فرجام خوانده منکر اطلاع از فسخ شده و ضرورت داشت بدرخواست خواهان بدوی مراسم سوگند از خوانده (منکر رجوع نامبرده بوی بوده ) انجام سپس اظهار نظر می کرد
تاریخ رسیدگی : 21/3/65
شماره دادنامه : 127/22
مرجع رسیدگی : شعبه 22 دیوانعالی کشور
خلاصه جریان پرونده :
در تاریخ 7/3/60 آقای فرجامخواه دادخواستی بطرفیت آقای فرجام خوانده بخاسته فسخ معامله منزل واقع در حسین آباد علیا تقدیم دادگاه بخش رفسنجان نموده و خلاصتا" توفیق داده که خانده یک باب منزل وی را بدون قیمت معمار و کارشناس ... باینجانب داده وخانه مرا بقیت ارزان برداشه و تقاضای صدور حکم بر فسخ معامله و یا انجام معامله بنظر کارشناس نموده است خوانده ضمن لایحه تقدیمی اظهار داشته ... که در مورد معامله خانه مورد بحث آقای (الف ) دلال و واسطه بوده که منزل ویرا باو معرفی کرده و حتی دلال مزبور به خواهان گفته چنانچه معمار می خواهد بیاورد ایاشن پاخس داده که باو معرفی کرده و حتی دلال مزبور بخواهان گفته چنانچه معمارمی خواهد بیاورد ایشان پاخس داده که صغیر نیست و بنابراین معامله با رضایت انجام شده پس از تقدیم خواسته خواهان درجلسه مورخ 10/4/660 دادگاه بخش رفسنجان اظهار داشته که خوانده سرش کلاه گذاشته وروز سوم معامله نزد ایشان رفته و جریان را باوی در میان گذارده است دادگاه بخش رفسنجان قرار عدم صلاحیت خود را بشایستگی دادگاه شهرستان کرمان صادر نموده که بعشهب اول دادگاه شهرستان کرمان ارجاع گردید. دادگاه مذکور پس ا ز انجام تبادل لوایح بجهت اینکه موضوع دعوی ظاهرا" فخس معامله بیع بعلت غبن است و بمنظور تقدیم ثمن و ضمن و قیمت هر یک بشرح پرونده تفاوت قیمت جلب نظرکارشناس را ضروری تشخیص و قرار ارجاع امر بکارشناس صادر و جهت اجرای قرار نیابت قضائی بدادگاه بخش رفسنجان تفویض کرده است ضمنا" خوانده ضمن لایحه مورخ 30/5/60 خلاصتا" اظهار داشته ... یا خرید و فروش چند سال فسخ دارد دادگاه بخش رفسنجان نسبت باجرای قرار اقدام و پرونده مرا پس از اظهارنظر کارشناس اعاده نموده است طبق نظریه مورخ 27/1/60 کارشناس ارزش خانه آقا ( واقع در حسین آباد 234800 تومان وارزش خانه آقا یحاجی مزارعی 133200 تومان می باشد خوانده بشرح لایحه مورخه 3/1/61 خلاصتا" اظهار اشته که ... خانه من در قلب شهر ودارای آب و برق ... و خانه خواهان در بیابان فاقد آب و برق بوده چون من شصخ دامدار هستم باین خرید راضی شدم که مدت 18 ماه کارگر گرفته و از راه دور آب برای دامهایم آورده ام وگذشته در اثر همین خرید و فروش ... خانه را بصورت ساختمان ومحل دامهای خود ومحل مسکونی خود درآورده ام ... و همین معمار کارشناس قادربه تعینی قیمت... روی دو ساختمان نیس مگر کارشناس که علم مدنی داشته باشد آقای ... طبق وکلاتنامه تقدیمی خود را وکیل خوانده معرفی و ضمن لایحه مورخ 19/1/61 ضمن بیان مطالبی اظهار داشته برای اینکه خواهان بتواند خلط مبحث کند تاریخ معاوضه با جعلا" از سال 1358 بسال 1359 تبدیل