×

مفهوم حق و دعوی - تقاضای تقسیم - منع دعوت شریکانی که خوانده دعوی نیستند - لزوم رسیدگی به دعوی افراز با حضور تمام شریکان - قرار رد دعوی پژوهش - موعد درخواست جلب ثالث در مرحله پژوهش - قیاس بر مبنای شباهت بیشتر

مفهوم حق و دعوی - تقاضای تقسیم - منع دعوت شریکانی که خوانده دعوی نیستند - لزوم رسیدگی به دعوی افراز با حضور تمام شریکان - قرار رد دعوی پژوهش - موعد درخواست جلب ثالث در مرحله پژوهش - قیاس بر مبنای شباهت بیشتر

مفهوم-حق-و-دعوی---تقاضای-تقسیم---منع-دعوت-شریکانی-که-خوانده-دعوی-نیستند---لزوم-رسیدگی-به-دعوی-افراز-با-حضور-تمام-شریکان---قرار-رد-دعوی-پژوهش---موعد-درخواست-جلب-ثالث-در-مرحله-پژوهش---قیاس-بر-مبنای-شباهت-بیشتر

وکیل


مرجع رسیدگی : شعبه 27 دادگاه شهرستان تهران

موضوع : رای اصراری و پژوهشی از دادگاه بخش

خلاصه جریان دعوی : در دعوایی که جریان آن توضیح داده می شود، یکی از شریکان زمین مشاعی به طرفین سایرین اقامه دعوی می کندو تقسیم آن را از دادگاه بخش می خواهد0 شعبه 3 آن دادگاه نیز حکم به افراز می دهد و یکی از شرکیان از آن پژوهش می خواهد و در دادخواست پژوهشی تمام شرکا را طرف رسیدگی قرار نمی دهد0 در نتیجه ، شعبه 27 دادگاه شهرستان تهران ، در بخشی از حکم خود قراری بدین شرح صادر می کند:

قرارگاه دادگاه شهرستان
در خصوص تقاضای پژوهش از دادنامه شماره 19760/10/38 شعبه 3 دادگاه بخش تهران :
نظر به اینکه ، اشاعه و انتشار سهام شکراء در تمام اجزاء ملک مشاع چنین ایجاب می کند که دادخواست افراز به طرفیت کلیه شرکاء داده شود و با شکرت و مداخله کلیه آنان سهام کسانی که ازدادگاه تقاضای تقسیم را نموده اند تعیین گردد و از مفاد ماده 589ق 0م 0 و ماده 300 و شق 2 ماده 304 قانون امور حسبی به خوبی این معنی مستفاد می شود0
نظر به اینکه ، ریدگی پژوهشی به دادنامه افراز نیز مستلزم اظهارنظر نسبت به کیفیت تقسیم مال مشترک بین شرکاء و احیانا" تجدید کارشناسی وتقسیم مجدد و بطور کلی اعمالی است که جز با شرکت و طرفیت کلیه شرکاء، به شرحی که گفته شده ، غیرقابل انجام است و از جهت بستگی حکم به منافع کلیه شرکاء به هیچ وجه قضیه قابل تفکیک و تجزیه به نظر نمی رسد و بنابراین دعوی پژوهشی فقط در صورت مداخله تمام شرکاء قابل رسیدگی است 0
((نظر به اینکه ، طبق مفاد دادخواست شماره 249822/10/34 و رونوشت سندمالکیت تقدیمی و پاسخ از استلعام اداره ثبت ، شرکاء پلاک 39/126 بخش 11 تهران و اصحاب دعوی پرونده بدوی عبارتنداز: 1 آقای علی اصغر مالک دو دانگ مشاع 2 بانو طوبی مالک یک دانگ 3 بانو صغری مالک یک دانگ 4 آقای حسن ماکل یک ربع و نیم 0
5 آقای دکتر محمدعلی مالک یک دانگ وربع مشاع 6 ایرج وداریوش و فریده ، ورثه مرحوم علی اتکبر به قیمومت بانو ربابه ، مالک یک ربع ونیم مشاع 0 و در متن حکم مورد پژوهش نیز سهام هر یک از مالکیت معین شده است 0
نظر به اینکه ، دادخواست پژوهشی فقط به طرفیت بانو ربابه قیمه صغار و آقای علی اصغر و باتنو طوبی تقدیم شده است ، بنابراین بانو صغری و آقای حسن وایرج فرزند مرحوم علی اکبر، که بنا به حکایت قیمنامه مورخ 25/3/1334 متولد1329 و فعلا" کبیر است ، طرف دعوی واقع نشده اند و در حقیقت پژوهشخواه ، بدون شرکت ودعوت این مالکین تقاضای برهم زدن تقسیم سابق و حکم بر افراز را بنحو دیگری نموده است 0
لذا دعوی پژوهشی با این ترتیب قابل استماع نبوده و قرار رد آن صادر و اعلام می شود000
پژوهشخواه از این قرار تقاضای رسیدگی فرجامی می کند و شعبه چهارم دیوانعالی کشور چنین رای می دهد:

