قولنامه در شرایطی تنظیم شده که رضای موکله در قولنامه وجود نداشته است
تاریخ رسیدگی : 8/2/1373
شماره دادنامه : 69/24
مرجع رسیدگی : شعبه 24 دیوانعالی کشور
خلاصه جریان پرونده :
در تاریخ 20/8/70 تجدیدنظرخواه با وکالت آقای (د)دادخواستی به طرفیت تجدیدنظرخواندگان به خواسته اعلام بطلان و فسخ قولنامه مورخ 19/4/68 به پیوست اسناد و مدارک به دادگاه حقوقی یک شهریار تقدیم و خلاصتا" اعلام داشته در تاریخ مذکور قولنامه ای فی مابین موکله و خواندگان منعقد و در آن ظاهرا" فروش باغ ملکی به پلاک ثبتی 790/50 واقع در شهریار بوده است به جهات و دلایل ذیل قولنامه مذکور فاقد اوصاف قانونی و شرعی بوده و در مدت معینه مظروط که از شرط استفاده نموده لذا به استناد مواد 399و401 قانون مدنی شایسته فسخ و بطلان است .
1 موضوع قتل خواهر موکله و ارتباط آن با امضای قولنامه (به استناد اسناد و احکام که قاتل ملک موکله را عدوانا" تصرف و با جعل سند خود را مستاجر اعلام و بالاخره پس از قتل خواهر موکله به قصاص محکوم و از آنجا که انگیزه قتل وی را شدیدا" تحت تاثیر قرار داد ه در چنین شرایطی قولنامه تنظیم که رضای موکله در قولنامه وجود نداشته و کیفیات روحی مشارالیها منطبق باماده 202 قانون مدنی است .
2 عدم رضای موکله از تلگرافات مخابره شده و اظهارنامه ارسالی به خوبی مستفاد است که به موجب آن در مدت شرط اعلام فسخ آن را نموده و چک ثمن معامله نزد موکله مانده و وصول نشده و آماده استرداد است .
3 خواندگان حسب صورتجلسه مورخه 19/4/68 مبلغی به سریدارداده و باغ را موقتا" تصرف که با توجه به اقدامات بعدی موکله این عمل نمی تواند موجب مراضات حاصله در باب تحویل و تسلیم مبیع باشد
4 متعاقب ارسال تلگرافها و اهظارنامه موکله دعوی تصرف عدوانی علیه خواندگان در دادسرای شهریار طرح که با توجه به مراتب موکله به مراجع حقوقی ارشاد شد.
5 صرفنظر از موارد مذکوره جهت اثبات غبن فاحش واینکه موضوع مشمول ماده 416 قانون مدنی است موضوع به کارشناسان رسمی دادگستری ارجاع و حسب نظریه آنان قیمت قید شده در قولنامه حدود یک دوم قیمت اصلی وواقعی درهمان روزبوده که عرفا" قابل مسامحه نبوده است
6 مندرجات قسمت (ج) بند 2 زیر میزان مشروط معامله که مورد قبول طرفین قرار گرفته با توجه به غیرقابل تحریر بودن متن قرارداد و شقوق مندرج در آن در محاکمه بایستی به همه مندرجات و شروط مورد تعهد پایبند باشند و د رمحدوده حقوق و تکالیف طرفین به کلیه مطالب مورد تصدیق و قبول توجه نمایند و در شرط مورد اشاره موکله برای عدول از آثار عقد بیع موکله می توانسته ظرف دو ماه از شرط مقرره معامله را به هم بزند و در این باب با توضیحاتی به مسئله 2124 رساله توضیح المسائل حضرت امام (ره) استناد نموده است و بالاخره در بند7 دادخواست خویش مسئله مورد بحث را مورد بررسی قرار داده و در بند8معترض گردیده که به دلالت صورتمجلس 6/4/70 شهرداری شهریار پلاک مرقوم رادر طرح تعریض خیابان قرار داده و میزانی پروانه ساختمان دریافت دارد و در نتیجه ابراز مطالبی در این مقوله صدور حکم را حسب خواسته استدعا که پس از تعیین وقت و دعوت طرفین آقای (ع) به وکالت خواندگان تعیین و دادگاه پس از مطالبه پرونده کیفری استنادیه در جلسه دادرسی وکیل خواهان وشخص وی و وکیل خوانده حضور داشته وکیل خواهان طی لایحه مشروحی اظهار داشت مطالب بشرح دادخواست و لایحه ارسالی است وشخص موکله نیز توضیحاتی دادند و وکیل خوانده نیز دفاعا" مطالب مشروحی در رد ادعا و تحقق عقد بیع و معامله انجام شده اظهار که دادگاه با توجه به ادعای خیار شرط چون ملاحظه اصل قولنامه را ضروری دانسته و همچنین استعلام وضعیت ثبتی در این هنگام در تاریخ 8/12/70 خواندگان مذکور دادخواستی به طرفیت خواهان به خواسته دادخواست متقابل و اعلام صحت معامله و اعبتار مبایعه نامه مورخ 19/4/68 و ا لزام خوانده به تنظیم سند رسمی انتقال و مطالبه خسارت به دادگاه مذکور به پیوست فتوکپی اسناد و مدارک تقیدم و خلاصتا" اعلام داشته اند ضمن تقاضای رسیدگی توامان اینجانبان به موجب مبایعه نامه مذکور تمامی ششدانگ قطعه باغ به پلاک ثبتی 50/790 واقع در کنار جاده شهریار و کرج از