رأی شماره 231 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بخشنامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
مرجع تصویب: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شماره ویژه نامه: 603
دوشنبه،21 مرداد 1392
سال شصت و نه شماره 19934 رأی شماره 231 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بخشنامه شماره 100129/15 ـ 15/6/1390 و بخشنامه شماره 198848/15 ـ 5/10/1390 وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
شماره هـ/90/1349 26/4/1392
تاریخ دادنامه: 10/4/1392 شماره دادنامه: 231 کلاسه پرونده: 90/1349
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای عباس مظفر
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 100129/15ـ 15/6/1390 وزیر علوم، تحقیقات و فناوری موضوع اصلاحیه ماده 36 آیین‌نامه استخدامی اعضای هیأت علمی و بخشنامه شماره 198848/15ـ 5/10/1390 معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
گردش کار: آقای عباس مظفر به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره 100129/15ـ 15/6/1390 وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با موضوع اصلاحیه ماده 36 آیین‌نامه استخدامی اعضای هیأت علمی و بخشنامه شماره 198848/15ـ 5/10/1390 وزیر علوم، تحقیقات و فناوری را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته توضیح داده است که:
«نظر به این که به موجب بند «ب» ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب 15/10/1389 مجلس شورای اسلامی، تغییر مقررات استخدامی دانشگاه که از جمله آن تغییر شرایط بازنشستگی نیز میباشد موکول به تصویب هیأت امنای هر دانشگاه حسب مورد و تأیید وزیر علوم، تحقیقات و فناوری یا وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را کرده است و برای شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزیر ذی‌ربط حسب مورد اختیار خاصی برای اقدام مباشرتی و ابتدایی در تغییر شرایط بازنشستگی مقرر نکرده است، لذا اقدام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در تصویب و ابلاغ مصوبه موضوع بخشنامه 100129/15ـ 15/6/1390 و بخشنامه 198848/15ـ 5/10/1390 خارج از اختیارات مرجع تصویب است. لذا بدواً تقاضای صدور دستور موقت توقیف عملیات اجرایی آن و نهایتاً اتخاذ تصمیم شایسته و ابطال بخشنامه مذکور را به علت عدم رعایت مفاد قانونی را دارم.»
متعاقباً شاکـی به موجب لایحـه‌ای که به شمـاره 5801752 ـ 18/12/1390 ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شده است خواسته خود را منجزاً به شرح زیر اعلام کرده است:
به استحضار می‌رساند خواسته اینجانب ابطال «اصلاحیه ماده 36 (فصل هشتم بازنشستگی و وظیفه) آیین‌نامه استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی مشتمل بر 3 ماده و تبصره‌های ذیل هر یک از مواد مذکور که به موجب بخشنامه (دستورالعمل شماره 100129/15ـ 15/6/1390 معاون وزیر و رئیس مرکز هیأتهای امنا و هیأتهای ممیزه برای اجرا ابلاغ شده است و همچنین تبصره 4 الحاقی به اصلاحیه ماده 36 فوق‌الذکر که طی بخشنامه (دستورالعمل) 198848/5 ـ 5/10/1390 مقام فوق‌الذکر جهت اجرا ابلاغ گردیده است، میباشد.
توضیحاً این که علاوه بر ادله مطرح شده در دادخواست و نامه عده‌ای از ذی‌نفعان خطاب به معاون فنی و حسابرسی امور عمومی و اجتماعی دیوان محاسبات کشور به تاریخ 2/12/1390 یادآوری این نکته نیز ضروری به نظر می‌رسد که تفویض اختیار از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به فرد یا افراد دیگر برای تغییر در مفاد قانون یا آیین‌نامه فاقد وجاهت قانونی میباشد.
ضمناً به استناد ماده 20 قانون دیوان عدالت اداری تقاضای تسری رأی هیأت عمومی مبنی بر ابطال بخشنامه‌های (دستورالعملهای) مذکور به تاریخ صدور موارد شکایت را دارم.
متن بخشنامه شماره 100129/15ـ 15/6/1390 معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به قرار زیر است:
«ماده1ـ دانشگاه یا مؤسسه مکلف است اعضای هیأت علمی خود را با توجه به مرتبه علمی آنان به شرح ذیل بدون نیاز به وصول درخواست ذی‌نفع، بازنشسته نماید.
1ـ1ـ مربی آموزشیار: 65 سال سن یا 30 سال سابقه خدمت
1ـ2ـ مربی: 65 سال سن یا 30 سال سابقه خدمت
1ـ3ـ استادیار: 65 سال سن یا 30 سال سابقه خدمت
1ـ4ـ دانشیار: 67 سال سن
1ـ5ـ استاد: 70 سال سن
تبصره1ـ سابقه خدمت آن دسته از استاد یارانی که در 4 سال آخر منتهی به 30 سال خدمت، موفق به کسب حداقل 80 درصد امتیازات ارتقا به مرتبه دانشیاری و کسب حداقل 75 درصد امتیازات لازم از بندها و مواد تعیین‌کننده و یا حداقل 85 درصد امتیازات ارتقا به مرتبه دانشیاری و کسب حداقل 80 درصد امتیازات لازم از بندها و مواد تعیین‌کننده از آیین‌نامه ارتقا مرتبه می‌شوند، به ترتیب تا 32 و 33 سال و با رعایت سقف سنی 65 سال قابل افزایش است.
