خوانده درمقام حفر چاه برآمده وبه موانعی برخورد کرده که خارج از اختیار وی بوده و بدون حفر چاه امکان احداث باغ وجود نداشته
تاریخ رسیدگی : 30/1/71
شماره دادنامه : 41/3
مرجع رسیدگی : شعبه سوم دیوانعالی کشور
خلاصه جریان پرونده :
در تاریخ 19/5/67 آقای (الف ) وکیل دادگستری به وکالت از بانوان (ب ) و(ج ) دادخوساتی به طرفیت آقایان (د) و(ه) به شعبه پنجم دادگاه حقوقی یک مشهد تسلیم مفادا" اظهار داشته به موجب سند رسمی شماره 63943-29/11/46 مرحومه (و) تمامی منافع وعواید مزرعه ملارحیم پلاک 3 اصل یو مزرعه کلاته نامدار پلاک 32 اصلی واقع در بشخ 8مشهد را بالمناصفه و با مسئولیت تضامنی به اجاره به خواندگان صلح و پس از فوت بانو(و)به بانو(ز) به ارث رسیده وبعد از فوت مشارالهیا خواهانها وارث وی هستند مدت اجاره ده سال بودهاز تاریخ 1/6/42 مال الاجراه مبلغ دویست هزار ریال وجه نقد و تحویل مقادیری گندم و جو و خربزه وهنداوانه به ترتیب مندرج در قرارداد بوده است ضمن شروط عقد متصالحان حق واگذاری مورد اجاره به غیر را از خود سلب کردند ومتعهد شده اتند یک حلقه چاه عمیق یا نیمه عمیق به خرج خود در زمین حفر ودرآخر مدت با نظرکارشناس وجه لوله و موتور پمپ را دریافت دارند و معادل مبلغ سی هزار ریال آن زمان خانه وانبار در کلاته ملارحیم احداث و به مالک تحویل دهند و همچنین باغاتی که مساحت آن از دو هکتار کمترنباشد بااشجار مثمر و غیر مثمر احداث و اطراف باغ را دیوارکشی و در پایان مدت بالعوض به مالک تحویل نسبت به اشجار به طور نصفه کاری عمل شود. از طرفی در موقع تحویل زمین 200 اصله درخت سپیدار واشن تحویل متصالحان گردیده و آنان متعهد شده اندچنانچه بیش از مدت مورد اجاره را در تصرف داشته باشند اجرت المثل پرداخت نمایند. ولی خواندگان در طول 14 سال تصرف خود بابت مال الاجاره نقدی و جنسی واجرت المثل تصرفات بعد ازمدت اجاره در زمان حیات مالک و وراث او پرداخت نکرده و به تعهدات خود عمل ننموده اند و علاوه بر انتقال مورد اجاره به دیگران 200 اصله سپیدار و اشن را قطع کرده واز بین برده اند لذا به لحاظ عدم پرداخت اجور و اینکه در اثر عدم انجام تعهدات خساراتی به موکلین دارد منافعی از آنان فوت گردیده درخواست صدور حکم محکومیت خواندگان را به تادیه مبلغ پنج میلیون ریال خسارات تقریبی که میزان آنها با نظر کارشناس مشخص خواهد شد دارد فتوکپی مستندات پیوست و پرونده به کلاسه 67/195 ثبت شده 0 آقای (ح ) وکیل دادگستری به وکالت از خواندگان پاسخ داده ، میزان مال الاجاره در قرارداد مشخص و مقرر بوده مستاجرین در موقع پرداخت اجاره بهای نقدی و جنسی هر سال یکی از30 برگ قبض رسمی اقساطی را اخذ نمایند که سی برگ قبض بابت ده سال در ید موکلین است و حاکی از پرداخت اجاره نقدی و جنسی می باشد. در مورد اجرت المثل نقد و جنسی سلوات 53 الی 59 مل مورد اجاره به دستور هیات کشت به زارعین ملک تحویل و از تصرف مالکین خارج شده و مال الاجاره این مدت به علت عدم حضور بانو(و) در مشهد نزد آنها باقیمانده و در سال 61 پس از فوت بانو(و) به قیم وراث وی تسلیم و رسید اخذ شده 0 در مورد 200 اصله درخت ، مالک متوفی آنها را در سال 54 فروخته و خریدار آن درختها را قطع کرده و برده اند و نامه ای در این خصوص از بانو(و) موجود است و عده ای گواه جریان هستند در مورد حفر چاه و احداث باغ با توجه به مفاد سند خواندگان تعهد به اقدام در این موارد ننموده اند بلکه اجازه و اختیار حفر چاه و احداث باغ به آنان داده شده و باعدم وجود تعهد مطالبه خسارت نیز موجه نمی باشد مضافا" بر اینکه مطالبه خسارت عدم انجام تعهد در سند تصریح نشده و اصولا" انجام تعهد مذکور خواست نگردیده 0 به حکایت مدارکی که فتوکپی آنها تقدیم می شود زارعین حکیم آباد از حفرچاه جلوگیری کرده اند ومحل تعیین شده برای حفر چاه در حریم قنات بوده از طرفی احداث باغ موکل به وجود منابعی برای تامین آب آن می باشد و در مورد اخیر به فرض اینکه خسارتی وارد شده باشدمستند به فصل خواندگان نیست از جهت احداث بنامعادل مبلغ سی هزارریال مرحومه بانو(و) در سال 44 به آقای (د) از موکلین مراجعه وبااظهار انصراف از این شرط مبلغ سی هزار ریال ما به ازای آن دریافت داشته ولی رسید ماخوذه از مشارالیها مفقود گردیده واگرخواهانها شرعا" احساس مسئولیت نمی کنند این مبلغ مجددا" به آنها تادیه خواهدشد نتیجتا" تقاضای صدور حکم به رد دعوی را در کلیه موارد دارد دادگاه توضیحات ومدافعات مشروع