کرده وبیان تریب یک سا لخودش را به تاریخ تقدیم دادخاست و دعوی غبن نزدیک کردهاست ودلیل این امر معاوضه نامه عادی سال 1358 است که برای معاوضه همین منزل تنظیم گرددیه است و چون باین مسئله توجه نگردیده تقاضای توجه دارم و آقای ... هم که بعنوان کارشناس تعیین شده قیمت و باب منازل را در تاریخ 10/59 تعیین کرده نه تاریخ 10/58 و بهمین علت و سواستفاده خواهان از معاوضه نامه جعلی کارشناس را هم فریب داده است... موکل ازتاریخ معاوضه نامه خ واهان را که فقط اسکلت ساختمانی بوده با تحمل هزینه های نازک کاری وشیشه زدن درها و حیاط سازی و دیوار سازی و غیره بیش از یک میلیون ریال وپانصد هزار ریال خرج آن کرده که کارشناس به تصور وقوع معاوضه در10/59 بجای 10/58 بهیچوجه توجهی به اینکار نکرده است و آقای (ع ) نیز با تقدیم یک برگ وکالتنامه خود را وکیل خواهان معرف یومضن لایحه تقدیمی خلاصتا" اظهار داشته پس از انجام مهامله منزل موکل یا منزل آقای خوانده و بلحاظ عدم اطلاع از موضوع معامله موکل متوجه می شود که در انجام عمل مرقوم مغبون و با مراجعه مکرر به آقای خوانده نامبرده از فسخ معامله خودداری نموده است پس از تقدیم دادخواست به آن دادگاه که دادگاه موضع را بکارشناس ارجاع نموده تفاوت قمیت مشخص شده است و ضمنا" طرح دعوی بر اساس موازین قانونی علی الخصوص مواد416و417 قانون مدنی صورت گرفته است و دادگاه در جلسه مورخ 19/1/61 بلحاظ اینکه آقا ینازمند وکیل خوانده ادعای جع لنموده بدفتر دستور داده که وقت دیگری تعیین ودر اخطاریه آقای (ن ) تذکر دهد که دلائل ادعای جعل را اعلام و در اخطاریه آقا (ع ) تذکر داده شود که چون به مستند دعوی وی ادعای جعل شده در صورت بقاء باستفاده اصول اسناد را همراه بایورد و آقا (ن ) ضمن لایحه تقدیمی با راسال استشهادیه پیوست دلائل جعل را اعلام کرده وتقاضا نمود که از طریق اعضاءنیابت قضایی مقرر فرمایند تا از مطلعین مرقوم ک دردادگاه معرفی خواهند شد تحقیق گردد و آقا (ع ) نکیل خواهان نیز با ارسال لایحه ای بقاء خود را بر استفاده از مستند اعلام کره دادگاه طبق صورتجلسه مورخ 23/3/61 قرار رسیدگی باصلالت بمستند خواهان صادر وبدرخواست آقای وکیل خوانده نیابت قضائی دادگاه بخش رفسنجان داده ودادگاه مزبور در جلسات مورخ 12/8/61 و24/1/61 از گواه یخاهان در غیاب وکیل خوانده و بدون ابلاغ بوی تحقیق نموده توضیح آنکه جهت جلسه مورخ 12/8/61 خواهان لایحه ای تقدیم نموده بود و سپس پرونده رابدادگاه شهرستان کرمان اعاده داده وقت رسیدگی بروز28/1/61 تعینی شده ودر وقت مقرر دادگاه شهرستان منحل و دادگاه عمومی تشکیل شده بود و پس از یک جلسه تجدید بلحاظ مذاکرات اصلاحی و امکان سازش وقت رسیدگی بتاریخ 28/2/62 تعیین شده و در جلسه مقرر با حضور وکلای طرفین تشکیل شده است آقای وکیل خواهان با توجه بنظریه کارشناس واظهارات گواهان که بوسیله موکلش معرفی شده بود تقاضای صدورحکم بنفع موکلش نموده آقای وکیل خوانده اظهار داشته