رای شعبه 4 دیوان کشور
((قرار رد دعوی پژوهشی و قرار رد دعوی جلب ثالث ،مورد شکایت فرجامی ، با لحاظ جهات مذکور در هر یک به نحوی که استدلال شده مخدوش است 0 زیرا، به حکایت محتویات پرونده ، مقتضای افراز قطعه زمین پلاک 93/126 واقع در بخش 11 شمیران بانو ربابه به قیمومت از صغار مرحوم علی اکبر بوده 0 دادگاه بخش هم ، با مداخله کلیه شرکاء زمین مورد درخواست را تقسیم و درمقام رسیدگی و افراز آن برآمده که فرجامخواه یک نفر از شرکاء و طرف درخواست تقسیم وعنوان خوانده دعوی را داشته و بشرح دادخواست پژوهشی مدعی شده در این تقسیم تعدیل سهام که لازمه صحت آن است رعایت نشده است 0 چون فرجامخواه تقسیم را درخواست نکرده ، عدم ذکر نام بعضی از مالکین زمین مشترک در دادخواست پژوهشی مستلزم رد دعوی پژوهشی او از باب اینکه درخواست افراز باید به طرفین کلیه مالکین داده شود و با شرکت و مداخله همه آنان سهام کسانی که از دادگاه تقاضای تقسیم را نموده تعیین گردد نبوده است 0 مضافا" از نحوه اعتراضات مشارالیه مذکور در لایحه اعتراضی پیوست دادخواست پژوهشی ، مستفاد است که تقاضا نموده به شایت پژوهشی او نسبت به حکم دادگاه با دخالت اشخاصی که در رسیدگی مرحله نخستین شکرت داشته اند رسیدگی به عمل آید و بر درخواست افراز مال مشاع و مشرتک ، که مالکیت صاحبان سهام محل نزاع نیست ، عنوان دعوی صادق نمی باشد0))
با این صورت ، اقتضا داشته دادگاه مرجع پژوهشی به نحومتقضی صاحبان سهامی را که نام آنان در دادخواست پژوهشی به راحت ذکر نشده و در حکم مورد پژوهشخواهی هویت کامل آنان معین گردیده به دادگاه دعوت کند و درمقام رسیدگی به اعتراضات پژوهشی برآید000))
بدین ترتیب ، رسیدگی مجدد به شعبه 27 دادگاه شهرستان تهران ارجاع می شود و این دادگاه در رای اصراری خود می نویسد:
((در خصوص تقاضای پژوهش از دادنامه شماره 19760/10/38شعبه 3 دادگاه بخش تهران :
نظر به اینکه ، مفاهیم حق و دعوی و جهه های مختلف ماهیت واحدی هستند، بدین ترتیب که هر گاه حق ازحالت سکون خارج گردد،ومتعهدله تضمین واجرای آن را از قوای عمومی بخواهد، از نظر حقوقی دعوای خاصی اجیاد شده است 0 بنابراین ، در تمام مواردی که کسی به ادعاء وجود حقی الزام دیگری را بر شناسائی و اجرای آن ازدادگاه مطالبه می کند، دعوی به وجود آمده ، و رسیدگی به آن تابع قواعدخاص قانون آئین دادرسی مدنی است 0 درمواردی که دادرسی قضیه بدون قیود خاص قانون مذکور و مکلف به رسیدگی می شود، در واقع اجرای حق خاصی بین طرفین دعوی مورد اختلاف نیست ، بلکه دادگاه یا از باب نظارت در اجرای قوانین و حفظ حقوق عامه و خمایت محجورین ، و یا از جهت ایفاء نقش سرپرست ومشاور در قضیه دخالت می کند، و به همین جهت ماده 1 قانون امور حسبی در تعریف این قبیل موارد می گوید:
((امور حسبی اموری است که دادگاه مکلفند نسبت به آن امور اقدام نموده و تصمیمی اتخاذ نمایند بدون اینکه رسیدگی به آنها متوقف بر وقوع اختلاف و منازعه بین اشخاص و اقامه دعوی از طرف آنها باشد0))
