قانون تشکیل خانه انصاف
ماده 1 - به منظور رسیدگی و حل و فصل اختلافات میان ساکنان روستاها
وزارت دادگستری به تدریج و با اعلام قبلی شورایی به نام خانه انصاف برای
یک یا چند ده تشکیل می دهد.
ماده 2 - شورای مذکور در ماده 1 مرکب از پنج نفر از معتمدان محل است
که از طرف ساکنان حوزه خانه انصاف برای مدت سه سال انتخاب خواهند شد سه
نفر از اعضا خانه انصاف اعضا اصلی و دو نفر دیگر اعضا علی البدل می باشند.
ماده 3 - انتخاب کنندگان باید دارای شرایط زیر باشند.
1 - تابعیت ایران .
2 - داشتن لااقل بیست سال تمام سن .
3 - اقامت در محل .
4 - نداشتن سابقه محکومیت کیفری موثر.
5 - دارا بودن اهلیت قانونی .
ماده 4 - شرایط انتخاب شوندگان به قرار زیر است :
1 - داشتن لااقل 35 سال تمام سن .
2 - معروفیت به دیانت و صحت عمل و امانت .
3 - متاهل بودن .
4 - داشتن سایر شرایط مقرر در ماده سوم .
تبصره - کدخدا حق انتخاب شدن در خانه انصاف را ندارد مگر از سمت
کدخدایی استعفا نماید.
ماده 5 - امر انتخابات خانه انصاف به وسیله بخشدار با همکاری دو نفر
از معتمدان محل به تعیین رییس دادگاه بخش و تحت نظارت او انجام می گیرد.
ترتیب انجام انتخابات و تشخیص حائزین اکثریت به موجب آیین نامه ای که
وزارتخانه های دادگستری و کشور تنظیم می نمایند معین خواهد شد.
ماده 6 - پس از خاتمه انتخابات بخشدار کسانی را که برای عضویت خانه
انصاف انتخاب شده اند به رییس دادگاه بخش محل معرفی می نماید و رییس دادگاه
در صورت احراز صحت انتخابات اعتبارنامه اعضا خانه انصاف را صادر و به
آنان تسلیم می نماید.
ماده 7 - اعضا خانه انصاف در اولین جلسه از بین یک نفر را برای ریاست
و دو نفر را برای عضویت اصلی و دو نفر دیگر را برای عضویت علی البدل معین
می نماید در انتخابات اعضا اصلی کسانی که دارای سواد هستند اولویت خواهند
داشت و در صورتی که هیچ یک از اعضا دارای سواد نباشند یک نفر دیگر از
معتمدان محل را که دارای سواد باشد برای عضویت اصلی خانه انصاف انتخاب
می نمایند.
در این صورت شخصی که رای کمتری داشته سمت عضویت علی البدل را خواهد داشت
اعضا علی البدل در صورت غیبت و یا معذوریت اعضا اصلی به جای آنان انجام
وظیفه خواهند نمود.
ماده 8 - عضویت در خانه انصاف افتخاری و مجانی است .
ماده 9 - در صورت مشاهده بی نظمی و تقصیر در انجام وظایفی که به عهده
خانه انصاف محول گردیده است وزارت دادگستری می تواند هر یک از آنها را
منحل یا عضو مختلف را از سمت خود برکنار نماید در صورت انحلال انتخابات
خانه انصاف باید منتهی ظرف یک ماه پس از انحلال به عمل آید.
در صورت برکناری یا فوت یا استعفا یکی از اعضا خانه انصاف چنانچه بیش از
شش ماه به تجدید انتخابات باقی مانده باشد عضو جدید از بین ساکنان ده که
واجد شرایط باشند بر طبق مقررات مربوط انتخاب خواهند شد.
وظایف و صلاحیت خانه انصاف
ماده 10 - در کلیه اختلافات و دعاوی بین ساکنان ده خانه انصاف سعی
می کند که اختلافات را به صلح و سازش خاتمه دهد.
ماده 11 - در دعاوی مدنی صلاحیت خانه انصاف محدود به موارد زیر است :
1 - رسیدگی به دعاوی مالی در صورتی که خواسته دعوی بیش از مبلغ پنج
هزار ریال نباشد.
2 - در دعاوی راجع به اموال منقول که خواسته آن تا مبلغ بیست هزار
ریال باشد چنانچه طرفین دعوی کتبا رضایت خود را اعلام داشته باشند.
3 - رسیدگی به دعوی تصرف عدوانی و رفع مزاحمت و ممانعت از حق در حدود
ماده یک اصلاحی قانون جلوگیری از تصرف عدوانی و صدور دستور مقتضی .
دستور خانه انصاف در این مورد تاثیری در تشخیص مالکیت طرفین دعوی نخواهد
داشت .