ک طبق فتوکپی قباله ای که پرونده می باشد معاوضه در دیماه 58 بوده نه دیماه 59 و در جلسه 12/8/61دادگاه بخش رفسنجان با یابت قضائی می بایستی از گواها موکل تحقیق نماید وقت رسیدگی به بنده ابلاغ نشده و حتی آقای رئیس دادگاه رفسنجان با علم باینکه وقت مزبور به بنده ابلاغ نشده هم از شهود خواهان تحقیق کرده و هم بدون آنکه جرحی برآنها بتوان وارد کرد مبادرت برسیدگی نموده اما آنچه مسلم است این است که آقا (ح )مالکیتی از این خانه ندارد زیرا نامبرده ششدانگ آنرا بعیالش منتقل کرده ودر28/10/59 دیگر ایشان سمتی در این خانه ندارد در عین حال در تاریخ 10/58 که معاوضه صورت گرفته آقای (ح ) نه مالک ششدانگ خانه بوده و نه مالک ششدانگ خانه ای که ادعا می کند در اثر معاوضه باو رسیده است بهرحال دعوی غبن بعد از18 ماه از تاریخ وقوع معامله صحیح نیست و ... اینکه کارشناس خرج کرد موکل را در خانه مورد معاوضه در نظر نگرفته و بعنوان قیمت روز معامله به نفع خواهان حساب کرده نظر ایاشن درست نیست این خانه که آقای (ح ) بموکل انتقال داده یک منزل مخروبه بدون آب و برق بوده که موکل آنرا تعمیر وآباد کرده واحیاء نموده از فاصله دور آب و برق کشیده و آنچه ازدیاد قمیت پیدا کرده در اثر اقدامات موکل بوده است آقای وکیل خواهان اظهار داشته در سندی که آقای (ن ) اشاره فرموده فقطدو دانگ ق ید گریده و به محض اطلاع ازمغبون شدن تقاضای فسخ معامله گردیده ومعامله هم در27/10/59 انجام گرفته است... و دادگا پس از رسیدگی طبق دادنامه شماره 198-19/2/1362 بشرح زیر مبادرت بصدور رای نموده است بحکایت محتویات پرونده امر و مستند خواهان معامله مشارالیه با خوانده دعوی ازتاریخ 27/10/59 وقوع یافته بوده ومشارالیه در تاریخ 2/3/60 به تقدیم دادخواست برای فسخ معامله واستفاده از خیار غبن مبادرت نموده است نظر باینکه در فاصهل متجاوز از 4 ماه خواهان مرقوم با تصرف مبیع و استفاه از آن بکیفیت مبیع وخصوصیات آن در همان بدو امر عرفا" و مادتا" وقوف کامل پیدا کرده است ودلیلی ابراز ننموده است که علم او به غبن در زمانی قریب به تقدیم دادخواست حصال شده باشد و با وصف مذکور عرفا" و عادتا" تقدیم دادخواست واستفاده از خیار غبن در چنین مهلت بعیده ای مغایر با فوریت خیار غبن می باشددعوی مطروح بنظر غیرموجه تشخیص وقطع نظر از مدافعات خوانده دعوی ادعای اودر باب تاریخ واقعی معامله که حسب اظهار وی 28/10/58 بوده است حکم بر بطلان دعوی مطروح ضمن الزام خواهان بپرداخت مبلغ چهل و چهار هزا ریال بابت حق الوکاله وکیل در حق خوانه صادر و اعلام می گردد.0 آقای (ح ) از دادنامه مذکور فرجامخواهی نموده و ضمن لایحه پیوست دادخاست فرجامی خلاصتا" اظهارداشته ... دادگاته شهرستان که مرجع رسیدگی به پرونده بوده با قبول ادعای اینجانب مراتب رابکارشناس ارجع وکارشناس بشرح اظهرا نظر مضوبط در پرونده مبلغی را که در انجام معامله مغبون گردیده ام اعلام ... و پس از مدتی فرجامخوانده ادعای جعل