که پژوهشخواه قبل از درخواست اسقاط شکایت پژوهشی درخواست تعقیب کرده باشد.
2 - در صورتکیه قرار یا حکم دادگاه نخستین فسخ شده باشد.
3 - پس از صدور حکم غیابی یا قرار قابل اعتراض درمرحله پژوهشی .
4 - پس از نقض حکم یا قرار بر اثر رسیدگی فرجامی .
ماده 18 قانون ثبت - در صورتیکه محکمه یا محقق ثبت قرار عدم صلاحیت خود را صادر نماید مکلف است پس از قطعیت قرار مزبور به تقاضای مدعی دوسیه عمل را برای مرجع صلاحیتدار بفرستد دراین مورد تجدید عریضه لازم نیست .
اگر معترض پس از تقدیم عرضحال در مدت شصت روز دعوای خود تعقیب نکرد (مسکوت گذاشت ) محکمه یا محقق ثبت مکلف است بتقاضای مستدعی ثبت قرار استقاط دعوای اعتراض را صادر نماید و از این قرار می توان استیناف داد. رای استیناف قابل تمیز نیست .
در مورد استعلام فوق کمیسیون مشورتی آئین دادرسی مدنی اداره حقوقی در جلسه مورخ 9/3/1343 بشرح زیر اظهارنظر نموده است :
پرونده هائی که در نامه دادگستری... به آنها اشاره شده و بطور کلی بر دودسته اند دسته اول پرونده های حقوقی است که دادرسی آنها بواسطه فوت یکی از متدعیین توقیف شده و یا بر اثر عدم ایداع دستمزد کارشناس پرونده بلااقدام مانده است در این نوع پرونده ها اگر موضوع دعوی اعتراض بر ثبت بوده و پرونده در بدوی جریان داشته و یا دعوی پژوهشی بوده و معترض بر ثبت یا پژوهشخواه دستمزد کارشناس را در صندوق نسپرده و یامعترض بر ثبت یا پژوهشخواه ورثه متوفی را تعیین و معرفی نکرده باشند طرف میتواند بر طبق ماده 18 قانون ثبت یا ماده 512 قانون آئین دادرسی مدنی اسقاط دعوی اعتراض بر ثبت یا دعوی پژوهشی راتقاضانماید ولی اگر توقیف دادرسی بر اثر فوت مدعی یا پژوهشخواه بوده و مدعی علیه یا پژوهشخوانده بر طبق ماده 297 قانون آئین دادرسی مدنی ورثه متوفی را معین نکرده باشد و همچنین در موردیکه پرداخت دستمزد کارشناس بر عهده خوانده یا پژوهش خوانده بوده واقدامی در این خصوص نشود یا مخارج انتشار آگهی در مورد درخواست تصدیق انحصار وراثت پرداخت نگردد اقدامی میسور نیست و این نوع پرنده ها قانونا" بلااقدام خواهدماند
دسته دوم پرونده هائی است که از نوبت رسیدگی خارج شده یا مدت داوری منقضی گردیده و داور رای صادر نکرده باشد چون ماده 199 قانون آئین دادرسی مدنی که مجوز خروج پرونده از نوبت رسیدگی بوده اصلاح شده و درحال حاضر ادامه رکود این نوع پرونده ها مجوز ندارد بنابراین دادگاه میتواند باین قبیل پرونده ها رسیدگی نماید و راجع به پرونده هائی که بداوری ارجاع و با انقضاء مدت داوری رای آنها صادرنشده دادگاه میتواند بر حسب مورد برای تعیین داور یارسیدگی بدعوی اقدام نماید.
مرجع :مجموعه نظرهای مشورتی اداره حقوقی وزارت دادگستری درزمینه
مسائل مدنی ضمیمه مجله حقوقی وزارت دادگستری
ازانتشارات دفترتحقیقات ومطالعات وزارت دادگستری
باهمکاری آقایان محمودسلجوقی یداله امینی
112
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 203
تاریخ تصویب : 1343/03/09
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
توقیف دادرسی - فوت خواهان پیش از ابلاغ اخطار رفع نقص در مورد تعیین آدرس خوانده اقامه دلیل جدید در اولین جلسه دادرسی اختصاری
