شاخص های ارزیابی علم و فناوری
شماره 4785/دش 29/11/1381
( مصوب جلسه 510 مورخ 24/10/1381 شورای عالی انقلاب فرهنگی )
شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 510 مورخ 24/10/1381 ، در اجرای بند6 وظایف این شورا ، شاخص های ارزیابی علم وفناوری را به این شرح تصویب کرد:
مقدمه :
علم وفناوری زیربنای توسعه پایدار هر کشور محسوب می شود ، از اینرو ارزیابی بخش علم و فناوری در سطح بین المللی به عنوان فرایندی روبه رشد مورد توجه قرار گرفته است ، تجارب ارزیابی از علم و فناوری در کشورهای دنیا متفاوت است ، لیکن آنچه در بیشتر کشورها مشترک می باشد تعیین شاخصهای ارزیابی به منظور سنجش میزان رشد علم وفناوری است . این شاخص ها معمولا" در گزارشهای سالانه سازمانها و مجله های معتبر بین المللی به منظور مقایسه و مشخص نمودن وضع علم و فناوری کشورها استفاده می شود.
با توجه به گزارشهای بین المللی و مطالعات وتجربیات مربوط به وضعیت علمی و پژوهشی کشور ، عنوانهای شاخصهای ارزیابی علم و فناوری در دو سطح کلان وخرد و شاخصهای کیفی بشرح زیر تعیین می شود:
الف - شاخص های کلان ارزیابی علم وفناوری 1
عنوانهای شاخصهای کلان ارزیابی علم و فناوری چگونگی ارزیابی بخش علم و فناوری کشور را به صورت کلی وفراتر از دستگاهها و سازمانهای مربوط به این بخش تعیین می کند. ارزیابی براساس این شاخصها باید روند عمومی بخش علم و فناوری کشور و موقعیت نسبی آن را در عرصه بین المللی مشخص کند.
1 - شاخصهای انسانی 2
1 - 1 - تعداد محققان در یک میلیون نفر جمعیت .
1 - 2 - تعداد کل شاغلان تحقیقاتی در یک میلیون نفر جمعیت .
1 - 3 - درصد محققان از کل شاغلان تحقیقاتی .
1 - 4 - درصد محققان مراکز دولتی از کل محققان .
1 - 5 - درصد شاغلان تحقیقاتی مراکز دولتی ازکل شاغلان تحقیقاتی .
1 - 6 - درصد محققان در بخشهای مختلف تحقیقات از کل شاغلان تحقیقاتی .
1 - 7 - درصد کارشناسان پژوهشی از کل شاغلان تحقیقاتی .
1 - 8 - درصد تکنسین های شاغل در تحقیقات از کل شاغلان تحقیقاتی .
1 - 9 - تعداد شاغلان تحقیقاتی بر حسب استانهای کشور.
1 - 10 - تعداد ودرصد محققان بر حسب رشته تخصصی .
1 - 11 - درصد رشد تعداد محققان .
1 - 12 - تعداد نیروهای پشتیبانی وخدماتی تحقیقات .
2 - شاخصهای مالی
2 - 1 - کل اعتبارات تحقیقاتی
2 - 2 - درصد رشد اعتبارات تحقیقاتی 3
2 - 3 - درصد اعتبارات تحقیقاتی از تولید ناخالص ملی
2 - 4 درصد اعتبارات دولتی تحقیقات از بودجه عمومی دولت .
2 - 5 - درصداعتبارات دولتی تحقیقات از کل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 6 - درصد درآمدهای تحقیقاتی از کل هزینه های تحقیقاتی .
2 - 7 - درصد هزینه های تحقیقاتی از کل اعتبارات تحقیقاتی مصوب .
2 - 8 - درصد اعتبارات تحقیقات کاربردی وتوسعه ای از کل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 9 - درصد اعتبارات تحقیقات بنیادی از کل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 10 - درصد اعتبارات بخشهای مختلف تحقیقات از کل اعتبارات تحقیقاتی و رشد اعتبارات هر بخش .
2 - 11 - درصد اعتبارات پشتیبانی تحقیقات به تفکیک عمرانی و پرسنل دفتری خدماتی از کل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 12 - درصدر هزینه های پرسنلی تحقیقات از کل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 13 - کل هزینه مربطو به خرید وانتقال فناوری .
2 - 14 - کل درآمد حاصل از فروش و انتقال فناوری .
3 - شاخصهای ساختاری
3 - 1 - تعداد مراکز تحقیقاتی .
3 - 2 - نسبت به مراکز تحقیق وتوسعه 4 به کل مراکز تحقیقاتی .
3 - 3 - نسبت مراکز تحقیقاتی علمی به کل مراکز تحقیقاتی .
3 - 4 - نسبت مراکز تحقیقاتی غیر دولتی به کل مراکزتحقیقاتی .