طرفین را استماع ازگواهان خواندگان تحقیق و به منظور روشن شدن جریان قرار تحقیق و معاینه محلی صادر نموده ک اجراء شده و برای تعیین میزان خسارت حاصله از عدم احداث باغ مورد نظر قرار ارجاع امر به کارشناس صادر نموده کارشناس منتخب اظهار نموده فقط قیمت هیزم و چوب باغ می توانست رقمی حدود.000/500 ریال برای سهم خواهانها باشد که نظر وی مورداعتراض وکلای طرفین قرار گرفته 0 دادگاه در خصوص اعتراضات از کارشناس اخذ توضیح و در تاریخ 17/5/70 نظر مشاور را کسب و خلاصتا" بشرح زیر اظهار عقیده می نماید در مورد تعهداحداث خانه و انباری تا مبلغ سی هزار ریال نظربه اینکه وکیل خواندگان آمادگی موکل خود را جهت پرداخت آن به خواهانها به نسبت سهم آنها اعلام داشته لذا به پرداخت وجه مزبور از طرف خواندگان در حق خواهانها اظهار نظر می شود، از جهت مطالبه ارزش پانصد اصله درخت اشن وسپیدار با توجه به دفاع خواندگان و گواهی گواهان مبنی بر قطع درختها از سوی شخص موجر در این مورد نظر به رد دعوی ابراز می گردد، در خصوص مطالبه اجاره بهای مقرر در سند رسمی نظر به اینکه خاندگان اصول قبضها و چکهای اقساطی مال الاجاره را در اختیار دارند و اقرارنامه مورخه 2/12/61 که وسیله قیم بانو(ز) امضاء شده دلیل بر برائت آنان است در این قسمت نیز به صدور حکم بر بطلان دعوی اظهارنظر می شود. از حیث مطالبه اجرت المثل بعد از انقضاء مدت اجاره و خسارت عدم حفر چاه که درقرارداد آمه با توجه به صورت جلسه فوق که مورد قبول طرفین است و به موجب آن تمامی اجرت المثل زمان تصرف خواندگان توسط قیم مورث خواهانها دریافت گردیده از طرفی مورد اجاره از سال 58 از ید آنان خارج شده خواندگان اشتغال ذمه به خواهانها در این خصوص ندارند. ضمنا" در سند رسمی برای عدم حفر چاه خسارتی پیش بینی شنده تا مورد مطالبه قرار گیرد و عدم حفر چاه با توجه به محتویات پرونده مستند به فعل خواندگان نبوده و در هر دو مورد دعوی به رد دعوی اظهار عقیده گردد. اما از جهت خسارت ناشی از عدم احداث باغ در زمین مورد اجراه طبق قرارداد با توجه به صورت جلسه معاینه محلی و با عنایت به نظریه کارشناس که میزان خسارت را پانصد هزار ریال تعیین کرده به صدور حکم محکومیت خواندگان به پرداخت مبلغ فوق در حق خواهانها ابراز عقیده می نماید. نظریه دادگاه در مهلت قانونی مورد اعتراض وکلای طرفین قرار گرفته و پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه ارجاع شعبه ارجاع شده لایحه اعتراضیه هنگام شور قرائت می شود. هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای ... عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رای می دهند.
رای
قسمتی از اعتراض وکیل خواندگان وارد به نظر می رسد زیرا در سند صلح تنظیمی شماره 63943-29/11/43 گرچه شرط حفرچاه و احداث باغ ذکر شده ولی با توجه به مقررات مربوط به احکام شرط مندرجه در مبحث دوم از فصل چهارم قانون مدنی چون خوانده در مقام حفر چاه برآمه و به موانعی برخورد کرده که خارج از اختیار وی بوده و بدون حفر چاه امکان احداث باغ وجود نداشته و قطع نظر ازاینکه وکیل خواندگان مدعی شده ملک از سال 1356 از تصرف موکلین خارج و به تصرف زارعین داده شده اصولا" با توجه به توافقنامه مورخ 2/12/61 که صراحت دارد هیچگونه ادعائی در آینده از طرفین پذیرفته نخواهد شد با این وصف مطالبه خسارات ناشی از خودداتری خوانده از غرس اشجار واحداث باغ نتیجتا" مورد ندارد) و این قسمت از نظریه قابل تنفیذ نیست ولی اعتراض واصله نسبت به سایر قسمتهای نظر متخذه با توجه به محتویات پرونده و رسیدگیهای معموله وارد به نظر نمی رسد و چون از سایر اشکال موثری مشهود نیست نتیجتا" قسمتهای مزبور تنفیذ می گردد. مقرر می دارد پرونده جهت اقدام مقتضی به دادگاه مربوط اعاده شود.
مرجع :
کتاب صلح و اجاره و احکام راجع به آنها ، تالیف یداله بازگیر
چاپ اول ، سال 1379 ، چاپ گیتی ، انتشارات فردوسی
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 41
تاریخ تصویب : 1371/01/30
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
ورثه که رشید و حاضر بوده باشند به هر نحو که خواستند می توانند ترکه را بین خود تقسیم نمایند و پس از تقسیم هریک از وراث مالک مقسومه و به هرنحو که خواست مجاز به مداخله در قدرالسهم خودخواهدبود طرفین با حضور در دادگاه دعوی خود را به سازش خاتمه داده اند این سازشنامه بین طرفین و قائم مقام قانونی آنها نافذ و لازم الاجراءاست
