تصرف بعنوان وقفیت دلیل وقفیت است
رای شماره : 391-31/2/46
رای اصراری هیات عمومی دیوان عالی کشور
اعتراضات فرجامخواه بالحاظ دلائل مندرج درحکم فرجامخواسته در خصوص احرازاصالت وقفنامه مستنددعوی ومودی گواهی گواهان براینکه مداخله فرجامخواه درمورددعوی بعنوان دخالت دروقف بوده موثردرمقام نیست وچون ازحیث رعایت اصول وقواعددادرسی هم اشکالی بررسیدگی بنظر نمی رسدبه تجویزقسمت اول ماده 558آئین دادرسی مدنی حکم فرجامخواسته ابرام می گردد.
* سابقه *
وقف
تصرف بعنوان وقفیت
اداره اوقاف اصفهان درسال 1310بخواسته اعتراض برتقاضای ثبت آقایان میرزامحمدومیرزاعلی ومیرزاحسین ومیرزاحبیب اله وبانوان ربابه وسکینه وخدیجه نسبت به ششدانگ قریه هسته پلاک شماره 18دردادگاه شهرستان اصفهان اقامه دعوی نموده وتوضیح داده :رقبه مزبورازموقوفات مسلم و معترض علیهم بعنوان مالکیت تقاضای ثبت نموده اندتقاضای رسیدگی وصدور حکم به وقفیت وابطال ثبت معترض علیهم رادارد.رونوشت وقفنامه ورقه حکمیه ومشروحه آقای میرزاعلی ودوطغری قبض رسیدحق النظاره رابعنوان مدرک ضمیمه دادخواست کرده است .
پس ازجریان دادخواست وایرادمرورزمان ازطرف بعضی معترض علیهم وصدورقرارردایرادمرورزمان ویک سلسله رسیدگی دادگاه شهرستان اصفهان حکم شماره 108-21/2/20رابه این استدلال صادرنموده :(نظربه اینکه برمدعی است اثبات ادعای خودرانمایدوبااینکه مستندات اداره اوقاف درموعد تکذیب شده وباآنکه قراررسیدگی به صحت انتساب برگهاصادروچندین مرتبه تجدیدوقت شده ووکیل خواندگان واوقاف صحت انتساب مدارک رااثبات ننموده دعوی اوقاف ثابت نمی باشدحکم بطلان دعوی اوقاف صادرمی گردد.)
اداره اوقاف ازاین حکم درخواست رسیدگی پژوهشی نموده وطرف دعوی پژوهشی راآقای حاج میرزاعلی وبانوان صغری وربابه وآغابیگم وخدیجه وسکینه ونصرت فرزندان مرحوم حاج محمدعلی دانسته وپس ازرسیدگی به اصالت وقفنامه شعبه دوم دادگاه استان اصفهان حکم شماره 162رابه این شرح صادر نموده است :
ایرادات اداره اوقاف واردبنظرمی رسدزیرامستنداداره پژوهشخواه مربوط به ششدانگ قریه هسته ازبلوک قهاب می باشدکه باصدورقراررسیدگی به صحت واصالت آن ازطرف این دادگاه واجرای قرارمزبورکه باتوجه به گواهی واظهارات شهودازقبیل آقای محمدمهدی امام جمعه اصفهان وآقایان حسین شهشهانی وحاج آقای مصطفی الدری ومرتضی شهشهانی ومصطفی مجدومحمدعلی مشیر صدری که اغلب ازفقهای معروف وعلمای اصفهان می باشندصحت واصالت آن در نظردادگاه محرزوثابت است وبعلاوه نظربه برگ استشهادیه مورداستناد اداره پژوهشخواه که موردرسیدگی قرارگرفته وباتوجه به گواهی مسجلین آقایان حاج سیدعلی اکبروحاج سیدعلی وحاج سیدعلی محمدمدرس که ازمعتمدین وفقات اصفهان به شمارمیروندصحت واصالت برگ اخیرالذکرنیزموردتردید نمی باشدونظربه شیاع وقفیت قریه هسته ازبلوک قهاب درنظردادگاه محرز است علیهذادادگاه بافسخ دادنامه پژوهشخواسته نسبت به آقای حاج میرزا علی وبانوان صغری وآغابیگم وخدیجه ونصرت فرزندان حاج محمدعلی وآقای غلامعلی قائم مقام قانونی بانوان رباب وسکینه پژوهشخواندگان بقدرالحصه رای به وقفیت قریه فوق الذکرصادرمی نمایدومقررمی دارداداره ثبت اسنادو املاک اصفهان تقاضای ثبت پژوهشخواندگان راابطال وتقاضای ثبت اوقاف را نسبت به قریه مزبوربعنوان وقفیت بپذیردوبعنوان وقف تشریفات ثبتی آن راانجام دهد.