تبصره2ـ سن بازنشستگی آن دسته از دانشیارانی که در 5 سال قبل از سن 67 سالگی موفق به کسب 75 درصـد امتیازات ارتقا به مرتبـه استادی می‌شوند، به 70 سالگی قابل افزایش است.
تبصره3ـ سن بازنشستگی آن دسته از اعضای هیأت علمی که موفق به کسب عنوان «عضو هیأت علمی نمونه کشوری» شده‌اند، با درخواست عضو ذی‌نفع تا 3 سال قابل افزایش است.
ماده2ـ دانشگاه یا مؤسسه می‌تواند اعضای هیأت علمی خود را که بر اساس شرایط مندرج در این دستورالعمل با داشتن حداقل 30 سال سابقه خدمت همچنان واجد شرایط ادامه خدمت هستند، در صورت تقاضای عضو ذی‌نفع، بازنشسته نماید.
ماده3ـ دانشگاه یا مؤسسه می‌تواند در صورت نیاز به خدمات عضو هیأت علمی با مرتبه دانشیاری و استادی واجد شرایط بازنشستگی، مشروط به درخواست مکتوب عضو هیأت علمی، موافقت رئیس دانشگاه یا مؤسسه و تصویب هیأت امنا، موعد بازنشستگی وی را حداکثر تا سقف مدت 3 سال با اخذ موافقت سالانه هیأت امنا به تعویق اندازد.
بدیهی است رئیس دانشگاه یا مؤسسه مکلف است به صورت سالانه گزارش توجیهی لازم را جهت استفاده از شرایط مذکور به هیأت امنا تقدیم و مصوبه لازم را اخذ نماید.
تبصره ـ دانشگاه یا مؤسسه می‌تواند بنا به درخواست رئیس دانشگاه یا مؤسسه منضم به ارائه تقاضای مکتوب عضو هیأت علمی با مرتبه استادی و موافقت وزیر علوم، تحقیقات و فناوری علاوه بر مدت تمدید مذکور در این ماده حداکثر تا سقف 3 سال دیگر به صورت سالانه اقدام نماید.
این دستورالعمل در «3» ماده و «4» تبصره با رعایت مفاد بند «ب» ماده «20» قانون برنامه پنجم توسعه و در راستای اختیار تفویضی مصرح در جلسه شماره 693 ـ 28/4/1390 شورای عالی انقلاب فرهنگی، تصویب و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجراست.»
متن بخشنامه شماره 198848/15ـ 5/10/1390 معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به قرار زیر است:
«با احترام، حسب دستور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و پیرو بخشنامه شماره 100129/15ـ 15/6/1390 در خصوص اصلاح ماده «36» (فصل هشتم بازنشستگی و وظیفه) آیین‌نامه استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی، ب«دین وسیله تبصره الحاقی به ماده «1» بخشنامه مذکور (تحت عنوان تبصره «4») به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ میشود.
تبصره4ـ دانشگاه یا مؤسسه می‌تواند در موارد خاص و در صورت نیاز به خدمات عضو هیأت علمی با مرتبه مربی و استادیاری واجد شرایط بازنشستگی، که در امور آموزشی یا پژوهشی برجسته و شاخص هستند، با رعایت سن حداکثر 65 سال با پیشنهاد رئیس دانشگاه یا مؤسسه، تصویب هیأت امنای ذی‌ربط و تأیید وزیر علوم، تحقیقات و فناوی به صورت سالانه و حداکثر تا سقف 5 سال بازنشستگی وی را به تعویق اندازد.»
در پاسخ به شکایت مذکور، معاون وزیر و رئیس مرکز هیأتهای امنا و هیأتهای ممیزه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به موجب لایحه شماره 174108/15ـ 28/8/1391 توضیح داده است که:
«با احترام، بازگشت به نامه شماره 91/پژوهشی/16ـ 31/5/1391 در خصوص ابطال بخشنامه شماره 100129/15ـ 15/6/1390 موضوع اصلاحیه ماده «36» آیین‌نامه استخدامی اعضای هیأت علمی ضمن اعلام دریافت نامه یاد شده در تاریخ 15/8/1391، به استحضار می‌رساند:
1ـ بر اساس مباحث مطرح شده در جلسه 227ـ 28/4/1390 شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی (بنا به تفویض جلسه 693 شورای عالی انقلاب فرهنگی) ماده واحده «تفویض اختیار بررسی ضوابط بازنشستگی اساتید دانشگاهها و مؤسسات و مراکز آموزش عالی به وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» به شرح ذیل به تصویب رسید:
ماده واحده ـ بر اساس راهکار موضوع بند «ب» ماده «20» قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و به منظور ایجاد وحدت رویه در خصوص ضوابط بازنشستگی اساتید دانشگاهها و مؤسسات و مراکز آموزش عالی، بررسی و تصمیم‌گیری در خصوص این ضوابط در اختیار وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفته تا پس از مشورت با هیأت امنای مرکزی وزارتین علوم و بهداشت، ضوابط مذکور به دانشگاهها و مؤسسات و مراکز آموزش عالی، جهت اجرا ابلاغ شود.
