صدوریک فقره چک بلامحل نمی توانددلیل تاجربودن ونتیجتاورشکستگی تلقی شود
پرونده کلاسه : 71/809/9
رای شعبه نهم دیوان عالی کشور
"بطوری که دررای شماره ...-9/8/67این شعبه مندرج است درپرونده امر دلیل قانونی برتاجربودن آقای ...به نظرنمی رسدزیرانامبرده علاوه براینکه دارای دفاترتجارت نیست مدرکی که دال برپرداخت مالیات تجارت به دارایی محل بوده باشدنیزابرازواقامه نکرده است وصرف صدوریک فقره چک بلامحل (که آن هم دلیلی براجرای حکم صادره درپرونده امرنیست )نمی تواند دلیل تاجربودن ونتیجتاورشکستگی تلقی شودمضافابراینکه سفته های واخواست شده که آقای ...اخیراجهت اثبات ادعایش به ورشکستگی ابراز داشته مربوط به سالهای 1349و1350است وحال آنکه وی مدعی ورشکسته شدن در سال 1348می باشدوچون تاجربودن آقای ...محل اشکال است صدورحکم ورشکستگی وابطال اسنادوتعیین مدیرتصفیه واقداماتی که به اتکای تاجربودن مشارالیه انجام یافته قبل ازاثبات تاجربودن لغووبلااثرخواهدبودلذارای مورد تجدیدنظرنقض ورسیدگی مجددبه دادگاه حقوقی یک ارجاع می گردد." (71/809/9)
* سابقه *
خلاصه جریان پرونده ،آقای "الف "به وکالت ازطرف آقایان "ب "و"ج " دادخواستی به طرفیت آقای "د"درتاریخ 8/6/51 به دادگاه شهرستان ... تقدیم واظهارداشته که خوانده چندین سال در...به شغل تجارت اشتغال داشته لیکن بعدازچندی موفق به انجام تعهدات خودنشده ممکن است ورشکسته شده باشدواقدام اوازضعف پیری وی استفاده کرده واموالش راببرندوچیزی دست طلبکاران ندهندوبه استنادحکم شماره ...که حاکی است خوانده درموردصدور چک بلامحل به ...حبس ...محکوم شده تقاضای صدورحکم ورشکستگی خوانده را نموده است .خوانده نیزطی لایحه ای که به دادگاه ارسال داشته اقراربه ورشکستگی خودنموده است .
دادگاه به استنادحکم محکومیت درخصوص صدورچک بلامحل ونیزاقرار خوانده حکم ورشکستگی آقای "د"راصادروتاریخ توقف رانیزازسه سال قبل یعنی از9/8/48قرارداده است وآقای "ه"نیزبه عنوان مدیرتصفیه تعیین شده است . مدیرتصفیه متعاقب صدورحکم ورشکستگی علیه آقای "و"دادخواستی مبنی بر ابطال اسنادشماره های ...28/2/51-...21/9/51 و...-15/10/49تنظیمی دردفترخانه های ...خواستارشده است .شعبه اول دادگاه شهرستان ...نیزطی حکم شماره 276-15/5/52 وبه استنادحکم ورشکستگی حکم به بطلان معاملات مربوط به اسنادفوق الذکرصادرکرده است .آقای "ه"ازاین حکم تقاضای رسیدگی پژوهشی کرده که شعبه دوم دادگاه استان طی حکم شماره ...-15/10/52 اعتراض راواردندانسته وکم معترض عنه راتاییدکرده است .ازحکم شعبه دوم دادگاه استان فرجام خواهی گردیده وشعبه دیوان عالی کشورپس ازرسیدگی به موجب دادنامه شماره 254-13/3/53 چنین رای داده است :"اشکال اساسی که بررای فرجام خواسته وارداست این است که فرجام خواه ضمن پاسخیه به دعوی که به شماره ...حکم (مستنددعوی )اعتراض طاری کرده است ودادگاه بدوی قبل ازتعیین تکلیف اعتراض مبادرت به صدورحکم نموده است وبااینکه فرجام - خواه به شرح لایحه اعتراضی ازجهت عدم تعیین تکلیف اعتراض طاری نیزشکایت نموده است ورسیدگی وتشخیص اینکه موعداعتراض اشخاص ثالث من جمله فرجام خواه به لحاظ درج حکم درروزنامه وانقضای موعدگذشته ورای ورشکستگی قطعی شده یاخیرضروری بوده دادگاه پژوهشی معترض ایرادفرجام خواه نشده است فلذارسیدگی دادگاه ناقص وحکم فرجام خواسته مخدوش است وطبق ماده 559 ق .آ.د.م نقض ورسیدگی مجددبه شعبه دیگردادگاه ...محول می شود."