3 - 5 - تعداد تفاهم نامه های اجرا شده به تفکیک ملی وبین المللی .
3 - 6 - تعداد پایگاه ها و شبکه های رایانه ای اطلاع رسانی علمی و مرتبط باشبکه های اینترنت .
3 - 7 - نسبت مراکز تحقیقاتی در هر یک از گروههای تخصصی علمی 5 به تفکیک .
3 - 8 - نسبت مراکزتحقیقاتی دولتی در هر یک از گروههای تخصصی عملی .
3 - 9 - تعداد پارکها و شهرکهای تحقیقاتی وفناوری .
3 - 10 - تعداد انجمنهای علمی .
4 - شاخص های عملکردی
4 - 1 - تعداد طرحهای تحقیقاتی مصوب و فعال 1 به تفکیک بنیادی ، کاربردی و توسعه ای .
4 - 2 - تعداد طرحهای تحقیقاتی پایان یافته که نتایج آن مورد استفاده قرار گرفته است .
4 - 3 - تعداد طرحهای تحقیقاتی پایان یافته به تفکیک بنیادی ، کاربردی و توسعه ای .
4 - 4 - تعداد طرحهای تحقیقاتی بنیادی از کل طرحهای تحقیقاتی فعال .
4 - 5 - درصد طرحهای تحقیقاتی کاربردی و توسعه ای از کل طرحهای تحقیقاتی فعال .
4 - 6 - تعداد مقالات منتشره شده در مجلات معتبر علمی - ترویجی وعلمی - پژوهشی ایرانی به تفکیک .
4 - 7 - تعدادمقالات منتشر شده در مجلات معتبر علمی خارجی .
4 - 8 - تعدادمقالات منتشر شده در مجموعه مقالات کامل همایشهای معتبر علمی داخلی .
4 - 9 - تعداد مقالات منتشر شده در مجموعه مقالات کامل همایشهای معتبر علمی خارجی .
4 - 10 - تعداد اختراعات واکتشافات به ثبت رسیده .
4 - 11 - تعداد ارجاعات به مقالات علمی منتشر شده .
4 - 12 - تعداد کتب علمی تخصصی تالیف شده وانتشار یافته توسط دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی و ناشران معتبر علمی .
4 - 13 - تعداد قراردادهای خریدوانتقال فناوری .
4 - 14 - تعداد قراردادهای فروش وانتقال فناوری .
5 - شاخص های بهره وری
5 - 1 - نسبت تعدادمقالات منتشر شده به صدنفر محقق به تفکیک بندهای 4 - 6تا4 - 9
5 - 2 - نسبت اعتبارات تحقیقاتی به تعداد محققان وشاغلان تحقیقاتی به تفکیک .
5 - 3 - نسبت اعتبارات تحقیقاتی به تعدادکل طرحهای تحقیقاتی پایان یافته .
5 - 4 - نسبت تعداد محققان به تعدادمراکز تحقیقاتی .
5 - 5 - نسبت اعتبارات تحقیقاتی به تعداد مراکز تحقیقاتی .
5 - 6 - نسبت تعداد طرحهای تحقیقاتی فعال به تعداد مراکز تحقیقاتی .
5 - 7 - نسبت تعداد طرحهای تحقیقاتی فعال به صدنفر محقق .
5 - 8 - نسبت کل اعتبارات تحقیقاتی به تعداد محققان .
5 - 9 - نسبت کل اعتبارات تحقیقاتی به یک میلیون نفر جمعیت کشور و به کل جمعیت کشور.
5 - 10 - نسبت تعداد طرحهای تحقیقاتی پایان یافته به طرحهای تحقیقاتی مصوب .
5 - 11 - نسبت تعداد طرحهای تحقیقاتی پایان یافته که نتایج آن مورد بهره برداری قرار گرفته به کل طرحهای تحقیقاتی مصوب .
ب - شاخصهای خرد ارزیابی علم وفناوری
عنوان های شاخص های خرد ارزیابی علم وفناوری ، چگونگی ارزیابی دستگاههاو سازمانهای مربوط به بخش علم وفناوری ونحوه مقایسه آنها را با هم معین می کند. ارزیابی براساس این شاخصها باید در نهایت به رتبه بندی دستگاهها وسازمانهای موجود در این بخش منجر شود.
این شاخصها ، دانشگاه ، پژوهشگاه ، مرکز تحقیقاتی ، پژوهشکده ، سازمان تحقیقاتی و گروه تحقیقاتی دارای تشکیلات مستقل را مورد ارزیابی قرار می دهد.
1 - شاخصهای انسانی
1 - 1 - تعداد محققان به تفکیک گروههای تخصصی ومدرک علمی .
1 - 2 - تعداد کل شاغلان تحقیقاتی به تفکیک گروههای تخصصی .
1 - 3 - تعداد کارشناسان پژوهشی .
1 - 4 - تعداد تکنسین های شاغل در تحقیقات .
1 - 5 - درصد شاغلان تحقیقاتی از کل کارکنان .
1 - 6 - تعداد دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی به تفکیک مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری .
2 - شاخصهای مالی
2 - 1 - کل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 2 - درصداعتبارات دولتی تحقیقات از کل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 3 - درصد اعتبارات غیر دولتی تحقیقات از کل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 4 - درصد کمکهاودرآمدهای تحقیقاتی ازکل اعتبارات تحقیقاتی به تفکیک .
2 - 5 - درصد اعتبارات تحقیقات کاربردی وتوسعه ای از کل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 6 - درصد اعتبارات تحقیقات بنیادی ازکل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 7 - درصد کل اعتبارات تحقیقاتی از کل اعتبارات .
2 - 8 - درصد اعتبارات پشتیبانی تحقیقات به تفکیک عمرانی و پرسنل دفتری خدماتی از کل اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 9 - درصد هزینه های پرسنلی از کل اعتبارات و از اعتبارات تحقیقاتی .
2 - 10 - درآمد حاصل از فروش وانتقال فناوری .
3 - شاخصهای ساختاری
3 - 1 - تعداد تفاهم نامه ها با سایر مراکز علمی وتحقیقاتی برای انجام برنامه ها و پروژه های مشترک تحقیقاتی .
3 - 2 - تعداد رشته ها و گروههای علمی - تحقیقاتی به تفکیک .
3 - 3 - تعداد قطبهای تحقیقاتی ( کانونهای عالی تحقیقی نمونه ) .
3 - 4 - تعداد مراکز تحقیقاتی .
3 - 5 - داشتن پایگاهها و شبکه های رایانه ای اطلاع رسانی علمی و ارتباط با شبکه های اینترنت .
3 - 6 - تعداد کتابهای علمی ومنابع اطلاع رسانی .
3 - 7 - تعداد عناوین مجلات معتبر علمی داخلی و خارجی .
3 - 8 - داشتن ارزیابی درونی منظم .
4 - شاخصهای عملکردی
4 - 1 - تعداد طرحهای تحقیقاتی فعال .
4 - 2 - تعداد طرحهای تحققاتی پایان یافته که نتایج آن موردگ استفاده قرار گرفته است .
4 - 3 - تعداد طرحهای تحقیقاتی پایان یافته به تفکیک بنیادی ، کاربردی و توسعه ای .
4 - 4 - درصد طرحهای تحقیقاتی بنیادی از کل طرحهای تحقیقاتی فعال .
4 - 5 - درصد طرحهای تحقیقاتی کاربردی و توسعه ای از کل طرحهای تحقیقاتی فعال .
4 - 6 - تعداد مقالات منتشر شده در مجلات معتبر علمی - ترویجی و علمی - پژوهشی ایرانی به تفکیک .
4 - 7 - تعدادمقالات منتشر شده در مجلات معتبر علمی خارجی .
4 - 8 - تعداد مقالات منتشر شده در مجموعه مقالات کامل همایشهای معتبر علمی داخلی .
4 - 9 - تعداد مقالات منتشر شده در مجموعه مقالات کامل همایشهای معتبر علمی خارجی .
4 - 10 - تعداد اختراعات واکتشافات به ثبت رسیده .
4 - 11 - تعداد قراردادهای تحقیقاتی اجرا شده با سایر مراکز علمی به تفکیک داخل وخارج .
4 - 12 - تعداد اعضای هیئت علمی که در راهنمایی دانشجویان تحصیلات تکمیلی مشارکت دارند.
4 - 13 - تعداد اعضای هیئت علمی که در انجام تحقیقات در سایر مراکز علمی و تحقیقاتی داخلی وخارجی همکاری داشته اند.
4 - 14 - تعداد اعضای هیئت علمی و یا محققانی که برای انجام تحقیقات از سایر مراکز دعوت شده اند.
4 - 15 - تعداد کارگاههای علمی تخصصی برگزار شده .
4 - 16 - تعداد گردهمایی های علمی برگزار شده .
4 - 17 - تعداد سخنرانی های علمی و جلسات مباحثه .
4 - 18 - تعداد رتبه هاوافتخارات پژوهشی اخذ شده از جشنواره های علمی و پژوهشی ملی و بین المللی .
4 - 19 - تعداد عناوین کتب و نشریات علمی منتشر شده .
4 - 20 - تعداد قراردادهای فروش وانتقال فناوری .
5 - شاخصهای بهره وری .
5 - 1 - نسبت تعداد مقالات منتشر شده به تعداد محققان .
5 - 2 - نسبت اعتبارات تحقیقاتی به تعداد محققان و شاغلان تحقیقاتی به تفکیک .