ازاین حکم آقای حاج میرزاعلی بطرفیت اوقاف فرجامخواهی نموده و رسیدگی به شعبه چهارم دیوان عالی کشورارجاع گردیده وخلاصه اعتراض این بوده که معترض به ثبت ادله خودرامنحصربه شهودکرده که ازگواهان درسابق بازجوئی شده واخیرادرسال گذشته اقدام به استماع گواهی گواهان نموده وبه اظهاراینجانب که گواه معارض دارم هیچ تاثیری نداده وطرزاقامه شهود برخلاف قانون بوده وشهودشهادت به مظنه داده اندنه علم وآقای امام جمعه به موجب ورقه مرسوم به وقفنامه ناظرموقوفه ومتولی خودرامعرفی کرده که با اینصورت مدعی است نه شاهدوشهودشهادت موثری راجع به امهاردویست سال پیش نداده ودادگاه توجه نکرده که ملک خالصه انتقالی بوده وبموجب تصدیق اداره دارائی منال آن بازخریدشده ومادام که غصب یدفعلی ثابت نشوددعوی وقفیت قابل ترتیب اثرنمی باشد.
شعبه چهارم دیوان کشوربموجب دادنامه مورخ 30/6/41به استدلال اینکه (فرجامخواه دررقبه مورددعوی وقفیت بعنوان مالکیت تصرف داشته وتقاضای ثبت آن رابه قدرالحصه کرده است وهمان نحوی که اعتراض نموده تصرف سابق وقف ولواینکه به ثبوت برسدتصرفات فعلی بعنوان مالکیت راازاعتبار نمی اندازددادگاه استان هم دلیلی درحکم فرجامخواسته مبنی برغاصبانه یا امانی بودن منشاءتصرفات فعلی فرجامخواه وانتزاع عین موقوفه بدون مجوز قانونی وبنحوعدوان ذکرننموده )حکم فرجامخواسته راشکسته است .
پس ازارجاع رسیدگی به شعبه اول دادگاه استان اصفهان این شعبه حکم شماره 165رابه این شرح صادرکرده است :
باتوجه به احرازاصالت وقفنامه ابرازی ازناحیه پژوهشخواه بنابه شهادت شهودمن جمله آقایان امام جمعه اصفهان وشهشهانی وحاج مصطفی مجدو محمدعلی مشیرصدری دراین مرحله وسایرمستندات دعوی ازجمله استشهادو رسیدحق النظاره به امضاءحاج میرزاعلی ومستفادازاظهارات گواهان وقفیت قدرالحصه ازملک مورداعتراض به ثبت وتصرف وقف درآن درنظردادگاه محرزبوده وتصرف پژوهشخوانده نامبرده درآن باتوجه به محتویات پرونده ومجموع من حیث المجموع گواهی گواهان وماده 434آئین دادرسی مدنی بعنوان دخالت دروقف بوده نه تصرف مالکانه تابتواندتصرف استمراری وقف رااز اعتباربیاندازدعلیهذاباتوجه به مراتب فوق وسایرمحتویات پرونده دادنامه پژوهشخواسته مخدوش بوده وبه اجازه ماده 515 قانون آئین دادرسی مدنی فسخ حکم به ابطال ثبت موردتقاضای پژوهشخوانده ازقریه هسته راصادرو اعلام می دارد.