خوانده خریده ایم و خوانده طی صورتجلسه پیوست آن را تحویل و به تصرف اینجانبان داده به منظور مساعدت بیشتر توافقنامه مورخ 7/5/68 با خوانده تنظیم و مبلغی اضفاه بها با سقف مترمربعی ده هزار رایل مورد توافق قرار گرفته و همچنین دو فقره چک به شماره های منعکسه بابت ثمن معامله به خوانده تحویل داده شد و مقرر شد که مابقی در هنگام تنظیم سند پرداخت گردد و ذیل مبایعه نامه و توافق نامه را نیز مسئول بنگاه امضاء نموده و در تمام این مدت مورد معامله در تحویل و تصرف است و به کار کشاورزی در آن اشتغال داریم و هزینه متنابهی متحمل شده ایم و خوانده ضمن مبایعه نامه خیار غبن را نیز از خود ساقط کرده و برخلاف نظر وکیل خواهان هیچگونه خیار شرط و اختیار فسخی در مبایعه نامه وجود ندارد ظاهرا" مشارالیه شرط فعل حضور دردفتر خانه را با خیار شرط اشتباه گرفته و ضمن توضیحاتی مشروح در این خصوص و نقل عین مواد نتیجه گرفته که شرط مذکور شرط فعل بوده و خیار شرط نمی باشد لذا به تحریر مواد مصرحه (و مقیده دردادخواست) اتلزام خوانده را به تنظیم سند رسمی حسب خواسته باخسارات داریم و بالاخره پس از توضیحات دیگری در باب پرونده کیفری و رد موارد اعلامی وکیل خواهان اصلی و تشریح دلایل ابراز خویش از جمله گواهی دفترخانه واقرار خوانده بر استنکاف از انجام معامله صدور حکم را استعا که پس از تعیین وقت و دعوت طرفین و شروع به رسیدگی و استماع توضیحات و دفاعیات واظهارات طرفین که بشرح دادخواست های اصلی وتقابل بوده دادگاه مالا" ختم دادری را اعلام و پس از کسب نظر آقای مشاور با استدلالی مبادرت به صدور نظریه بر رد دعوی اصلی (فسخ و بطلان دعوی) و قبول دعوی خواهان های تقابل برالزام به تنظیم سند علیه خوانده تقابل (خواهان اصلی) صادر که پس از ابلاغ نظریه و وصول اعتراض دادگاه توجها" به قانون اخیرالتصویب حذف مواد ی از قانون تشکیل دادگاههای حقوقی یک ودو و با اعلام ختم دادرسی و ذکر مقدمه ای بر چگونگی جریان دعوی و سیر و تطور آن و اقدامات انجام شده به خلاصه به این استدلال مبادرت به صدور رای نموده است . (با مراجعه به مندرجات قولنامه عادی فی مابین که مورد استناد طرفین می باشد ملاحظه می گردد که نوشته مذکور صحیح و منجز می باشدو حکم مبایعه نامه را دارد و همه شرایط اساسی مندرج در ماده 195 قانون مدنی در آن رعایت گردیده و ا دعای وکیل خواهان فاقد هرگونه بینه می باشد و از طرفلی با توجه به توافق بعدی مورخ 25/6/68 و با افزایش ثمن معامله کل قرارداد مورد تایید و تنفیذ مجدد طرفین قرار گرفته و باعی که مدعی غبن فاحش است با توجه به بند 6قرارداد بدوا" حق ناشی از غبن را ساقط نموده و نمی تواند از حق اسقاطی خود استفاده نماید) و باالخره با بیان مطالب دیگری رای بر رد دعوی خواهان اصلی مبنی بر فسخ و ابطال قولنامه و در خصوص تقاضای خواهان های تقابل وخواندگان دعوی اصلی مستندا" به مواد قانون مدنی رای بر الزام خوانده دعوی تقابل به تنظیم سند رسمی صادر که پس از ابلاغ مورد تجدیدنظرخواهی واقع اعتراضات مشروح وکیل تجدیدنظرخواه و همچنین لایحه وکیل تجدیدنظر خواندگان کلا" در هنگام طرح و شور قرائت می شود.
هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس ازقرائت گزارش آقای ... عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رای می دهد.
رای
اعتراضات تجدیدنظرخواه نسبت به رای تجدیدنظرخواسته با توجه به استدلالات دادگاه به نحوی نیست که نقض رای مذکور را ایجاب نماید . از جهت رعایت اصول و قواعد دادرسی نیز اشکالی در رسیدگی دادگاه موجبات نقض را فراهم نماید مشهود نمی باشد لذا رای مورد بحث نتیجتا" ابرام می گردد.
مرجع :
کتاب قانون مدنی در آیینه آراء دیوان عالی کشور - عقود وتعهدات
به اهتمام یدالله بازگیر- انتشارات فردوسی - چاپ اول - چاپ دریا
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 69
تاریخ تصویب : 1373/02/08
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
شخصیت خواهان دلالت دارد براینکه اکراه و اجباری در بین نبوده است هنوز معامله ای درباره زمین مزبور انجام نشده بلکه فقط نوشته ای بی محتوی را با جبر و تهدید ازمن گرفته است