5 - 3 - نسبت اعتبارات تحقیقاتی به تعداد کل طرحهای تحقیقاتی پایان یافته .
5 - 4 - نسبت تعداد طرحهای تحقیقاتی فعال به تعداد محققان .
5 - 5 - نسبت تعداد طرحهای تحقیقاتی پایان یافته به طرحهای تحقیقاتی مصوب .
5 - 6 - نسبت تعداد طرحهای تحقیقاتی پایان یافته که نتایج آن مورد بهره برداری قرار گرفته به کل طرحهای تحقیقاتی مصوب .
ج - شاخصهای کیفی ارزیابی علم و فناوری
شاخصهای کیفی ارزیابی علم وفناوری ، مولفه ها ومقولاتی از سامانه علم و فناوری ملی را مورد بررسی و پرسش قرار می دهد که تبیین کمی آنها دشوار یا غیر ممکن است . پاسخ به این پرسش هاباید به صورت تحلیلی واز طریق نظرخواهی از صاحبنظران ومدیران علم و فناوری فراهم آید و نتایج ارزیابی براساس شاخصهای آماری را تکمیل کند. این شاخصها عبارتند از:
1 - میزان تطبیق تحقیقات انجام شده در کشور با هدفهای برنامه های توسعه .
2 - فرایند سیاستگذاری و تعیین راهبردهای علم و فناوری در کشور.
3 - کیفیت ساماندهی و سازماندهی ملی علم و فناوری .
4 - کیفیت نظام اطلاع رسانی علم وفناوری در کشور.
5 - توسعه ارتباطات بین المللی در زمینه علم و فناوری .
6 - میزان استفاده از نتایج تحقیقات در کشور.
7 - گسترش فرهنگ و روحیه تحقیق در کشور ومیزان اعتقاد به استفاده از تحقیق در برنامه ریزی های عمرانی و توسعه ای .
8 - میزان مشارکت دانشمندان و محققان کشور در تصمیم گیری امور مروبط به علم و فناوری .
9 - نحوه مصرف بودجه های تحقیقاتی در کشور.
10 - میزان ارائه خدمات وتسهیلات بخش دولتی در امورتحقیقاتی .
11 - کیفیت انتقال فناری از خارج به داخل کشور وانجام تحقیقات تطبیقی به منظور بومی کردن آن .
12 - ارتباط بخش صنعت با مراکز تحقیقاتی ( دانشگاهی و غیر دانشگاهی ) .
13 - میزان گرایش به مراکز تحقیقاتی غیر دولتی و روند توسعه کمی وکیفی آنها.
14 - کیفیت مدیریت مراکز تحقیقات .
15 - منزلت اجتماعی و رضایت شغلی دانشمندان ومحققان .
16 - کیفیت مجلات عملی - پژوهشی کشور.
17 - کیفیت کتابهای علمی .
18 - کیفیت همایشهای علمی وامکانات و تجهیزات مربوط جهت برگزاری همایشها در سطح بین المللی .
19 - میزان توجه به ایجاد راهکارهای مناسب جهت جذب نخبگان وکاهش مهاجرت آنان .
تبصره - کلیه دستگاههای اجرای موظفند همکاری لازم را باهیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی وشورای عالی انقلاب فرهنگی برای نیل به ارزیابی وضع فرهنگی ، علمی ، آموزشی و پژوهشی کشور وتهیه گزارشهای سالانه به عمل آورند.
رئیس جمهورو رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی - سیدمحمدخاتمی
-------------------------------------
1 - ارزیابی براساس شاخصهای مزبور در یک سال ونیم در یک برنامه توسعه انجام می شود.
2 - شاخص های انسانی به تفککی جنسیت ( زن ومرد ) می باشند.
3 - منظور از مراکز تحقیق و توسعه ومراکز تحقیقات مراکزی است که دارای مجوز رسمی می باشند.
5 - منظور از گروههای تخصصی علمی گروههای هشتگانه شورای عالی برنامه ریزی شامل گروههای فنی ومهندسی ، علوم انسانی ، علوم تجربی ، کشاورزی ، پزشکی و هنر می باشد.
1 - منظور از طرح تحقیقاتی فعال ، طرح تحقیقاتی تصویب شده ، تامین اعتبار شده و در حال اجرا می باشد.
نوع : تصویب نامه
شماره انتشار : 16902
تاریخ تصویب : 1381/10/27
تاریخ ابلاغ : 1381/12/14
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
اصلاحیه آئین نامه اجرائی ماده ( 4 ) قانون اعطای امتیازات ایثار گری و اشتغال در مناطق جنگی و جنگزده به کارگران مشمول قانون کار تبصره الحاقی به بند1 - 2 آئین نامه تشکلهای اسلامی دانشگاهیان