شعبه اول دادگاه شهرستان نیزطی حکم شماره 105-12/2/1356اعتراض آقای "ه"رابه حکم ورشکستگی واردندانسته وآن راردکرده است .براثرپژوهشخواهی آقای "ه"شعبه اول دادگاه استان ...طی حکم شماره 375/376-15/11/59 دادنامه های 105-12/2/56 و256-52 صادره ازشعبه اول دادگاه شهرستان ... راتاییدکرده است .ازاین حکم تقاضای فرجام خواهی وشعبه ...دیوان عالی کشورطی نامه شماره 137/9 مورخ 3/4/1364ضمن ایرادات مفصل که درمورد ورشکستگی به حکم مزبورراواردکرده است .حکم صادره ازشعبه اول دادگاه حقوقی یک ...رانقض کرده است .رسیدگی پس ازنقض به شعبه اول دادگاه حقوقی یک ...ارجاع شده است .شعبه مزبورطی نظریه مورخ 16/5/1365وبه استناداینکه حکم ورشکستگی قطعیت یافته است عقیده به تاییددادنامه های شماره 376-375ونتیجتادادنامه 105و276صادره ازشعبه اول دادگاه شهرشتان ...داشته که این نظریه طی دادنامه شماره 110-9/14/1366صادرازشعبه ... دیوان عالی کشورباقیداینکه "اشاره به قطعیت حکم ورشکستگی که هنوزمطرح رسیدگی است منطقاصحیح نیست به ویژه که مرجع رسیدگی پس ازنقض درپایان نظریه دادنامه شماره 105-12/2/56 مربوط به حکم ورشکستگی وردماهوی اعتراض برآن راتاییدنموده است "نظریه دادگاه راتاییدکرده است وشعبه دوم دادگاه حقوقی یک ...هم طی دادنامه شماره 97-13/4/66آرای شماره 105 12/2/56و276-15/5/52 دادگاه شهرستان ...راتاییدکرده است ازاین حکم وکیل آقای "ه"به طرفیت مدیرتصفیه بتقاضای تجدیدنظرکرده است وبه طور خلاصه چنین نوشته است :
اولابرای احرازافلاس وورشکستگی تاجرشرایط چهارگانه آتی لازم التحقیق است :1- دین شخص شرعاثابت شده باشد2- دارایی شخص قادربه تادیه دیون اونباشد3- دین شخص حال باشد4- عرفابستانکاران همگی یاعده ای ازآنان مطالبات خودرادرخواست نمایندودرخواست صدورحکم حجرشخص تاجررا بنمایند.ثانیاحکم حجرازطرف حاکم شرع صادرشده باشد.ثالثاحکم ورشکستگی که توسط حاکم شرع صادروانشامی گرددقابل عطف به ماسبق نیست .رابعاطبق مقررات ماده 413قانون تجارت تاجربایدظرف سه روزازتاریخ توقف خودرا به دفترمحکمه بدایت اظهارنماید.خامسادادگاه صادرکننده دادنامه دررای خودحکم ورشکستگی راحکم قطعی تلقی کرده درصورتی که حسب اوراق پرونده رای مزبورموردایراددیوان عالی کشورقرارگرفته است .سادسامدیرتصفیه برای توجیه ادعای ورشکسته بودن آقای "د"وی رابیمارومصروع معرفی کرده که معلوم نیست که به علت حدوث نارسایی درپرداخت ورشکست شده یامحجوروبه علت بیماری روانی ممنوع المتصرف بوده است .وتقاضای نقض دادنامه راکرده است .
