آئین نامه اجرائی تاسیس و فعالیت سازمانهای غیر دولتی
شماره 12608/ت 27367ه 9/11/1381
هیات وزیران در جلسه مورخ 25/10/1381 بنا به پیشنهاد شماره 96160/8 مورخ 3/10/1380 وزارت کشور و به استناد اصل یکصد وسی و هشتم قانون اساسی وماده (182) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران - مصوب 1379 - ، آئین امه اجرائی ماده یاد شده را بشرح زیر تصویب نمود:
فصل اول - کلیات
ماده 1 - در این آئین نامه واژه ها و عبارات زیر به جای مفاهیم مربوط به کار می رود:
الف - سازمان غیر دولتی که در این آئین نامه (سازمان ) نامیده می شود ، به تشکلهائی اطلاق می شود که توسط گروهی ازاشخاص حقیقی و یا حقوقی غیر حکومتی به صورت داوطلبانه با رعایت مقررات مربوط تاسیس شده و دارای اهداف غیر انتفاغی و غیر سیاسی می باشد.
تبصره 1 - عناوین (جمعیت ) ، (انجمن ) ، (کانون ) ، (مرکز) ، (گروه ) ، (مجمع ) ، (شبکه ) ، (خانه ) ، (موسسه ) ونظائرآن می تواند به جای واژه (سازمان ) در نامگذاری به کار گرفته شود.
تبصره 2 - غیر دولتی : به این معناست که اجزای حکومتی در تاسیس واداره (سازمان ) دخالت نداشته باشد.
تبصره 3 - اهداف غیر سیاسی : منظور از آن ، عدم فعالیت سیاسی تحت عنوان شخصیت حقوقی (سازمان ) است .
تبصره 4 - اهداف غیر انتفاعی : عبارتست از عدم فعالیتهای تجاری و صنفی انتفاعی به منظور تقسیم منافع آن بین اعضاء ، موسسان ، مدیران وکارکنان سازمان .
ب - هیئت موسس : به مجموعه اشخاصی گفته می شود که (سازمان ) را تاسیس می نمایند.
پ - پروانه فعالیت : سندی است که توسط مراجع مقرر در این آئین نامه با رعایت ضوابط مربوط در جهت تشکیل (سازمان ) صادر می شود.
ت - مراجع نظارتی : مشتمل بر فرمانداری (مرجع نظارتی شهرستان ) استانداری (مرجع نظارتی استان ) ومعاونت ذیربط وزارت کشور (مرجع نظارتی فرا استانی وملی ) م باشند که در حیطه این آئین نامه نسبت به نظارت بر سازمانهای غیر دولتی در سطح شهرستان ، استان و کشور مبادرت می ورزند.
ماده 2 - (سازمان ) پس از اخذ پروانه فعالیت و ثبت برابر ضوابط این آئین نامه وسایر مقررات جاری دارای شخصیت حقوقی می گردد.
ماده 3 - موضوع فعالیت (سازمان ) مشتمل بر یک یا چند از موارد زیر مب باشد:
علمی ، فرهنگی ، اجتماعی ، ورزشی ، هنری ، نیکوکاری و امورخیری ، بشردوستانه ، امور زنان ، آسیب دیدگان اجتماعی ، حمایتی ، بهداشت و درمان ، توانبخشی ، محیط زیست ، عمران وآبادانی ونظائر آن .
فصل دوم - حقوق و تکالیف
ماده 4 - (سازمان ) مجاز است در محدوده ذیل متناسب باموضوع فعالیت خوددر چارچوب این آئین نامه و سایر قوانین و مقررات مربوط اقدام نماید:
ب - اظهارنظر مشورتی و پیشنهاد راهکارهای مناسب :
1 - در فرایند برنامه ریزی مراجع دولتی و عمومی و غیردولتی در سطوح شهرستان ، استان یا ملی بر حسب مورد.
2 - در مورد آثار و نتایج فعالیتهای دستگاههای دولتی وعمومی غیر دولتی ، نقائص ومشکلات موجود از جمله به مراجع و دستگاههای قانونی ذیربط.
پ - کمک به اجرای برنامه ها و پروژه های دستگاههای دولتی و عمومی غیر دولتی از طریق توافق و تفاهم با آنها.
ت - برگزاری اجتماعات و راه پیمائیها در جهت تحقق اهداف سازمان .
ث - انتشار نشریه .
ج - انجام هر گونه عملیات دیگر برای تامین اهداف مقرر در اساسنامه (سازمان ) .