نموده که کذب بودن ادعایش محرز گردیده و استدلال دیگر دادگاه بر استفاده از موردمعامله مدت 4ماه و عدم طرح دعوی ... از جمله ادعائی است که صرفا" درجهت تعیین حق بدنه بوده که پس از انجام معامله واز روز بعد از آن یعنی 29/10/59 مرتبا" به ایشان مراجعه وتقاضا فخس معامله را نموده ام و بشرح استشهادیه پیوست عده ای که ناظر مراجعه بنده در تاریخ 29/10/59 و بعدازآن به آقای به آقای فرجامخوانده بودمانده انداداءشهادت نموده اندواستهشادیه ای نیز در همین رابطه پیوست کرده است فرجامخوانده ضمن لایحه دفاعیه فرجامی اظهارات فرجامخواه را تکذیب کرده و از جمله اظهار داشته که در مرحله فرجامی پیوست استهشادیه که جنبه ماهوی دارد به بدیوانعالی کشور وارد رسیدگی ماهوی نمی شود و اینکه ادعا گردیده روز بعداز معامله نامبرده باینجانب مراجعه کرده و متذکر به فسخ آن شده کذب محض است ومنزل را با خرچ خدم تکمیل کرده ام ... وپس از انجام تبادل لوایح از طرف دفتر شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی کرمان وارسال آن بدیوانعالی کشور وارجاع آن بدوا" بشعبه 15 دیوان عالی کشور و پس از تاسیس شعبات جدید باین شعبه باتوجه به محتویات پرونده ومشاوره بشرح زیر مبادرتب صدرو رای می نماید.
بسمه تعالی
رای : اعتراضات فرجامی فرجامخواه بدادنامه فرجامخواسته وارد بنظر می رسد زیرا دادگاه اولا" جهت احراز غبن فاحش قرار ارجاع امر بکارشناس صادر وکارشناس نیز نظریه خود را تقدیم کرده و دادگاه بدون توجه بنظریه وی واعتراض فرجامخوانده دائر باینکه پس از انجام معامله تعمیراتی بهزینه خود انجام داده بااخذ توضیح از کارشناس و با انتخاب کراشناس دیگر ولدی الاقتضاء واقدامات قانونی دیگری که موثر در موضوع مانحن فیه بوده توجه و رسیدگی می نمود ثانیا" در شرائطی که پژوهشخواه در جلسه مورخ 10/4/60 دادگاه بخش رفسنجان که اهظار داشته سه روز بعدازن انجام معامله و در لایحه پیوست دادخواست فرجامی عنوان کرده که روز بعد از انجام معامله جهت فخس معامله به فرجامخوانده مراجعه لیکن مشارالیه توجهی ننموده و فرجامخواندهمنکر این امر گردیده ضرورت داشته که دادگاه بدرخاست خواهان بدوی مراسم سوگند از خوانده (ک منکررجوع نامبرده بوی بوده ) انجام و سپس اظهار نظر می کرد با توجه به مراتب فوق دادنامه فرجامخواسته که بدون رسیدگی بمراتب مذکور صادر شده نقض و جهت رسیدگی مجدد بدادگاه حقوقی یک کرمان ارجاع می گردد.
مرجع :
کتاب قانون مدنی در آراء دیوان عالی کشور- خیارات واحکام راجع به آن - به اهتمام یداله بازگیر - انتشارات فردوسی - چاپ اول 1379 - چاپ دریا
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 127
تاریخ تصویب : 1365/03/21
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
استدلال دادگاه و لحاظ مواد 416و417 ق 0م مبنی برفسخ معاوضه موضوع دو قرارداد به لحاظ وجود غبن فاحش موجه وصحیح تشخیص می شود صدور حکم دادگاه به اسنتاد مادتین 416و417 ق 0م