2ـ همچنین به استناد تبصره «2» ماده واحده یاد شده تدوین و تنظیم هر گونه آیین‌نامه توسط دانشگاهها و مؤسسات و مراکز آموزش عالی، خارج از وحدت رویه ابلاغی از سوی وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ممنوع گردید.
3ـ در راستای اجرایی کردن مفاد ماده واحده یاد شده، ضوابط بازنشستگی اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سوی این مرکز با همکاری سایر مراجع ذی‌صلاح در حوزه وزارت متبوع تهیه و پس از تأیید مقام عالی وزارت طی بخشنامه شماره 100129/15ـ 15/6/1390 برای اجرا ابلاغ شد.
4ـ با عنایت به درخواست مکرر دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری مبنی بر بهره‌مندی بیشتر از خدمات اعضای هیأت علمی در مرتبه مربی و استادیار، بر اساس مفاد بخشنامه شماره 198848/15ـ 5/10/1390 مقرر شد، در موارد خاص و در صورت نیاز مؤسسات مذکور به خدمات اعضای هیأت علمی با مرتبه مربی و استادیاری واجد شرایط بازنشستگی که در امور آموزشی یا پژوهشی برجسته و شاخص هستند، بازنشستگی آنان با رعایت سن حداکثر 65 سال با پیشنهاد رئیس مؤسسه، تصویب هیأت امنای ذی‌ربط، تأیید وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به صورت سالانه و حداکثر تا سقف 5 سال، به تعویق افتد.
مزید استحضار آن که، به استناد مفاد بند «ب» ماده «20» قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، دانشگاهها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاههای دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چارچوب مصوبات و آیین‌نامه‌های مالی و اداری، استخدامی، تشکیلاتی مصوب هیأت امنا که به تأیید وزیر علوم، تحقیقات و فناوری می‌رسد، عمل می‌نمایند که بر این اساس نیز موضوع یاد شده در قالب ماده «96» آیین‌نامه استخدامی اعضای هیأت علمی درج و طی بخشنامه شماره 273298/15ـ 27/12/1390 به منظور طرح و تصویب در هیأتهای امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری ابلاغ شده است.»
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رأی مبادرت می کند.
رأی هیأت عمومی
مقنن در بند (ب) ماده 20 قانون برنامه پنج ساله پنجم جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1389 مقرر کرده است دانشگاهها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستانهایی که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذی‌ربط هستند، بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاههای دولتی بویژه قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین‌نامه‌های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی، تشکیلاتی مصوب هیأت امنا عمل کنند و در تبصره یک بند مذکور، هر گونه اصلاح ساختار و مقررات مالی ـ اداری ـ معاملاتی، استخدامی و تشکیلاتی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی و همچنین فرهنگستانهای تخصصی مشمول این بند قانونی شده است. نظر به این که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به موجب بخشنامه شماره 100129/15ـ 15/6/1390 و بدون اخذ مصوبه هیأت امنا مصرح در بند ب ماده 20 قانون یاد شده، ماده 36 آیین‌نامه استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی را اصلاح کرده است و صدور بخشنامه مذکور خلاف ترتیب مقرر در قانون صدرالذکر و خارج از اختیارات وزارتخانه مرقوم است، بنابراین بخشنامه شماره 100129/15 ـ 15/6/1390 وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بخشنامه شماره 198848/15ـ 5/10/1390 که متضمن الحاق تبصره‌ای به عنوان تبصره 4 به بخشنامه 100129/15ـ 15/6/1390 میباشد، به استناد بند 1 ماده 19 و مواد 20 و 42 قانون دیوان عدالت اداری از تاریخ صدور بخشنامه مورد اعتراض ابطال میشود.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدجعفر منتظری
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 19934
تاریخ تصویب : 1392/4/10
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی : وزارت علوم و تحقیقات و فناوری -
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
دستورالعمل آماده‌سازی و ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت به بازار سرمایه و معاملاتی شدن سهام آنها رأی شماره‌های 234 ـ 233 نحوه پرداخت کمک هزینه عایله‌مندی و اولاد از تاریخ اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری
