آئین نامه مال الاجاره ها
شماره 14376 28/7/1324
نظر بقانون الغاء اختیارات رئیس کل دارائی مصوب هیجدهم دیماه 1323 که اختیار اصلاح آئین نامه هائی که از طرف دکتر میلسپوصادر گشته بدولت واگذار شده است و نظر بتصویب نامه مورخ 15/12/1323 هیئت وزیران موضوع الحاق اداره کل مال الاجاره دادگستری هیئت وزیران در جلسه 25 مهرماه 1324بنا بپیشنهاد وزارت دادگستری آئین نامه شماره 2/88/1 بشرح زیر اصلاح و تصویب مینماید:
فصل اول - مستغلات مشمول
ماده 1- دکاکین - مغازه ها- خانه ها- مسافرخانه ها- گرمابه ها- کارونسرا محل کارخانه ها- گاراژها- انبارها- طاقهای کرایه بطور کلی هر محلی که برای پیشه یا سکنی تا بحال اجازه داده شده است یا در زمان اعتبار این آئین نامه اجازه داده میشود مشمول مقررات این آئین نامه خواهد بود0
تبصره 1- منظور از اجازه مذکور در این ماده آنست که تصرف متصرف بعنوان اجاره یا صلح منافع یا عنوان دیگری بمنظور اجاره باشد اعم از اینکه نسبت بمورد تصرف سند رسمی یا غیررسمی تنظیم شده و یا تصرف متصرف بر حسب تراضی با مالک یا نماینده اوباشد0
تبصره 2- اراضی مزروعی محصور یا غیر محصور واقع در شهرها و قصبات مشمول این آئین نامه خواهد بود0
تبصره 3- تصرف ناشی از معاملات رهنی تصرف بعنوان اجاره شناخته نمیشود0
فصل دوم - تنظیم اجاره نامه
ماده 2- دفاتر رسمی ثبت مکلفند علاه بر نکاتی که بموجب قوانین و مقررات موجوده باید رعایت شود نکات زیر را نیز در اجاره نامه تصریح نمایند:
الف - شغل موجر و مستاجر
ب - تعیین اینکه عین مستاجره در تصرف مستاجر میباشد یاخیر
ج - در صورتیکه مورد اجاره در تصرف مستاجر نباشد تعیین اینکه مطابق کدامیک از فقرات ماده 3 این آئین نامه مورد اجازه باجاره داده میشود0
د- قید اینکه لاقل ده روز پس از سررسید هر قسط بمستاجرین برای پرداخت مهلت داده شود0
ه - سایر شرایطی که مخالف این آئین نامه نبوده و موردتوافق طرفین قرار گیرد0
و- تعیین اینکه اجاره بمنظور سکنی یا پیشه است و در صورتیکه بمنظور پیشه است تعیین نوع پیشه 0
ز- تعیین اینکه میزان اجرت المثل پس از انقضاء مدت یا پس از فسخ بمیزان اجرت المسمی است و اجرت المثل نبایستی بهیچ عنوانی از میزان اجرت المسمی تجاوز کند0
ماده 3- موجر حق دارد در موارد زیر با شخصی که عین مستاجره در تصرف او نمیباشد عقد اجاره منعقد نماید:
الف - در صورتیکه مورد اجاره نوساز بوه و قبلا" در اجاره کسی نبوده باشد0
ب - در صورتیکه مورد اجاره در تصرف مالک باشد0
ج - در صورتیکه در نتیجه اجراء حکم و یا با رضایت از مورد اجاره مستاجر خارج شده باشد0
ماده 4- موجر در موقع تجدید اجاره میتواند با مستاجر جزء مستقلا" معامله نموده و قسمتی از مورد اجراه را که در تصرف مستاجر جزء است بخود او اجاره دهد0
ماده 5- دفاتر رسمی ثبت اسناد در تنظیم اجاره نامه های مربوط بماده 1 باید رعایت کلیه مقررات این آئین نامه را بنماید تخلف از این دستور موجب تعقیب انتظامی خواهد بود0
فصل سوم - میزان اجاره
