بدون کسب اجازه معامله نموده و بیع فضولی هم غیرنافذ و باطل است
تاریخ رسیدگی 26/7/71
شماره دادنامه 459/3
مرجع رسیدگی شعبه سوم دیوانعالی کشور
خلاصه جریان پرونده : آقایان علی اصغر و علی اکبر و محمدعلی در تاریخ 30/3/68 دادخواستی به طرفیت آقایان امان الله ... علی ... نادعلی ... رسول ... به ریاست دادگاههای حقوقی 1 باختران تقدیم که به شعبه چهارم ارجاع و توضیح داده اند به موجب پرونده ثبتی و اصلاحات ارضی 56 هکتار ازاراضی زراعتی با حقابه از آب قنات واقع در قریه ... پلاک 275 و یک قطعه بیشه بید و چنار در قریه مذکور ملکی مورث اینجانبان مرحوم حاجی حسن ... بوده که با فوت نامبرده و طبق گواهی حصروراثت برابر39 هکتار به ما منتقل گردیده و چون خواندگان آن رااز سال 63 متصرف و به عنوان اینکه معامله نموده اند از ملک موصوف بهره برداری می نمایند حکم به خلع ید نامبردگان و280 خروار گندم محصول 4ساله از64تا68 بابت اجور از قرار سالیانه 45 خروار گندم از3 نفر خوانده بالسویه با منظور داشته هزینه دادرسی مورد تقاضا است . خواهان ها دعوی خلع ید را به میزان یک میلیون ریال و اجور را دو میلیون ریال تقدیم و تقاضای تحقیق و معاینه محلی و جلب نظر کارشناس نیزنموده اندوسپس آقای (غ) وکیل دادگستری با تقدیم وکالتنامه خود را به وکالت از خواهان ها معرفی و قبل از جلسه اول دادرسی اعلام داشته که خواسته را اصلاح می نمایم ودرمورد دعوی علی اصغر ومحمدعلی ... ابطال سند مورخ 25/6/57و استرداد سهم آنان و ومطالبه اجور مورد تقاضا است ودرمورد دعوی آقایان حسین و علی اکبر خلع ید از اراضی زراعتی ومطالبه اجور به قدرالسهم موضوع خواسته است . وکیل مذکور توضیح داده قرارداد مورخه 25/6/57 که از ناحیه خواندگان ابراز می شود علاوه بر آنکه سندیت ندارد فقط از ناحیه از آقای محمدعلی ... که وکالت ونیابت نداشته تنظیم گردیده و در قرار مورخه 30/9/67 رسول ... بی اعتباری آن اعلام وقرارداد اخیرالذکر نیز دلالت بر وقوع بیع ندارد . آقای نادعلی ... به وکالت ازآقایان امان الله ... ورسول ... در مقام دفاع اعلام داشته عنوان کردن پشیمانی ازمعامله بعداز16 سال مقبول نیست ثانیا" طبق قراردادها ملزم ومتعهدبه ثبت شده اندو آقای محمدعلی ... وکالت داشته در فروش زمینهابه شماره 762425/2/53 که ازدفترخانه 11کرمانشاه موجوداست و تقاضادارم ازدفترخانه مطالبه ودعوی خواهان هاردشودکه این وکالتنامه مطالبه و وکیل خواهان ها اظهار می دارد این وکالتنامه در جهت مراجعه به ثبت است نه فروش و این مطالب در جلسه 30/2/69 شعبه دادگاه حقوقی 2 معروض گردیده ، و سپس پرونده کلاسه 6945 شعبه پنجم دادگاه حقوقی 2 واصل می گردد که خواهان های پرونده مذکور بانوان فخرالملوک و نزهت و توران ... دختران مرحوم حاج حسن ... با وکالت آقای (غ) در تاریخ 23/2/68 تقدیم دادخواست نموده و خواندگان همین چهار نفری هستند که در دادگاه حقوقی 1 طرف دعوی قرار گرفته اند و خواسته دعوی خلع ید از مبذر18 