آقای حاج میرزاعلی ازاین حکم درخواست رسیدگی فرجامی کرده واعتراض این بوده که دادگاه بدون رسیدگی وتحقیق ازشهودمعارض مبادرت بصدورحکم کرده وشعبه چهاردیوان عالی کشوردرتاریخ 13/9/42چنین حکم صادرنموده :
حکم فرجامخواسته که برابطال ثبت فرجامخوانده بقدرالحصه صادر گردیده بنحوی که استدلال شده مخدوش است زیرادوفقره نوشته شماره 767-30ر سرطان 302وشماره 5751 سه سرطان 302ازجمله مستندات دعوای اداره اوقاف اصفهان که به قبض رسیدحق النظاره موسوم شده هیچیک بنابه حکایت رونوشت آنهاامضائی ازفرجامخواه نداردواستدلال دادگاه استان درحکم مزبوربه اینکه "رسیدحق النظاره به امضاءحاج میرزاعلی زین الدین است "مخالف مندرجات دوفقره نوشته مذکورمی باشدواقتضاءداشت دادگاه نبودن امضای فرجامخواه رادرآنهامحط نظرقرارمی دادوبالحاظ این معنی درباب تاثیر یاعدی تاثیربرگهای موصوف دردعوی فرجامخوانده اتخاذتصمیم می نمودبعلاوه گواهانی که به معرفی فرجامخوانده درزمینه نحوه تصرف فرجامخواه درقریه هسته اداءگواهی نموده انداظهارات آنان نقل قول ازدیگری بوده واظهار اطلاعی ازروی یقین وقطع برخلاف ادعای فرجامخواه که تصرفات خودرادرقریه سابق الذکرمالکانه می داندننموده اندومضافااظهاری هم برغاصبانه بودن ید فرجامخواه نکرده اندوفرجامخواه نیزگواهانی بعنوان گواه معارض اقامه کرده که همگی آنان گواهی داده اندکه تصرفات فرجامخواه درمورداعتراض مالکانه می باشددادگاه هم دلیلی درحکم خودبربی تاثیری شهادت آنان ذکر ننموده لذاصدورحکم فرجامخواسته بدون توجه به مراتب بالاوبدون استدلالی دربی تاثیربودن گواهی گواهان معارض فرجامخواه وعنایت به اینکه مدعی است ربه مورددعوی رابعنوان مالکیت درتصرف داشته وتقاضای ثبت آن را بقدرالحصه نموده وتصرف بعنوان مالکیت طبق ماده 35قانون مدنی دلیل مالکیت است صحیح نبوده وحکم فرجامخواسته شکسته می شودورسیدگی به شعبه دیگردادگاه استان اصفهان محول می گردد.
