واژگون شدن وسیله حمل ونقل براثرسیلاب ،رافع مسئولیت متصدی حمل و نقل است ،زیراامین درصورتی مسئول است که تعدی وتفریط نموده باشد
رای شماره : 2803-17/12/39
رای اصراری هیات عمومی دیوان عالی کشور
"دادگاه بااینکه ضمن مقدمه رای اذعان نموده مسامحه وتقصیری ازناحیه فرجامخواه نشده معهذابعنوان اینکه زائدازظرفیت اتومبیل حمل نموده بی مبالاتی وغفلت وی رامحرزدانسته ونتیجتاحکم بربطلان دعوی اوصادرکرده ، این استدلال دادگاه وجهه قانونی نداردزیراطبق مقررات قانون مدنی امین در صورتی مسئول است که مرتکب تفریط یاتعدی گرددوحمل نمودن اضافه برظرفیت اتومبیل درامرکیفری تاثیرداشته ولی درمواردامورمدنی ممکن است این مطلب محمول برتعدی یاتفریط نگرددتعدی وتفریط به لسان قانون مدنی اموری است که پیش بینی آن درحیطه قدرت امین بوده باشد،درموردبحث هم واژگون شدن اتومبیل دراثروجودسیلاب بوده که نظرکارشناس هم مویدبراین است و میزان وتعدادمحموله تاثیری درامرنداشته است تابتوان طبق مقررات قانون مدنی امین رامسئول تعدی یاتفریط دانست بنابه مراتب حکم فرجامخواسته مخدوش و....."
* سابقه *
مسئولیت متصدی حمل ونقل
فرجامخواه بطرفیت اداره دخانیات رشت بخواسته مبلغ یکصدوهزار ریال به انضمام خسارات دردادگاه شهرستان رشت اقامه دعوی نموده است و چنین توضیح داده که بموجب پیمان منعقدفیمابین فرجامخواه واداره دخانیات رشت توتونهای آن اداره راحمل به رشت می نموده وبراثر بارندگیهای خیلی شدیدوآمدن سیلابهای خطرناک کلیه جاده هاوپلهاریزش پیداکرده بطوری که غالب ماشین هازیرآوارمانده اندوازجمله راه صومعه سرای رشت که براثرخرابی شدیدوبارندگیهای ممتدخطرناک بوده یک قسمت ازجاده موقع عبورکامیون شماره 8373 ریزش کرده وماشین واژگون شده وبدون هیچگونه مجوزی زائدبرمبلغ خواسته راکه اداره دخانیات بخواهان مدیون بوده پرداخت نکرده لذابه تقدیم دادخواست مبادرت گردیده تاپس ازرسیدگی خوانده به پرداخت مبلغ خواسته وخسارات به خواهان محکوم شده و مبلغ موردمطالبه بابت ودیعه وکرایه می باشدمستنددعوی عبارت است از محتویات پرونده کاردراداره دخانیات ونظرکارشناس وتحقیقات معاینه درزمینه اطلاع مطلعین .