هکتار زمین زراعی از56 هکتار و دویست و بیست هفت مترمربع بیشه از ششدانگ یک قطعه بیشه به مساحت 2481 مترمربع و مطالبه 90خروار گندم و350 هزار ریال عایدی سهم بیشه بوده که چون مجموع خواسته بیش از دو میلیون ریال تقدیم گردیده شعبه 5 دادگاه حقوقی 2 با اطلاع از جریان پرونده مطروحه در دادگاه حقوقی 1 و به منظور جلوگیری از تصممیات متناقص قرار عدم صلاحیت صادر نموده ، آقای امان الله ... احد از خواندگان در خلال دادرسی حقوقی 2 اظهار نموده 17 هکتار اراضی مورد ادعای خواهان ها در تصرف من است که به موجب قولنامه و با وکالت ثبتی محمدعلی 00 خریداری نموده ام و از این اراضی یک قطعه بیشه چنار و بید است که با مرحوم مورث خواهان ها شراک نامه دارم و در تصرف من می باشد و 5/4 هکتار از اراضی زراعی از نادعلی ... خریداری کرده ام 0 مرجع رسیدگی کننده با وصول پرونده دادگاه حقوقی 2 و توام نمودن هر دو پرونده با منظور احراز مالکیت سوابق ثبتی وکشاورزی قریه کلوز پلاک 275 بخش پیله ور را مطالبه می نماید و پس از انعکاس مطالب نمایندگان اداره ثبت و اداره کشاورزی و احراز اینکه معامله و اقدام محمدعلی ... فضولی بوده و تنفیذ نگردیده ،خواهان هارا مستحق استرداد زمین و اجور معوقه تشخیص و قرار ارجاع امر به کارشناس من حیث تعیین اجور معوقه صادر و پس از وصول نظر کارشناس چنین نظر داده است دادگاه دعوی کل خواهان ها را در هر دو پرونده وارد می داند، زیرا مورد معامله اراضی کشاورزی بوده که نقل و انتقال آنها به موجب ماده 19 قانون اصلاحات ارضی و سایر مقررات اصلاحات ارضی مصوب 51 بدون اجاره اداره کشاورزی ممنوع است واگرچه خواندگان به استناد قولنامه های ابرازی مدعی خرید هستند لیکن به استناد ماده 348 قانون مدنی بیع چیزی که خرید و فروش آن ممنوع است 000 باطل می باشد.
قولنامه های ابرازی اعتبار قانونی ندارد و ید خواندگان بر اراضی مذکور قانونی نیست . خصوصا" که آقای محمدعلی ... بدون کسب اجازه معامله نموده و بیع فضولی هم بنا به مدلول مواد 247و 256 غیرنافذ و باطل است و چون ید متصرفین ید قانونی وشرعی نبوده نتیجتا" عقیده به خلع ید خواندگان از اراضی متصرفی از علی اصغر و محمدعلی ... دارد، در مورد اجور اراضی متصرفی با توجه به نظریه کارشناس که 6 جفت اراضی متصرفی خواندگان را ازسال 63 لغایت 68 چهارمیلیون و هشتصد هزار ریال معین کرده که مصون از تعرض موثر اصحاب دعوی باقیمانده که خواندگان به نسبت مقدار تصرفات خود باید اجور را به خواهان ها بپردازند . نادعلی ...000/650/1ریال رسول ... 000/600/1 ریال امان الله ...000/400 ریال 0 این نظر پس از ابلاغ مورد اعتراض آقای ... که پس از انتخاب کارشناس خود رابه وکالت آقای علی ... معرفی نموده است واقع گردیده که لایحه اعتراضیه به هنگام مشاوره قرائت خواهد شد.
هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس ازقرائت گزارش آقای ... عضو ممیز واوراق پرونده مشاوره نموده چنین اظهارنظر می نمایند.