شعبه ...دیوان عالی کشورپس ازرسیدگی طی دادنامه شماره 812-9/8/67 چنین رای داده است :
"صرف نظرازاینکه دلیل کافی ومقنعی برتاجربودن آقای "د"درپرونده امر به نظرنمی رسدونامبرده دارای دفاترموضوع ماده 6قانون تجارت نیزنبوده است ومحکمه نیزرعایت صدرماده 15قانون مزبورراهنگام صدورحکم ورشکستگی درباره وی مجری نداشته است .اصولاحکم ابطال اسنادبه استنادصدورحکم ورشکستگی که حسب رای شماره 110/9-14/3/66شعبه ...دیوان عالی کشور قطعیت نیافته است صادرگردیده است که رای ورشکستگی نیزبه استنادیک فقره صدورچک بلامحل ونیزاقرارآقای "د"مبنی برورشکستگی اوصدوریافته و حال آنکه طبق ماده 413قانون تجارت تاجربایدظرف سه روزازتاریخ وقفه که درتادیه قروض ویاسایرتعهدات نقدی اوحاصل شده است توقف خودرابه دفتر محکمه بدایت محل اقامت خوداظهارنموده وصورتحساب دارای ی خودرابه دفتر محکمه مزبورتسلیم نمایدوطبق ماده 414قانون مزبوربایدتعدادوتقویم کلیه اموال منقول وغیرمنقول خودرابطورمشروح وصورت کلیه قروض و مطالبات وصورت نفع وضرروصورت مخارج شخصی خودرانیزبه دادگاه ارائه نمایدودادگاه بارسیدگی دقیق به مواردفوق الذکر(دارایی وقروض تاجر) تشخیص دهدکه آیاتاجرورشکسته است یاخیرکه صرف نظرازاینکه نامبرده چنین عملی راانجام نداده دادگاه نیزنسبت به مواردقیدشده درماده 414 قانون تجارت رسیدگی نکرده وبه صرف صدوریک فقره چک بلامحل حکم ورشکستگی وی راصادرکرده است .حال آنکه دادگاه وظیفه داشت نسبت به مواردقیدشده درماده 414قانون تجارت ازقبیل موجودی تاجردرسال 48دربانکهاواموال منقول وغیرمنقول وقروض وی روشن می ساخت که هنگام ادعای توقف دارایی وی بیشتربوده یاقروضش .علی هذادادنامه موردتجدیدنظربه علت نقص در رسیدگی مستندابه بند"ب "ازاده 12ق .ت .د.ح 1و2نقض ورسیدگی مجددبه شعبه دیگردادگاه حقوقی یک ...ارجاع می گرددتابااستعانت ازماده 28قانون تشکیل دادگاههای عمومی نسبت به ادعای ورشکستگی باتوجه به مراتب مذکور رسیدگی نمایدمسلم است که بااتخاذتصمیم نسبت به ادعای ورشکستگی تکلیف تقاضای ابطال اسنادنیزروشن خواهدشد."