دادگاه شهرستان رشت پس ازرسیدگی به دعوی چنین رای می دهد:(خواهان مدعی است که بموجب پیمان منعقده بااداره دخانیات به حمل توتون مبادرت نموده فعلامبلغ یکصدهزاریال بابت کرایه وسپرده ازاداره مزبورطلبکار است که خوانده ازپرداخت آن امتناع داردخوانده (اداره دخانیات )دعوی راتکذیب ننموده ولی مدعی است محمولاتی که طبق بارنامه های 159الی 167از انبارصومعه سرابه مقصدرشت حمل شده بوده آب خوردوفاسدشده است وغرامت 1836کیلوتوتون فاسدراطبق قراردادبه قرارکیلوئی شصت ریال بااستناد به خواد328و516 قانون مدنی وماده 385 قانون تجارت مطالبه نموده وکیل خواهان فسادتوتون راناشی ازریزش جاده وواژگون شدن ماشین دانسته که براثر آن مقداری توتون درب ریخته وفاسدشده است باتوجه به گواهی گواهان مبنی بر واژگون شده ماشین پیمانکاروریزش توتون باتوجه به نامه مورخ 15/1/31 کارشناس فنی شهربانی که درمعاینه ازکامیون 8273گواهی نموده بعلت ریزش جاده کامیون واژگون شده وهیچ گونه غفلتی ازطرف راننده نشده است وباملاحظه نامه 12172-12/8/32اداره دخانیات که درآن قیدشده (بموجب گواهی کاردان فنی شهربانی خسارت ناشی ازعدم اجرای ماده 4پیمان نبوده وهیچگونه غفلتی ازطرف راننده بعمل نیامده وکامیون حامل توتون مدل 51 ونوبوده ودرنامه مذکورذکرگردیده این اداره بعدازوقوع حادثه ازنظراحتیاط ازپرداخت بقیه کرایه طلب پیمانکارخودداری نموده است )وطبق این نامه وقوع حادثه وطلب خواهان تاییدشده علاوه برنامه اداره دخانیات توسط نماینده اداره مزبوردرجلسه 12/12/34بدین عبارت (طلب خواهان بابت کرایه وسپرده کفایت خسارت اورابه اداره دخانیات نمی دهد)تصدیق گردیده ودرصورتی که ثابت شودتلف شدن کالامربوط به حوادثی بوده که هیچ متصدی مواظبتی نمی توانست ازآن جلوگیری ازآن ازقدرت وتوانائی پیمانکارخارج بوده بنا براین ادعای خوانده درموردخسارات ناشی ازفسادتوتون بیموردومردوداست وچون خوانده طی نامه شماره 10287-16/6/36اعلام نموده که مبلغ 7/961/51 ریال ازمحل کرایه وسپرده بابت خسارت توتون وصول گردیده یعنی طلب خواهان رانسبت به مبلغ مذکورتاییدنموده بنابراین خوانده محکوم است مبلغ پنجاه ویکهزارونهصدوشصت ویکریال وهفتاددیناربابت کرایه وسپرده ومبلغ دو هزاروپانصدونودوهشت ریال حق الوکاله ودویست ونودوچهارریال بابت هزینه دادرسی بخواهان پرداخت نمایدونسبت به بقیه خواسته چون ازطرف خواهان دلیلی اقامه نشده بنابراین درموردزائدازمبلغ مذکورخواهان محکوم به بیحقی ورددعوی است این رای حضوری است .)
اداره دخانیات رشت ازرای مزبورپژوهشخواسته وشعبه 1دادگاه استان گیلان پس ازرسیدگی به موضوع چنین رای میدهد:
هرچندباتوجه به مجموع محتویات پرونده ونظریه مورخ 5/10/31 کارشناس که موردتوجه واستدلال دادگاه بدوی درزمینه صدوردادنامه مستانف عنه قرارگرفته پژوهشخوانده مسامحه وتقصیری ننموده است لیکن نظریه ثانویه کارشناس که پس ازمعاینه دقیق اتومبیل اعلام واظهارشده مفاداو مدلولامفهم این معنی است که راننده زائدازمیزان ظرفیت اتومبیل که دوتن بوده بارزده ومحموله ای به میزان شش تن که خارج ازحدودقدرت وتوانائی و ظرفیت ماشین بوده ازمقصدحمل نموده است که بااین مقدمه نمی توان پژوهش - خوانده ارمبری ازمسئولیت دانست بخلاف استنباط محکمه بدوی بی مبالاتی وغفلت پیمانکارثابت ومدلل است گواهی گواهان باوصف وجودتناقض بین مودای شهادت آنان وکیفیات مذکورموثردرمقام نبوده ونمی تواندرافع مسئولیت پژوهشخوانده باشدقطع نظرازتناقض گوئی شهودکه درپرونده منعکس است اکثریت گواهان تعرفه شده اظهارداشته اندکه براثرشکستن پل ماشین حامل توتون واژگون گردیده که این خوددال بربی مبالاتی ومسامحه بیشتری ازطرف پژوهشخوانده می باشدمضافابه اینکه بابودن ماشین دیگری درسمت راست جاده لازم بوده که ازطرف راننده توجه ودقت بیشتری هنگام عبورازبغل ماشین مزبوربشودبنابرمراتب ادعای پژوهشخواه باتوجه به دلائل مذکور ثابت تشخیص وحکم پژوهشخواسته فسخ وحکم بربطلان ادعاوبیحقی پژوهشخوانده صادرواعلام می گردد.