نظریه
نظریه مورخ 19/11/70 شعبه چهارم دادگاه حقوقی یک باختران (کرمانشاه) در پرونده شماره 68/191 با اشکال مواجه است زیرااولا" تمسک دادگاه به مقررات ماده 19 قانون اصلاحات ارضی و ماده واحده قانون نحوه انتقال اراضی واگذاری به زارعین مشمول قوانین ومقررات اصلاحات ارضی مصوب دیماه 1351 در ماقم توجیه بطلان معاملات موضوع قولنامه های عادی مورخ 30/9/67 و25/6/57 صحیح است و وجاهت قانونی ندارد زیرا ماده 19 قانون اصلاحات ارضی مصوب دیماه 1340 و ماده واحده قانون نحوه انتقال اراضی واگذاری به زارعین ... مصوب دیماه 1351راجع است به ممنوعیت انتقال اراضی واگذاری به زارعین که در اجرای مقررات اصلاحات ارضی به آنان منتقل گردیده وارتباطی به مستثنیات مالکین ندارد و به حکایت اوراق پرونده اراضی موردنظر خواهان ها در هر دو فقره پرونده همچنان که آقای ... نماینده اداره کشاورزی در جلسه 16/11/69 دادگاه توضیح داده مستثنیات قانونی مرحوم حسن ... مورث خواهانها است که مبذر28 خروار و در قطعات مختلف یا حدود معین در سهم اختصاصی مالک که نسبت به سه دانگ قریه قلوز مالکیت داشته قرار گرفته است و ماده 19 قانون مصوب دیماه 1340 و ماده واحده مصوب دیماه 1351 ارتباطی با مستثنیات مالک ندارد . ثانیا" قراردادهای عادی ابرازی خواندگان سه فقره است که فتوکپی غیر مصدق این قراردادها توسط خواندگان ارائه شده و ضرورت داشته فتوکپی مصدق این قراردادها را در دو نسخه تسلیم نمایند که یک نسخه در پرونده ضبط و نسخه دیگر به وکیل خواهانها در هر دو پرونده ابلاغ گردد که به این تکلیف قانونی (ماده 146 قانون آئین دادرسی مدنی ) عمل نشده است این قرارداها سه فقره هستند 1 قرارداد عادی 25/6/57 بین محمدعلی ... اجالتا" ووکالتا" از طرف وراث مرحوم حاج حسن از یکطرف و آقایان نادعلی ... ورسول 00 از طرف دیگر 2 قرارداد عادی 25/6/57 بین محمدعلی ... اجالتا" و وکالتا" از طرف کلیه وراث از یک طرف و آقایان علی ... فرزند ... و نادعلی ... و رسول ... 3 قرارداد عادی مورخ 30/9/67بین آقایان علی اصغر و محمدعلی ... فرزندان حاج حسن از یک طرف وآقای رسول ... از طرف دیگر و معلوم نیست خواسته وکیل خواهانها بشرح لوایح تقدیمی ثبت شده به شماره 12437/7/68و18524/9/68 مبنی بر ابطال سند25/6/57 مربوط به کدام یک از دو فقره سند عادی مورخ 15/6/57 است و اخذ توضیح از وکیل خواهان ها در این مورد ضرورت داشته است ثالثا" بشرح مندرجات قرارداد عادی مورخ 30/9/67 آقایان علی اصغر و محمدعلی ... چهار سهم از11 سهم (سهم زمین زراعتی از ماترک مرحوم حاج حسن ... را به آقای رسول ... واگذار کرده اند و بشرح مندرجات صورت مجلس مورخ 10/7/69 دادگاه آقای محمدعلی ... صحت صدور واصالت قراردادمزبور را که صرفا" راجع است به سهم الارث خودشان تصریحا" و تلویحا" تایید و اقرار کرده اند و انتقال موضوع این سند فضولی نیست و دادگاه به مندرجات این قرارداد توجه نکرده است رابعا" دو فقره قرارداد عادی مورخ 25/6/67 در حد سهم آقای محمد علی ... (اصالتا") نافذ و معتبر است و دادگاه به این مطالب توجه نکرده است . بنا به مراتب نظریه دادگاه تایید نمی شود و پرونده به شعبه چهارم دادگاه حقوقی یک کرمانشاه اعاده می گردد.
مرجع :
کتاب قانون مدنی در آیینه آراء دیوان عالی کشور - عقود وتعهدات
به اهتمام یدالله بازگیر- انتشارات فردوسی - چاپ اول - چاپ دریا
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 459
تاریخ تصویب : 1371/07/26
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
در خصوص سایر مالکان معامله فضولی بوده و چون فروشنامه را تایید نکرده اند بیع نسبت به آنان باطل است اثبات ید بر مال غیر بدون مجوز هم در حکم غصب است