ماده 5 - سازمان مکلف است گزارش عملکرد اجرائی ومالی سالانه خود را حداکثر تا دو ماه پس از پایان هر سال مالی به مرجع نظارتی مربوط و نیز در طی سال ، سایر گزارشهای عملکرد اجرائی و مالی را بنا به درخواست مرجع یاد شده حسب مورد ، ارائه نماید. همچنین نسبت به انتشار خلاصه ای از گزارش سالانه مذکور برای اطلاع عموم ، در محدوده جغرافیائی فعالیت خود اقدام کند.
ماده 6 - نحوه تامین منابع مالی (سازمان ) در چارچوب قوانین ومقررات بشرح زیر می باشد:
الف - هدایا ، اعانه وهبه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم ازداخلی و خارجی و دولتی و غیر دولتی .
ب - موارد وقفی اشخاص حقیقی و حقوقی .
پ - وجوه حاصل از فعالیتهای انجام شده در چارچوب موضوع فعالیت ، اهداف و اساسنامه (سازمان ) واین آئین نامه .
تبصره 1 - (سازمان ) موظف است پی از دریافت کمک از منابع خارجی ، میزان و چگونگی آن را به صورت مشروح بر حسب مورد به مراجع نظاتری مربوط اعلام نماید. مراجع مذکور در اینگونه موارد موظفند ظرف حداکثر پانزده روز ازتاریخ وصول اعلام یاد شده ، نسبت به نظرخواهی از وزارتخانه های اطلاعات و امور خارجه و بانک مرکزی اقدام نمایند. موافقت دستگاههای اخیرالذکر ضروری است و این دستگاهها موظف به اظهارنظر در ظرف حداکثر مدت سه ماه از تاریخ وصول استعلام می باشند. عدم ارائه پاسخ ظرف مدت یاد شده بعنوان نظر موافق تلقی می گردد.
تبصره 2 - هزینه و درآمد هر (سازمان ) در میان موسسان ، اعضاء و مدیران وکارکنان آن قبل و پس از انحلال ، ممنوع است .
ماده 8 - اساسنامه و فعالیتهای (سازمان نباید) مغایر با اصول قانون اساسی باشد.
ماده 9 - (سازمان ) موظف است امکان دسترسی بازرسان مراجع نظارتی مربوط را به اطالعات واسناد خود فراهم کند.
ماده 10 - فعالیت (سازمان ) در هر یک از کشورهای دیگر باید با کسب مجوز کلی از مرجع نظارتی فرااستانی وملی باشد.
تبصره 1 - مرجع یاد شده ، قبل از اعلام نتیجه به (سازمان متقاضی ، می باید از دستگاه های دولتی ذیربط از جمله وزارت امور خارجه نظرخواهی نماید. دستگاههای مذکور ظرف حداکثر یک ماه باید پاسخ لازم را ارائه دهند ، در غیر اینصورت ، نظر آنها موافق تلقی می شود.
تبصره 2 - مرجع مذکور باید حداکثر ظرف 45 روز از تاریخ تقاضا ، پاسخ لازم را به متقاضی ارائه دهد.
تبصره 3 - ارائه تقاضای (سازمان ) با محدوده فعالیت شهرستان و یا استان ، حسب مورد ابتدائا" از طریق مرجع نظارتی شهرستان یا استان صورت می گیرد.
ماده 11 - (سازمان ) می باید در فعالیتهای خود ، قوانین و مقررات و الگوهای رفتاری نهادهای مدنی را رعایت نموده و از ارتکاب اعمال مجرمانه خودداری نماید.
فصل سوم - صدور پروانه فعالیت
ماده 12 - متقاضیان تاسیس (سازمان ) مکلفند درخواست تاسیس (سازمان ) و اخذ پروانه فعالیت را به مراجع صدور پروانه بشرح ذیل ارائه نمایند:
الف - چنانچه مجدوده جغرافیائی فعالیت (سازمان ) مورد نظر آنان شهرستان باشد ، به فرمانداری محل ،
ب - در صورتی که سطح محدوده جغرافیائی یاد شده ، استان باشد به استانداری مربوط ،
پ - اگر محدوده جغرافیائی مورد نظر فرااستانی وکشوری است ، به معاونت ذیربط در وزارت کشور.
ماده 13 - هیئت موسس باید دارای شرائط زیر باشند:
الف - داشتن حداقل هیجده سال تمام ،
ب - تابعیت ایرانی ،
پ - ابراز التزام به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران .
ت - نداشتن محکومیت موثر کیفری به نحوی که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی شود ،
ث - عدم عضویت در گروههای محارب و معاند ،
ج - دارا بودن صلاحیت تخصصی در خصوص موضوع فعالیت (سازمان )
تبصره - هیئت موسس باید دارای حداقل پنج عضو باشد.
ماده 14 - هیئت موسس ، برای دریافت پروانه فعالیت ، می باید مدارک زیر را حسب مورد به مراجع مذکور در ماده (12) این آئین نامه ارائه نماید:
الف - فرم تقاضانامه تکمیل شده ،
ب - تصویر مدارک هویتی هیئت موسس ،
پ - گواهی عدم سوءپیشینه کیفری هیئت موسس ،
ت - اساسنامه (سازمان ) ،
ث - اولین صورتجلسه هیئت موسس ،
ماده 15 - اساسنامه (سازمان ) باید حاوی موارد زیر باشد:
الف - اهداف (سازمان ) ،
ب - خط مشی و سیاستهای کلی ،
پ - موضوع فعالیت ،
ت - مدت فعالیت ،
ث - مرکز اصلی فعالیت ،
ج - نحوه ایجاد شعب ،
چ - ارکان و تشکیلات (سازمان ) ، نحوه انتخاب ، شرح وظائف و اختیارات و مسئولیتهای آنها ،
ح - صاحبان امضاهای مجاز ،
خ - شرائط پذیرش عضو ،
د - سرمایه و دارائی اولیه ،
ذ - منابع تامین درآمد و دارائی ،
ر - نحوه تغییر و تجدیدنظر در اساسنامه ،
ز - نحوه انحلال ،
ژ - مشخص ساختن وضعیت دارائیها پس از انحلال ،
س - محدوده جغرافیائی فعالیت سازمان .
تبصره 1 - اساسنامه (سازمان ) باید بر رای گیری آزاد ازاتمام اعضاء برای انتخاب مدیران و همچنین نحوه تغییر مدیران و دوره تصدی آنها و نیز تصمیمات اساسی در ایجاد هرگونه تغییر وتاثیر گذاری ، تصریح کند.
تبصره 2 - در اساسنامه (سازمان ) می باید به صراحت ، نحوه ارائه گزارشهای عملکرد اجرائی ومالی (سازمان ) به اعضای خود ونیزنحوه بازرسی و حسابرسی (سازمان ) مشخص شود.
تبصره 3 - محدوده جغرافیائی فعالیت (سازمان ) با پیشنهاد هیئت موسس و تائید مرجع صدور پروانه بر اساس شاخصهای تقسیمات کشوری تعیین می شود.
ماده 16 - مراجع صدور پروانه فعالیت - موضوع ماده (12) این آئین نامه - پس از دریافت تقاضانامه (سازمان ) باید ظرف حداکثر یک ماه نظریه خود را نسبت به تایید یا رد تقاضا اعلام نمایند.
تبصره 1 - مراجع مذکورموظف جهت احراز شرائط مندرج درماده (13) ، از دستگاههای دولتی ذیربط استعلام کنند.
تبصره 2 - چنانچه موضوع فعالیت (سازمان ) امور تخصصی باشد ، وجود نظر موافق دستگاههای دولتی ذیربط حسب مورد ، برای صدور پروانه ضروری است و اگر موضوع فعالیت (سازمان ) در چند زمینه تخصصی باشد ، اخذ نظر موافقت کلیه دستگاههای دولتی مربوط لازم می باشد.
تبصره 3 - دستگاههای دولتی ذیربط تخصصی - بجز مورد مذکور در تبصره (4) این ماده - توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور مشخص و به وزارت کشور اعلام می گردد.
تبصره 4 - چنانچه موضوع فعالیت (سازمان ) ، امور پولی ، مالی ، اعتباری و یا قرض الحسنه باشد ، دستگاه دولتی ذیربط تخصصی ، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد. نظر موافق بانک مذکور از جمله در خصوص صلاحیت تخصصی هیئت موسس ضروری است .
تبصره 5 - در صورت تایید درخواست و صدور پروانه ، متقاضی (هیئت موسس ) برای ثبت بر طبق مقررات جاری کشور اقدام می نماید.چنانچه مدارک لازم مقرر در آئین نامه ثبت تشکیلات وموسسات غیر تجاری - مصوب 1337 با اصلاحات بعدی - به همراه پروانه فعالیت ، توسط متقاضی یاد شده به مرجع صلاحیتدار ثبتی ارائه گردید ، مرجع مذکور موظف به ثبت (سازمان ) می باشد. انتشار در روزنامه رسمی برابر مقررات مربوط صورت خواهد گرفت .