ماده 6- حداکثر میزان مال الاجاره مستغلاتی که مشمول مقررات این آئین نامه میشوند در هر حال نباید از میزان اجاره حقیقی املاک مشابه که در اول اسفند ماه 1321 در اجاره بودند تجاوز نماید در مورد مستغلاتی که در تاریخ نامبرده در اجاره نبوده ویا تا تاریخ اجرای این آئین نامه اجاره آنها منقضی شده همچنین اجاره هائی ک هدر مدت اعتبار این آئین نامه مدت آن منقضی میشود میزان اجاره معادل اجاره حقیقی املاک مشابه در تاریخ اسفندماه 21 خواهد بود0
ماده 7- در صورتیکه مال الاجاره مستغلات مشمول ماده 1 از حداکثریکه این آئین نامه اجازه داده است تجاوز کند هیئت رسیدگی بتقاضای ذینفع تا حداکثر میزان مجازات را تقلیل خواهد داد ودر صورتیکه مال الاجاره مستغلات ماالاجاره مستغلات نامبرده کمتر ازمیزان مزبور باشد موجر نب بزمان بعد از انقضاء مدت اجاره میتوانددرخواست تعدیل آنانرا تا میزان مجاز نماید0
فصل چهارم - پرداخت
ماده 9- مستاجر موظف است در موعدیکه در اجاره نامه رسمی ذکر شده است مال الاجاره با بموجر یا نماینده او بپردازد و در صورت امتناع موجر یا نماینده او از دریافت وجه باید مال الاجاره را ظرف همان مدت در صندوق ثبت تودیع و قبض آنرا بدفترخانه تنظیم کننده سند اجاره تسلیم و رسید دریافت دارد و بدینوسیله مانع حق فسخ موجر شود در اینمورد دفترخانه موظف است ظرف دو روز بوسیله ثبت محل مراتب را بموجر یا نماینده او برای دریافت وجه اخطار نماید0
ماده 10- مستاجریکه اجاره نامه رسمی ندارد( مکلف است منتهی تا روز هم هر ماه مال الاجاره ماه قبل را بموجر یا نماینده او بپردازد0 و در صورت امتناع موجر یا نماینده او از دریافت وجه باید مال الاجاره را ظرف همان مدت در صندوق ثبت تودیع و قبض آنرا بنزدیکترین دفترخانه محل مستقل تسلیم و رسید دریافت داشته و منتهی ظرف دو روز مراتب را برای یکمرتبه بوسیله اظهارنامه رسمی بموجر یا نماینده او ابلاغ و اخطار نماید که برای دریافت وجه تودیع شده آن ماه با ماههای بعد بدفترخانه مزبور ملاحظه کند0
تبصره - در صورتیکه بین دو یا چند دفترخانه راجع بنزدیک بودن بمحل وقوع ملک اختلاف شودتعیین نزدیکترین دفترخانه یااداره ثبت محل خواهد بود0
فصل پنجم - تعمیرات
ماده 11- تعمیرات کلی مورد اجاره که مربوط باصل بناوجلوگیری از انهدام آن میباشد بعهده موجر و تعمیرات جزئی که مربوط بهتر استفاده کردن از مورد اجاره است بعهده مستاجر میباشد0
تبصره 1- در صورتیکه بین موجر ومستاجر راجع بتعمیرات جزئی و کلی اختلاف حاصل شود حل اختلاف با هیئت رسیدگی مذکور در فصل نهم این آئین نامه میباشد0
تبصره - در صورتیکه موجر حالتی بانجام تعمیرات کلی نباشد بمستاجر اجاره داده خواهد شد تعمیرات کلی را انجام و بحساب موجر بگذارد مشروط بر اینکه مبلغ آن از شش ماه اجاره زیادتر نشود0
تبصره 3- در مورد دکاکین و مغازه ها اگر مالک آنرا خراب و مجددا" بنا باید بوسیله اظهارنامه رسمی بمستاجر اولی اطلاع دهد که در صور تمایل حق تقدیم اجاره نمودن با مشارالیه است وچنانچه مستاجر اولی در ظرف ده روز حاضربرای اجاره نشود مالک میتواند آنرا بغیر اجاره دهد0
فصل ششم - فسخ و تخلیه
ماده 12- در موارد زیر مستاجر میتواند اعلان بطلان یا فسخ اجاره را تقاضا کند0
1- در موردیکه عین مستاجره تلف شده و یا قابل استفاده ای که منظور از اجاره است نباشد:
2- در موردیکه مطابق شرائطی که بنفع مستاجر در اجاره نامه گذاشته شده است حق فخس مستاجر تحقیق پیدا کند0
3- در صورت فوت مستاجر در اثناء مدت اجاره با شرط آنکه ورثه نتواند د رمورد اجاره شغل مورث خود را ادامه دهند و حق واگذاری عین مستاجره را بدیگری نیز دارا نباشند0
4- در موردیکه مستاجر اثبات کند که د راثر قوه قاهره قادر باستفاده از مورد اجاره نمیباشد0
تبصره - حکم بطلان یا فسخ اجاره بدفترخانه تنظیم کننده سند اعلام مال الاجاره تهران که جزء سازمان اداره کل ثبت خواهد بود تشکیل میشود و اداره نامبرده مرکب خواهد از یک رئیس و هیئتهای رسیدگی باختلاف وعده کافی اعضاء علی البدل و بازرس و اعضاءدفتری و مامور ابلاغ و احضار ریاست هیئتهای رسیدگی با رئیس اداره مال الاجاره تهران است که سمت ریاست شعبه اول را نیزدارا خواهدبود
ماده 22- در تهران هیئت رسیدگی باختلافات تشکیل میشود ازیکنفر رئیس و ینفر کارمند با انتخاب وزارت دادگستری و رای این دونفر در صورت اتفاق مناط اعتبار و قطعی خواهد بود و در هر موردیکه بین این دو نفر اختلاف حاصل شود یکنفر از اعضاء هیئتهای دیگر بتعیین رئیس شعبه اول برای مشاوره و رای در موضوع اختلاف ضمیمه خواهد شد و در این صورت اکثریت قاطع است 0
ماده 23- مرجع رسیدگی بدعاوی اطاقهای استیجاری تهران دادگاه بخش ناحیه محل وقوع ملک است که طبق مقررات این آئین نامه رسیدگی و رای می دهد0
رسیدگی دادگاههای مزبور فوری و خارج از نوبت است و بعلاوه اداره مال الاجاره تهران باید بتوسط بازرسیهای خود لااقل در هرسه ماه یکدفعه وضعیت مستاجرین اطاق نشین هر محل را بازرسی کرده و چنانچه بر خلاف مقررات این آئین نامه نسبت به آنها تعدی شده باشد و ببازرس شکایتی اظهار شود بزرس فورا" رسیدگی و دستور رفع تعدی را در محل داده و بلافاصله بموقع اجرا میگذارد وجریان را باداره مال الاجاره تهران اطلاع میدهد رای بازرس در این مورد قطعی و غیر قابل تجدیدنظر است آراء صادره از دادگاههای بخش ناحیه قطعی و غیر قابل تجدیدنظر و توسط مامورین اجرای دادگاه بموقع اجرا گذاشته میشود0
ماده 24- در خارج از تهران هیئت رسیدگی مرکب خواهد بود از رئیس دادگاه شهرستان در بخشها رئیس دادگاه بخش و رئیس دادگاه انجمن شهر (در صورت نبودن رئیس انجمن شهر در شهرستانها شهردار و در صورت نبودن او فرماندار و در بخشها بخشدار) و ریاست هیئت با رئیس دادگاه خواهد بود و بقدر احتیاج عضو علی البدل خواهد داشت و را یاکثریت این هیئت قاطع است در نقاطی که حضور یکی از اعضاء معین در این ماده مقدور نباشد جانشین آنرا وزارت دادگستری انتخاب مینماید0
ماده 25- در خارج از تهران کارهای دفتری و اداری هیئت توسط کارمندان ومامورین ثبت انجام و جلسات هیئت در اداره ثبت تشکیل میشود0
ماده 26- در هر مورد که بنظر وزارت دادگستری یا مدیر کل ثبت رای هیئتهای رسیدگی برخلاف مقررات این آئین نامه باشدموضوع در هیئت تجدیدنظر طرح و رای هیئت تجدیدنظر لازم الاجراء است مشروط بر اینکه تقاضای تجدیدنظر بر حسب درخواست یکی از طرفین و دستور آن منتهی در مدت یکما از تاریخ ابلاغ حکم از طرف وزارت دادگستری یا مدیر کل ثبت صادر شود0
ماده 27- هیئت تجدیدنظر مذکور در ماده فوق از سه نفرکارمندان عالی رتبه قضائی یا اداری بانتخاب وزارت دادگستری در مرکز تشکی لمیشود0