پس ازارجاع به شعبه دوم این شعبه اخذتوضیحی راازطرفین لازم ندانسته وحکم شماره 55-16/2/43رابه استدلال زیرصادرنموده است :
ازتوجه به دوفقره رسیدشماره 767- سرطان 302وشماره 5751-30سرطان 302چنین استنباط می گرددکه آقای حاج میرزاعلی پژوهشخوانده مبالغی به عنوان حق النظاره مربوط به قریه هسته به اداره اوقاف پرداخت نموده واز طرف اداره مزبورنیزرسیدصادرشده است واین دوفقره رسیدازجمله مستندات اداره اوقاف معرفی شده است ونیزازالتفات به مدارک تقدیمی ازطرف اداره پژوهشخواه معلوم می گرددکه اداره مزبوربرای اثبات دعوی خود وقفنامه قریه هسته راکه درآن واقف مرحوم امین الدوله ومتولی محمدرضا فرزندمحمدعلی بوده تقدیم وباانجام تحقیقات لازم ازآقایان حسین ومرتضی شهشهانی ومصطفی مجدوسیدالعراقین که جملگی ازعلماءومعاریف ومعتمدان شهراصفهان بوده اندوصریحانامبردگان دراطراف وقفنامه ابرازی بیاناتی نموده اندوازجمله آقای حسن شهشهانی درمقام ملاحظه اصل وقفنامه گفته اند "ذیل اصل وقفنامه خط ومهرمرحوم حجه الاسلام سیدمحمدباقرشفتی است که تولیت رابه میرزامحمدرضافرزندمیرزامحمدعلی تفویض نموده وذیل آن مهر مرحوم مبرورحاج محمدحسین خان امین الدوله می باشدکه بعبارت لااله الاالله الحق المبین عبده محمدحسنی ممهورشده است "همچنین آقای مرتضی شهشهانی با ملاحظه اصل وقفنامه چنین گواهی داده اند:"که ازقرارقراردادالخ که در وقفنامه مسطوراست خط ومهرمرحوم حجت الاسلام حاج سیدمحمدباقرشفتی است وآقای محمدعلی مشیرصدری وآقای مصطفی مجدبیاناتی دراین خصوص نموده و گفته اندکه مهرلااله الاالله الخ مسجل درذیل اصل وقفنامه ابرازی مهرمرحوم حاج محمدحسین امین الدوله بوده وآقایان امام جمعه اصفهان وسیدالعراقین نیزصحت خط ومهرمرحوم حجه الاسلام شفتی راکه درذیل وقفنامه منعکس است تاییدکرده اندصحت واصالت برگ وقفنامه موردتردیدنمی باشدوبادرنظر گرفتن اظهارات آقای حاج سیدعلی اکبرمدرس که یکی ازعلماءاصفهان می باشد که درمقام ملاحظه برگ مورخ پنجم صیام 1329(یکی ازمستندات اوقاف )اظهار داشته انداصل ورقه ملاحظه شدآنچه من می دانم اوقاتی که نجف بودم یکی که برتر مرحوم والدآقای حاج میرزاعلی آمدآنجابایک شخص شماعی وقراردادکرده بودندظاهراکه شمع مومی همه شب روشن کنددرحرم وموظف بوده همه ماهه پول به به اومی رسیدبابت روشنائی وخودآن مرحوم هم مکررااظهاربه وقفیت ششدانگ قریه هسته می نمودوشرحی که نوشته انددرتاریخ پنجم رمضان 1339قمری تحت این عبارت (بسمه اله تعالی شانه دراینکه قریه مزبوروقف است ودرتصرف وقف بوده ومرحوم حاج میرزاعلی هم عمل به وقف می نمودالخ خط من است ومهرمن ذیل آن است )والتفات به اظهارات شهودمعرفی شده ازطرف اداره اوقاف در تاریخ 24/12/20بنظردادگاه وقفیت سهمیه پژوهشخوانده دررقبه هسته محرز ومسلم است واظهارات چندنفرکه پژوهشخوانده بعنوان شاهدمعارض معرفی کرده کافی براحرازتصرف پژوهشخوانده بعنوان مالکیت دررقبه موردگفتگو نیست علیهذابااحرزوقفیت رقبه موردگفتگوواحرازعمل به وقف دادنامه شماره 108-22/2/20صادرازشعبه اول شهرستان اصفهان درموردسهمیه پژوهشخوانده دررقبه موردبحث مخدوش بنظرمی رسدوبه استنادماده 515 قانون آئین دادرسی مدنی بافسخ آن به قدرالحصه پژوهشخوانده رای به وقفیت قریه هسته صادرواعلام می گرددومقررمی دارداداره ثبت اصفهان تقاضای ثبت پژوهشخوانده راابطال وتقاضای ثبت اوقاف رابه عنوان وقفیت بپذیرد.