تبصره 6 - در صورت رد تقاضا در فرمانداری ، درخواست تجدیدنظررا به استانداری مربوط تقدیم و چنانچه تقاضا مجددا" دراستانداری رد شود ، به معاونت ذیربط وزارت کشور طرح شکایت کند.
ب - چنانچه تقاضا ابتدائا" در استانداری رد گردد ، درخواست تجدیدنظر را به معاون ذیربط وزارت کشور ارائه نماید.
تبصره 7 - هییت موسس چهارماه پس از صدور پروانه فعالیت ، اسامی اعضاء (حداقل 30 نفر) و هیئت رئیسه را به اطلاع مراجع صدورپروانه مربوط می رساند. در صورتی که (سازمان دارای ) هیئت امناء باشد ، هیئت موسس موظف است قبل از صدور پروانه ، اعضاء هیئت امناء (حداقل 9نفر) را معرفی و هیئت رئیسه را انتخاب و صورتجلسه انتخابات انجام شده را به پیوست اسناد ارائه نماید.
ماده 17 - هییت رئیسه و هییت امناء (حسب مورد) بالاترین رکن سازمان است و می باید دارای شرائط مقرر در ماده (13) این آئین نامه باشد.
ماده 18 - اعضای اصلی (سازمان ) باید تابعیت ایرانی داشته باشند.
ماده 19 - (سازمان ) مکلف است هرگونه تغییرات در مفاد اساسنامه ، هیئت رئیسه ، هییت امناء و نشانی را به مرجع صدور پروانه مربوط اطلاع دهد. در صورت اعلام عدم مغایرت تغییرات با مقررات این آئین نامه از سوی مراجع یاد شده ، (سازمان ) مکلف وفق آئین نامه ثبت تشکیلات و موسسات غیر تجارتی - مصوب 1337 با اصلاحات بعدی - اقدام لازم را به عمل آورد.
فصل چهارم - نظارت
ماده 20 - وظائف مراجع نظارتی استان و شهرستان ، بترتیب در رابطه با سازمانهای غیر دولتی با محدوده فعالیت در سطح استان و شهرستان بشرح زیر می باشد:
الف - دریافت و بررسی اساسنامه متقاضیان تاسیس (سازمان ) و اقدام به صدور پروانه فعالیت آنها پس از احراز شرایط و ضوابط مقرر در این آئین نامه ،
ب - دریافت گزارشهای عملکرد اجرائی ومالی سالانه ودر صورت لزوم موارد مقطعی .
پ - رسیدگی موردی به عملکرد اجرائی ومالی (سازمان ) در صورت ضرورت ،
ت - نظارت بر اجرای مقررات این آئین نامه ،
ث - رسیدگی به عملکرد (سازمان ) در مورد عدم رعایت مقررات این آئین نامه .
ماده 21 - وظائف مرجع نظارتی فرااستانی و ملی درمورد سازمانهای غیر دولتی عبارت است از:
الف - نظارت و بررسی مشکلات سازمانهای مذکور و راههای توانمندسازی آنان و نیز چگونگی بهره مندی این سازمانها از اعتبارات بین المللی در چارچوب قوانین ومقررات ،
ب - بررسی واعلام نظر در خصوص درخواست (سازمان ) برای کسب مقام مشورتی از شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل متحد (کوسک ) و نیز پاسخگوئی به استعلامات سازمانهای بین الملی در همین زمنیه ، جهت انعکاس آن به مراجع ذیربط خارجی از طریق وزارت امورخارجه ،
پ - رسیدگی و اعلام نظر واخذ تصمیم نسبت به شکایات واصله از متقاضیان در خصوص تاخیر یا رد صدور پروانه فعالیت و سایر شکایات واختلافات میان سازمانهای غیر دولتی با استانداریها و فرمانداریها ،
ت - بررسی تقاضا و صدور مجوز برای سازمنهای غیر دولتی با محدوده جغرافیائی فعالیت فرا استانی وملی و دریافت گزارشهای عملکرد اجرائی ومالی سالانه و در صورت لزم موارد مقطعی آنها ،
ث - نظارت بر حسن اجرای مقررات این آئین نامه .
ج - رسیدگی به عملکرد (سازمان ) در خصوص عدم رعایت مقررات این آئین نامه .