محکوم علیه ازاین حکم فرجامخواهی نموده وشعبه اول دیوان عالی کشوربه استدلال اینکه :
چون مستندحکم فرجامخواسته نظریه کارشناس بوده وطبق محتویات پرونده اظهارنظرکارشناس دلالت برتعدی یاتفریط فرجامخواه نداردچه کارشناس درنظریه مورخه 5/10/31می نویسد:(هیچگونه غفلتی ازطرف راننده نشده است )ومطابق مقررات قانون مدنی امین درصورتی مسئول است که مرتکب تفریط یاتعدی گرددودررسیدگی دادگاه این معنی مدلل وبه مرحله ثبوت نرسیده است ازاین جهت رسیدگی ناقص است ،حکم فرجامخواسته رانقض نموده است .
پس ازنقض رای بنحومذکورموضوع موردرسیدگی شعبه دوم دادگاه استان گیلان واقع شده که چنین رای داده است :
هرچندباتوجه به مجموع محتویات پرونده ونظریه مورخ 5/10/31 کارشناس که موردتوجه واستدلال دادگاه بدوی درزمینه صدوردادنامه مستانف عنه قرارگرفته پژوهشخوانده مسامحه وتقصیری ننموده است لیکن نظریه ثانوی کارشناس که پس ازمعاینه دقیق اتومبیل اعلام واظهارشده مفاداومدلولامفهم این معنی است که راننده زائدازمیزان ظرفیت اتومبیل که دوتن بوده بارزده ومحموله ای به میزان شش تن که خارج ازحدودتوانائی وقدرت ماشین بوده از مقصدحمل نموده است که بااین مقدمه نمی توان پژوهشخوانده رابری از مسئولیت دانست وبرخلاف استنباط محکمه بدوی بی مبالاتی وغفلت پیمانکار ثابت ومدلل است گواهی گواهان باوصف وجودتناقض مودای شهادت آنان به کیفیات مذکورموثردرمقام نبوده ونمی تواندرافع مسئولیت پژوهشخوانده باشدقطع نظرازتناقض گوئی شهودکه درپرونده منعکس است اکثریت گواهان تعرفه شده اظهارداشته اندکه براثرشکستن پل ماشین حامل توتون واژگون گردیده که این خوددال بربی مبالاتی ومسامحه بیشتری ازطرف پژوهشخوانده می باشدمضافااینکه بابودن ماشین دیگری درسمت راست جاده لازم بودکه از طرف راننده توجه ودقت بیشتری هنگام عبورازبغل ماشین مزبوربشودبنابه مراتب ادعای پژوهشخواه باتوجه به دلائل مذکورثابت تشخیص وحکم پژوهشخواسته فسخ وحکم بربطلان ادعاوبیحقی پژوهشخوانده صادرواعلام می شود
ازاین رای فرجامی خواهی شده است وچون حکم دادگاه مبتنی به همان جهات وعللی که حکم منقوض مبتنی برآن بوده صادرگردیده است رای اصراری تشخیص شده است .موضوع درهیئت عمومی دیوان عالی کشورطرح گردیده واکثریت به استدلال وشرح ذیل رای به نقض حکم فرجامخواسته داده اند:
مرجع :آرشیوحقوقی کیهان ،مجموعه رویه قضائی
آراءهیئت عمومی دیوان عالی کشورازسال 1328تا1342
جلددوم ،آراءمدنی ،چاپ دوم سال 1353 صفحه 414-419
20
نوع : نامشخص
شماره انتشار : 2803
تاریخ تصویب : 1339/12/17
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
مسئولیت کسرونقصان محمولات درجریان حمل ونقل ،متوجه متصدی حمل ونقل است ولومباشرحمل ونقل شخص دیگری باشد مرورزمان ازلحاظ مدت تابع عنوان دعوی است واگردعوی خواهان بعنوان مالکیت نسبت به ملک بیع شرطی اقامه شودتابع قاعده مرورزمان اموال غیر منقول است