بشرح فوق آقای حاج میرزاعلی ازحکم مزبوردرخواست رسیدگی فرجامی نموده واعتراض این است که رسیدگی درغیاب بمن وبدون اخطارشنیدن توضیحات اینجانب بوده ونظردادگاه به ارزش شهودوقتی معتبراست که شهود معارض راهم استماع کندواینجانب شهودمعارض دارم که مقام آنهاازجهت قدس وعدالت اجل وارفع ازشهودمعترض است وآنچه تقاضای اقامه آنهارا نموده دادگاه توجه ننموده ونپذیرفته شاهدقوی المعنون امام جمعه راقرار داده ایشان شاهدمظنه است واحیاناخودازمتولی است ودررونوشت وقفنامه ابرازی اوقاف ناظراست ومدعی محسوب می شودوشهادت سیدالعراقین در تطبیق مهرحجه الاسلام شفتی بامهری که درجای دیگردیده چه ربطی به وقفیت قریه هسته داردوشهادت بقیه شهودهم شهادت عینی نیست ونقل قول ازاینکه پدر خواده باشماع حرم مطهرنجف مذاکرده می کرداثبات وقفیت قریه هسته وآنهم شش دانگ آنراثابت نمی نمایدوغصبیت یدمتصرف ثابت نگردیده وباآنکه رئیس اوقاف رجواب سئوال اینجانب نوشته سندودلیل معتبری بروقفیت هسته ندارم دادگاه چگونه حکم وقفیت صادرنموده وراجع به قبض حق النظاره اگرقبض صادرشده باشدوصحت داشته باشدقبض نزدن مانده باشدوابرازآن ازطرل اوقاف صحیح نبوده واصولانه قبض متولی ونه تصرف وقف هیچکدام احراز نگردیده وتقاضای نقض حکم رانموده وکیل اوقاف هم لایحه داده واستواری حکم رادرخواست کرده است .
چون مبانی حکم دادگاه استان درمرحله سومی همان مبانی دوفقره حکم دادگاه مزبوراست واصراری محسوب است رسیدگی به آن درصلاحیت هیئت عمومی دیوان عالی کشورتشخیص گردیده است .
پس ازطرح موضوع درهیئت عمومی دیوان عالی کشوروقرائت گزارش پرونده ومطالعه اوراق لازم باکسب عقیده جناب آقای دادستان کل مبنی بر: "صحت وقفنامه ووقفیت مورددعوی باالتفات به دلائل مذکوردررای فرجام خواسته وتوجه به رای هیئت عمومی که درمورددعوی سایراشخاص نسبت به قسمتی ازرقبه مورددعوی صادرشده محرزومسلم است .ونظربه قبوض شماره 767-30 سرطان 1302وشماره 5751-30سرطان 1302که طبق آن فرجامخواه مبالغی به عنوان حق النظاره مربوط به مورددعوی به اداره اوقاف پرداخت نموده وازطرف اداره اوقاف رسیدصادرشده وهمچنین باعنایت به گواهی آقای حاج سیدعلی اکبرمدرس ازعلماءاصفهان ثابت می باشدکه عمل به وقف شده وتصرف فرجامخواه بعنوان نظارت بوده نه ملکیت علیهذاعقیده برابرام رای فرجامخواسته دارد"مشاوره نموده بشرح زیررای داده اند:
مرجع :آرشیوحقوقی کیهان ازصفحه 227تا235 سال 1346چاپ 1347
مجموعه رویه قضائی کیهان آراءهیئت عمومی دیوان عالی کشور
16
نوع : نامشخص
شماره انتشار : 391
تاریخ تصویب : 1346/02/28
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
بجزآنچه که درصلاحیت نسبی دادگاه بخش است سایرمواردازجمله دعوی نسب درصلاحیت دادگاه شهرستان است رسیدگی بدعوی خسارت مرحله اجرائی آراءهیئت های حل اختلاف کار ازجمله خسارت حق الوکاله وکیل درصلاحیت محاکم عمومی بوده وخارج ازصلاحیت مراجع مذکوراست