پس ازارسال پرونده دادگاه ...به علت نبودن دادگاه صالح پرونده به دیوان عالی کشورعودت داده شده است که حسب دستورمورخ 29/9/1368پرونده جهت رسیدگی به دادگاه حقوقی یک ...]شهرستان دیگری [ارجاع گردیده است . درآن دادگاه آقای "د"فتوکپی چندین فقره سفته واخواست شده راکه مربوط به سالهای 1349و1350بوده جهت اثبات ورشکستگی خودتقدیم داشته وحال آنکه دادگاه شهرستان (قبلی )تاریخ توقف وی راسال 1348قرارداده که نتیجتا سفته های فوق الذکرکه بعدازادعای تاریخ توقف صادرشده است نمی تواند مثبت ادعای آقای "د"درورشکستگی بوده باشد.دادگاه حقوقی یک ...پس از رسیدگی بااستدلال شبیه استدلال دادگاههای حقوقی یک ...تاجربودن آقای "د" رامحرزدانسته ودادنامه های شماره 276-15/5/52 و105-12/2/56 صادراز دادگاه شهرستان (سابق )رامصون ازاعتراض تشخیص واستوارکرده است ازاین رای وکیل آقای "ه"تجدیدنظرخواسته ودرلایحه ضمیمه دادخواست اظهارداشته است که دادگاه حقوقی یک ...به هیچ وجه نسبت به اجرای دستورات ورفع نواقص قیدشده ازطرف دیوان عالی کشوراقدام نکرده وبه جای احرازواقعیت ازمدعی ورشکستگی ومدیرتصفیه سوال می کندکه طی این مدت بیست سال باغ پسته موکل وعوائدآن دریدکیست واضافه کرده است که مگرمی شودمدعی به استنادیک فقره چک برگشتی وتبانی باافراددیگرمعامله قطعی وسندرسمی ملکی رابه مبلغ دومیلیون تومان (ارزش تقارن صدورحکم ورشکستگی )باطل نماید.مدعی ورشکستگی حتی یک روزهم وقیف نشده وتمام جریانات پیش ازصدورحکم شماره 415مورخ 9/8/51 تابه امروزمویداین مطلب است که دعوی برسرلحاف ملا بوده ونه طلبکاری هست ونه ورشکسته ای ونه مدیرتصفیه ای که مشخص شوداموال دردست کیست بجزاینکه آقای ...درسایه چنین مطلبی به تناول واکل مال غیر راساویابه وسیله فرزندانش مشغول شودونتیجتاخواستارنقض دادنامه شده است آقای دکتر...وکیل آقای ...طی لایحه ای که درپاسخ لایحه وکیل تجدیدنظر خواه ارسال داشته اظهارداشته است که دادگاه به استنادمواد1و2قانون تجارت بابررسی های دقیق تاجربودن آقای ...رااحرازکرده است وبعضی از طلبکاران هم تاجربودن اوراتاییدکرده اندوشرح مبسوطی درموردجریان پرونده نگاشته وبه اظهارات آقای ...وکیل تجدیدنظرخواه پاسخ گفته و خواستارابرام دادنامه شده است آقای ...نیزشخصاخواستارصدوروابرام حکم ورشکستگی خودشدودرلایحه تقدیمی اظهارداشته که حدودبیست سال پیش به شغل تجارت فرش اشتغال داشته که براثرونوسانات بازاروبیشتربه خاطر تعهدات مالی غیرشرعی وکمرشکن ربائی ورشکست شدم وآقای "ه"به محض اطلاع مراتحت فشارقراردادوتمام اموالم راشبانه به خودمنتقل نمودومفادا خواستارابرام دادنامه شده است .
مرجع :کتاب علل نقض آراحقوقی دردیوان عالی کشور تالیف یداله بازگیر
انتشارات ققنوس - چاپ اول - سال 1376 صفحه 223-227
46
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 809
تاریخ تصویب : 1371/01/01
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
اگردرقراردادتنظیمی برای خیارشرط مدت معین نشده باشد هم شرط خیاروهم بیع باطل است اگر مساحت مورد معامله کمتر از میزان تعیین شده در قرارداد باشد در اینصورت خریدارحق فسخ قرارداد را دارد مگر اینکه طرفین بر مقدارکسری مساحت مصالحه نمایند