در مواردی که دعوی مربوط به مالکیت اراضی و ابنیه و موقوفات یا تصرف
عدوانی مربوط به اراضی مورد اختلاف بین دو یا چند ده باشد خانه انصاف
صلاحیت رسیدگی نخواهد داشت .
ماده 12 - در دعوی تصرف عدوانی و رفع مزاحمت و ممانعت از حق چنانچه
خانه انصاف شکایت را صحیح تشخیص دهد دستور لازم بر رفع مزاحمت و ممانعت و
اعاده تصرف صادر می نماید و کدخدای ده مکلف است فورا دستور را اجرا نماید
و کدخدا می تواند از مامورین انتظامی استمداد نماید. ذینفع می تواند ظرف
مدت یک ماه پس از ابلاغ از دستور خانه انصاف به دادگاه بخش محل شکایت
نماید و در این صورت چنانچه دادگاه شکایت را وارد تشخیص دهد دستور مزبور
را الغا کرده و طبق مقررات قانونی به موضوع رسیدگی و حکم صادر می نماید
رای دادگاه بخش قطعی است .
ماده 13 - در مورد صغار و سایر محجورین و غایب مفقودالاثر خانه انصاف
مکلف است مادام که از طرف مراجع قضایی ترتیب اداره اموال آنان داده نشده
اقداماتی را که برای حفظ دارایی اشخاص مذکور لازم می داند به عمل آورده
مراتب را فورا به رییس دادگاه بخش محل اعلام و طرقی را که برای حفظ منابع
آنان مفید تشخیص دهد پیشنهاد نماید.
ماده 14 - در امور جزایی صلاحیت خانه انصاف به شرح زیر است :
1 - رسیدگی و صدور حکم در امور خلافی طبق آیین نامه ای که وزارت
دادگستری و وزارت کشور با رعایت عرف روستاها با جزای نقدی حداکثر دویست
ریال تنظیم خواهند کرد.
2 - مراقبت در حفظ آثار جرم .
3 - جلوگیری از فرار متهمین در جرایم مشهود و اعلام فوری مراتب به
نزدیک ترین مرجع قضایی یا مامورین انتظامی کدخدای ده مکلف است دستور خانه
انصاف را برای جلوگیری از فرار متهمین اجرا کرده و بلافاصله موضوع را به
نزدیک ترین مرجع قضایی یا مامورین انتظامی گزارش داده متهم را معرفی و
تحویل نماید.
ماده 15 - رسیدگی به دعوی در خانه انصاف بدین ترتیب است که بدوا شاکی
شکایت خود را کتبا یا شفاها نزد سپاهی دانش مقیم محل عنوان می کند سپاهی
دانش شرح شکایت را در پرونده قید کرده و به هر ترتیب مقتضی بداند طرف
دعوی را احضار و شکایت شاکی را به او اعلام و تفهیم می نماید و پاسخ او را
نیز در پرونده قید و پرونده را برای رسیدگی به خانه انصاف ارسال می دارد.
ماده 16 - در جلسه رسیدگی بنا به دعوت خانه انصاف سپاهی دانش حضور
یافته و اوراق پرونده را قرائت کرده و خلاصه جریان رسیدگی و اظهارات طرفین
و تصمیمات خانه انصاف را در پرونده ثبت می نماید.
ماده 17 - در صورت غیبت یا معذوریت و یا به هر جهتی که استفاده از
سپاهی دانش میسر نباشد رییس دادگاه بخش محل می تواند وظایف او را به
آموزگار یا به هر یک از اعضا خانه انصاف و یا کدخدا و یا شخص مورد
اعتمادی محول نماید.
ماده 18 - هر گاه یکی از اعضا خانه انصاف با طرفین دعوی قرابت نسبی و
یا سببی از موارد رد داشته باشد و مورد ایراد واقع شود و همچنین در صورتی
که یکی از اعضا مزبور طرف دعوی باشد نمی تواند در رسیدگی شرکت نماید.
در این صورت عضو علی البدل در رسیدگی شرکت خواهد کرد و اگر اکثریت اعضا
مردود باشند رییس یا عضو خانه انصاف که مردود نباشد به نظر خود یک یا یا
دو نفر از افراد مورد اعتماد محل را برای شرکت در رسیدگی دعوت خواهد
نمود.
ماده 19 - اگر دعوی مربوط به ساکنان دو یا چند حوزه خانه انصاف باشد
خانه انصاف هر حوزه از بین خود یک نفر نماینده معین می نمایند. نمایندگان
مزبور از خانه انصاف نزدیک ترین حوزه ای که دعوی متوجه ساکنین آن نیست
درخواست می نماید که یک نفر نماینده برای شرکت در رسیدگی معین نماید.
نمایندگان مزبور از بین خود یک نفر را برای ریاست خانه انصاف انتخاب و به
دعوی رسیدگی و رای صادر می نمایند در مورد این ماده ترتیب تشکیل خانه
انصاف از طرف رییس دادگاه بخش مربوطه داده خواهد شد.
ماده 20 - رسیدگی به دعوی در خانه انصاف مجانی است و تابع تشریفات
آیین دادرسی نیست و خانه انصاف می تواند به طریقی که مقتضی بداند طرفین
دعوی را احضار و اظهارات و مدافعات آنان را استماع کرده و هر گونه تحقیقی
را که لازم بداند مانند استماع گواهی گواهان و معاینه محل و جلب نظر خبره
مورد اعتماد به عمل آورده و یا انجام آن را به یکی از اعضا خود محول
نمایند.
عدم حضور اصحاب دعوی با اطلاع از وقت جلسه مانع رسیدگی و صدور حکم نخواهد
بود مگر آن که طرف غایب عذر موجهی برای عدم حضور داشته باشد.
ماده 21 - جلسات خانه انصاف در یکی از امکنه عمومی ده مانند مسجد یا
مدرسه یا تکیه یا محل دیگری که رییس خانه انصاف مقتضی تشخیص دهد در موقع
لزوم تشکیل خواهد یافت .
ماده 22 - خانه انصاف می تواند انجام تحقیقات مذکور در ماده 20 و اموری
را که مربوط به تهیه مقدمات رسیدگی و مرتب کردن دلایل و مستندات رای است
برای تنظیم به یکی از اعضا خود محول نماید و همچنین وظایف خانه انصاف را
در حفظ آثار جرم و محافظت اموال صغار و محجورین به یکی از اعضا خود محول
کند.
ماده 23 - در موقع صدور رای خانه انصاف باید به دلایل دعوی و مدافعات
طرفین و نتیجه تحقیقات توجه نموده و با رعایت مقتضیات عدالت و انصاف و
عرف و عادت محل به طور کدخدا منشی در حل و فصل دعوی و صدور رای اقدام
نماید.
رای خانه انصاف در هر حال حضوری محسوب و اکثریت آرا مناط اعتبار است .
ماده 24 - پس از صدور رای از طرف خانه انصاف مامور سپاه دانش یا
قائم مقام او طبق ماده 17 رای را در ورقه ای ثبت نموده و به امضا یا مهر
اعضا می رساند و به هر طریقی که مقتضی بداند رای را به طرفین دعوی ابلاغ و
تفهیم می نماید و چنانچه اظهاراتی داشته باشند ثبت نموده و کلیه اوراق را
به دادگاه بخش محل ارسال می دارد.
ماده 25 - پس از وصول اوراق به دادگاه در صورتی که رییس دادگاه رای را
از لحاظ صلاحیت و رعایت سایر مقررات مذکور در این قانون صحیح تشخیص دهد به
درخواست ذینفع دستور اجرا آن را صادر و عملیات اجرائی را به متصدی اجرا
دادگاه یا کدخدای محل یا هر یک از اعضا خانه انصاف که مقتضی بداند محول
کرده و تعلیمات لازم را در نحوه اجرا حکم خواهد داد و در غیر این صورت پس
از رسیدگی رای خانه انصاف را فسخ کرده و به درخواست ذینفع طبق مقررات
قانونی اقدام به رسیدگی می نماید و رای دادگاه بخش در این موقع قطعی است .
ماده 26 - دعاوی که در صلاحیت خانه انصاف است چنانچه قبل از تشکیل خانه
انصاف طرح شده باشد کماکان در مرجعی که قبلا صالح بوده است جریان خواهد
داشت .
ماده 27 - در مورد کلیه مسایلی که به موجب مقررات اصلاحات ارضی تعیین
تکلیف شده همان مقررات عمل خواهد شد و رسیدگی به موضوعات مزبور از صلاحیت
خانه انصاف خارج است .
ماده 28 - آیین نامه های لازم برای اجرای مقررات این قانون را وزارت
دادگستری تنظیم کرده و به موقع اجرا خواهد گذاشت .
ماده 29 - دولت مامور اجرای این قانون است .
قانون بالا که مشتمل بر بیست و نه ماده و یک تبصره است در جلسه روز یکشنبه
بیست و دوم فروردین ماه یک هزار و سیصد و چهل و چهار به تصویب مجلس شورای
ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی
نوع : قانون
شماره انتشار :
تاریخ تصویب : 1344/02/18
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
قانون مربوط به موافقتنامه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به همکاری اقتصادی و فنی قانون تمدید مدت خدمت کارشناسان امریکایی وزارت راه