ماده 28- رسیدگی هیئتها بطور اختصاری وس ریع و با رعایت ترتیب تاریخ وصول تقاضانامه خواهد بود بجز در موارد ذیل که خارج از نوبت رسیدگی میشود:
1- در مورد ماده 11
2- در مورد بندهای 1و2و3و6ماده 13
3- در مورد ماده 12 و در مورد اختلافات ناشی از قطع برق وآب و تلفن 0
ماده 29- چنانچه در جلسه رسیدگی طرفین حاضر بخاتمه دادن اختلافات بطریق صلح نشوندهیئت با رعایت مقررات این آئین نامه رسیدگی و رای مقتضی میدهد در هرجا که احتیاج بنظر کارشناس باشد بطریقی که مقتضی بداند سب نظر نموده رای خواهد داد0
طرفین باید برای رسیدگی در هیئت حاضر شوند مگر آنکه حضور یکطرف ممکن نباشد وخودداری طرفی ازحضور مانع رسیدگی نخواهدبود
فصل دهم - ترتیب شکایات ووظایف دفتر
ماده 30- تقاضای تمب ید مدت اجاره یا تعدیل میزان مال الاجاره و بطور کلی استفاده از هر یک از مقررات این آئین نامه باید روی برگهای چاپی نوشته شده و یا رونوشت گواهی شده مدارک بدفتر هیئت تسلیم و رسید دریافت شود0
برگهای تقاضا و ضمائم آن باید بتعداد اشخاص طرف شکایت باضافه یک نسخه باشد0
ماده 31- در تقاضانامه نام و نام خانوادگی و شغل ومحل اقامت طرفین 0 نوع مستغل موضوع شکایت با تعیین شماره پلاک و محل وقوع آن باید تصریح شود0
در صورتیکه بوسیله وکیل یا نماینده تسلیم شود سند وکالت و نمایندگی باید پیوست تقاضانامه گردد0
ماده 32- هزینه رسیدگی بتقاضانامه های وارده معادل نیم صدم مال الاجاره یکساله مستغل میباشد و در موقع تقدیم تقاضانامه بایستی بدفتر هیئت تسلیم و رسید دریافت گردد و در صورت ثبوت دیحق بودن شاکی هیئت رسیدگی ضمن رای خود رسیدگی دریافت هزینه مزبور ار از طرف دعوی خواهد داد0
تبصره - نسبت بپرونده های متشکله قب لاز اجرای این آئین نامه هیئت رسیدگی در موقع اتخاذ اولین تصمی دستور دریافت هزینه مذکور در این ماده را خواهد داد0
ماده 33- شصت دصد وجوه مذکور در ماده فوق جزو درآمد عمومی منظور و در مقابل آن تمبر بتقاضای نامه الصاق و بخزانه دولت تحویل و چهاردرصد آن تحت نظر و تشخیص وزارت دادگستری باعضای هیئت و کارمندان دفتری و مامورینی که در انجام وظایف خودجدیت نموده و یا در خارج از ساعات اداری مشغول انجام وظیفه شوند بعنوان پاداش پرداخت خواهد شد0
ماده 24- دفتر هیئت مکلف است پس از دریافت تقاضا نامه ها و هزینه دادرسی و ثبت آنها د ردفاتر مربوطه رسید داده و برای هر یک از تقاضانامه ها پرونده تشکیل و جهت تعیین وقت رسیدگی نزد رئیس هیئت بفرستد0 وقت رسیدگی در دفتر اوقاف هیئت ثبت وطرفین برای جلسه معین دعوت خواهند شد0
سایر وظایف دفتر همان است که طبق مقررات آئین دادرسی مدنی بعهده دفاتر دادگاه محول است و ترتیب ابلاغ اخطارات و آراء هیئت نیر براساس مقررات آئین دادرسی مزبور میباشد0
فصل یازدهم - اجراء احکام
ماده 35- آراء هیئت پس از ابلاغ بطرفین و بتقاضای ذینفع بدستور رئیس هیئت بموقع اجراء گذارده میشود ترتیب اجرای آراء هیئت طبق مقررات آئین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی و بعهده اداره ثبت خواهد بود و حق الاجراء طبق مقررات مزبور بمیزان تعرفه های اجرای ثبت گرفته خواهد شد0