ماده 22 - مراجع نظارتی موظفند در حدود فعالیت خود در صورت وصول گزارش و یا اطلاع از نقض آزادیهای قانونی دیگران و یا ایراد تهمت ، افتراء و شایعه پراکنی و یا عدم رعایت مقررات این آئین نامه از سوی (سازمان ) از جمله دریافت غیر مجاز هرگونه کمک مالی و تدارکاتی ازم نابع خارجی ، نسبت به بررسی آن با حضور مشورتی نماینده سازمان غیر دولتی مربوط و نماینده دستگاه دولتی تخصصی ذیربط اقدام نمایند و در صورت احراز ، حسب مورد ، مراحل زیر را به اجراء گذارند:
الف - تذکر شفاهی با مهلت یک ماهه برای اصلاح وضعیت ،
ب - تذکر کتبی با درج در پرونده با مهلت یک ماهه برای اصلاح وضعیت ،
- اخطار کتبی بامهلت دو هفته ای برای اصلاح وضعیت ،
ت - تقاضای تعلیق و یا لغو پروانه فعالیت از دادگاه در صورت عدم اصلاح وضعیت .
تبصره - مرجع نظارتی ، تنها برای یک مرتبه جهت ارائه تقاضای تعلیق مجاز می باشد.
ماده 23 - چنانچه موضوع فعالیت (سازمان ) ، امور پولی ، مالی ، اعتباری و یا قرض الحسنه باشد ، مرجع نظارتی در مورد آنها ، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
فصل پنجم - سایر مقررات
ماده 24 - سازمانهای غیر دولتی که از مصادیق این آئین نامه قرا رمی گیرند و در اجرای مقررات جاری تا کنون ایجاد شده اند موظفند ظرف مدت یکسال از تاریخ لازم الاجراء شدن این آئین نامه ، وضعیت خود را با مقررات این آئین نامه تطبیق دهند. در غیر این صورت مراجع نظارتی بربر مقررات این آئین نامه با آنها برخورد خواهند کرد. دستورالعمل مربوط در چارچوب این آئین نامه توسط وزیر کشور ابلاغ خواهد شد.
ماده 25 - انحلال (سازمان ) اعم از اختیاری قهری ، بر اساس مفاد ذیربط آئین نامه ثبت تشکیلات و موسسات غیر تجارتی - مصوب 1377 با اصلاحات بعدی - صورت می گیرد.
تبصره - چنانچه مدت فعالیت ( ساطمان ) در اساسنامه به صورت محدود قید شده باشد ، پس از انقضای آن و عدم تمدید بر اساس مقررات این آئین نامه ، (سازمان ) خود بخود منحل می گردد.
ماده 26 - انجمنهای صنفی مشمول ماده (131) قانون کار اعم از کارگری و کارفرمائی ، واحدهای آموزش عالی و یا موسسات پژوهشی موضوع بند (ل ) ماده (1) قانون اصلاح قانون تاسیس وزارت علوم و آموزش عالی - مصوب 1353 - ، آموزشگاههای علمی آزاد و نیز مدارس غیرانتفاعی موضوع قانون تاسیس مدارس غیر انتفاعی و نیز سایر تشکلهای غیر دولتی که در نص قوانین جاری صراحتا" اجازه تاسیس و انحلال آنها به عهده دستگاههای دولتی گذارده شده است ، ازشمول سازمانهای غیر دولتی موضوع این آئین نامه خارج می باشند.
تبصره - مرجع صدور پروانه برای سازمانهای غیر دولتی تخصصی با رعایت مقررات این آئین نامه و با اخذ نظر دستگاههای ذیربط وزارت کشور است .
ماده 27 - کلیه مقررات مغایر با این آئین نامه ، از تاریخ تصویب ملغی الاثر می باشد.
معاون اول رئیس جمهور - محمدرضاعارف
نوع : آیین نامه
شماره انتشار : 16886
تاریخ تصویب : 1381/10/25
تاریخ ابلاغ : 1381/11/24
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
تصویبنامه در خصوص تضمین بازپرداخت تسهیلات اعتباری میان مدت و لند مدتی که توسط سیستم بانکی کشور توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی برای طرح خرید سیستم جمع آوری دود کوره توسط شرکت فولاد خوزستان از موسسات خارجی و بین المللی اخذ می شود اصلاح آئین نامه اجرائی بند (ی ) تبصره (12) قانون بودجه سال 1381 کل کشور