تبصره - در نقاطی که اجرای ثبت نباشد اجرای دادگستری قائم مقام آن میباشد0
ماده 23- رسیدگی بشکایات از اجراء آراء هیئت بعهده هیئت صادر کننده حکم است 0
ماده 37- در صورتیکه رای هیئت مبنی بر تمدید اجاره باشد بتقاضای یکی از طرفین دفتر هیئت رونوشت رای را جهت تنظیم اجاره نامه برای مدت یکسال از تاریخ صدور رای بدفتر اسناد رسمی ابلاغ و بطرفین اخطار میکند که در روز و ساعت معینی برای امضاءاجاره نام هدر دفترخانه حضور بهمرسانند0
چنانچه موجر حاضر بامضاء اجاره نامه نشود نماینده دادستان اجاره نامه را از طرف موجر ممتنع امضاء خواهد کرد و اگر مستاجر تا ده روز برای امضای اجاره نامه حاضر نشود بتقاضای موجر حکم بتخلیه عین مستاجر صادر خواهد شد0
تبصره 2- تجدیداجاره قطع نظر از میزان آن طبق شرائطی خواهد بود که در اجاره نامه سابق بوده است و اگر در سابق اجاره نامه تنظیم نشده باشد شروط متعارفه در اجاره نامه قید خواهد شد0 تبصره 2- در مورد امضاء اجاره نامه از طرف نماینده دادستان قبوض اقساطی تا مراجعه موجر در دفترخانه تنظیم کننده سند بطور امانی خواهد ماند ومستاجر با تودیع مال الاجاره هر ماه طبق ماده 9 این آئین در صندوق ثب قبض قسطی آن ماه را از سردفتر دریافت میدارد0
ماده 38- در صورتیکه رای هیئت مبنی بر تعدیل میزان مال الاجاره باشد مفاد رای از تاریخ تسلیم تقاضانامه مجری بوده ومابه التفاوت مال الاجاره بامبلغ مذکور رای بتقاضای ذینفع قابل مطالبه خواهدبود
ماده 39- در صورتیکه رای هیئت مبنی بر تخلیه بوه و پس از انقضاء مهلت های مقرر در فصل هفتم این آئین نامه تا یک ماه درخواست اجرای آن نشوددیگر رای مزبور قابل اجراء نخواهد بود0
فصل دوازدهم - اجراء آئین نامه
ماده 40- این آئین نامه در مرکز بلافاصله پس از انتشار در روزنامه رسمی و در شهرستانها و بخشهائیکه مشمول آئین نامه شماره 2/288 بوده بفاصله یکماه پس از انتشار در روزنامه رسمی قابل اجرا است 0
ماده 41- اداره کل ثبت مامور اجرای آئین نامه است 0
ماده 42- در هر نقطه که وزارت دادگستری بنا بپیشهاد اداره کل ثبت اجرای این آئین نامه را ضروری بداند دستور اجرای آنرا خواهد داد و اجرای آن بوسیله درج در روزنامه رسمی و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار و در بخشها بوسیله الصاق آگهی بدیوارها اعلام خواهد شد0
ماده 43-آئین نامه شماره 2/288 و کلیه قوانین و مقررات مربوط بتعدیل مال الاجاره مستغلات از تاریخ اجرای این آئین نامه ملغی است سایر قوانین و سایر قوانین نیز که با مفاد ومقصود این آئین نامه مغایرت داشته باشد مادام که این آئین نامه بقوت خود باقی است موقوف الاجراء خواهد بود0
ماده 44- در هر نقطه ایکه این آئین نامه بموقع اجراء گذاشته شود اجرائیه هانسبت بتخلیه مستغلات صادر شده جریان آن خاتمه نیافته بدون اثر و صدور اجرائیه مجدد طبق مقررات این آئین نامه بعهده هیئت رسیدگی خواهد بود0
تصویبنامه در دفتر نخست وزیر است نخست وزیر
نوع : آیین نامه
شماره انتشار :
تاریخ تصویب : 1324/07/28
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
آئین نامه کمیسیون عفو و بخشودگی ماده ذیل به آئین نامه قانون ثبت اسناد و املاک اضافه میشود