نظر به اینکه ، بموجب ماده 589 قانون مدنی ، هر یک از شرکاء حق دارد هر وقت که بخواهد تقاضای تقسیم مال مشترک را بنماید، و طبیعی است که اعمال این حق باید از دادگاه مطالبه شود، وشریک بااقامه دعوی افراز الزام شرکاء را به تقسیم مال مشترک ودرنتیجه اجرای حق مدنی خود را تقاضا کند0 بنابراین ، در دعوی افراز، اگر بین طرفلین در مالکیت هم اختلافی وجود نداشته باشد، نزاع درباره حق تقسیم مال مشاع و نحوه و کیفیت آن برای آنکه این تقاضا به معنی خاص آیین دادرسی مدنی دعوی نامیده شود کافی خواهد بود0اگر قانون امور حسبی قتسیم ترکه را نظر به مصالح خاصی تابع مقررات استثنائی آن قانون قرار داده ، این معنی موجب نمی شود که درتقسیم سایر اموال نیز به وقاعد اساسی دادرسی تجاوز شود(مثلا" دادگاه اشخاصی را که طرف دعوی قرار نگرفته اند، از جانب خود به دادرسی دعوت کند)
نظر به اینکه ، قواعد مربوط بهتقسیم ترکه که طبق ماده 236قانون امور حسبی در تقسیم سایر اموال نیز ساری است ، هیچ یک با قواعد شکلی دادرسی مباینت ندارد، و فقط ناظر به طرز تقسیم و تعدیل سهام است ، و لذا از ملاحظه ماده 236 نیز نباید توهم شود که رسیدگی تابع قواعد امور حسبی است 0 به اضافه ، در امور حسبی نیزدرمواردی که رسیدگی منوط به تقاضای از دادگاه است پیش بینی نشده است که دادگاه بتوانا دشخاصی را که در ادرسی شرکت نداشته اند برای رسیدگی دعوت کند، و به همین جهت در مواد300و304 نیز تذکر داده شده که هر یک از ورثه باید تقسیم را از سایر ورثه بخواهد ونام و مشخصات آنان و هسام هر یک را در تقباضای خود صریحا" ذکر نماید، و بنابراین به فرض بعید که توهم شنود در افراز سایر اموال نیز دعوی باید تابع قواعد امور حسبی باشد، دادگاه نمی تواند کسانی را که طرف دعوی قرار نگرفته اند، به این بهانه که شرکت آنان ضرورت دارد، از جانب خودبه دادرسی جلب کند0
نظر به اینکه ، اشاعه و انتشار سهام شرکاء در تمام اجزاء ملک مشاع چنین ایجاب می کند که درخواست افارز به طرفیت کلهی مالکین داده شود، و با مداخله کلیه آنان سهام کسانی که ازدادگاه تقاضای تقسیم را نموده اند تعیین گردد، و از مفاد ماده 589 قانون مدنی و ماده 300 و شق 3 ماده 304 قانون امور حسب به خوبی این معنی مستفاد می شود0
نظر به اینکه ، وکیل پژوهشخواه در اعتراضات پژوهشی خود نظر کارشناس را در تعدیل سهام مخدوش دانسته و تقاضا کرده است که به هزینه موکل وی کارشناس دیگری سهام را تعدیل و حصه موکل وی را تعینی کند، و برای تصریح به این درخواست در صفحه 8 سطر 3 لایحه دوم م گوید: ((لذا درخواست دارم با توجه به پرونده تامین دلیل و مستنداتی که تا به حال تنقدیم شده و به خصوص با توجه به مواد 590،591،592،593،595،600،602،603 قانون مدنی قرار ارجاع به کار شناس و معانیه محل و تحقیقات محلی صادر و سپس حکم افراز صادر گردد0)) و بنابراین رسیدگی پژوهشی به دادنامه افراز نیز، بنحوی که تقاضا شده ، مستلزم اظهارنظر در کیفیت تقسیم مال مشترک بین شرکاء و احیانا" تجدیدکارشناسی و تقسیم مجدد و بطورخلاصه اعمالی است که جز با شرکت و طرفیت کلیه شرکاء غیرقابل انجام است و از جهت بستگی حکم به منافع کلیه شرکاء به هیچ وجه قابل تفکیک و تجویز به نظر نمی رسد0
نظر به اینکه ، میطابق مفاد دادخواست شماره 249822/10/38 و رونوشت سندمالکیت تقدیمی و پاسخ استعلام از اداره ثبت ، شرکاء پلاک 39/126 بخش 11 تهران و اصحاب دعوی در پرونده بدوی عبارتنداز: 1 آقای علی اصغر خازنی ماکل دو دانگ مشاع 2 بانو طوبی محامحدی مالک یک دانگ 3 بانو صغری محامدی مالک یک دانگ 4 آقای حسن توتونچی مالک یک ربع ونیم 0
5 آقای دکتر محمدعلی حفیظی مالک یک دانگ و ربع مشاع ایرج و داریوش وهایده و فریده ، ورثه مرحوم علی اکبر محامدی به قیمومت بانو ربابه محسن زاده مالکین یک ربع و نیم مشاع و در متن حکم مورد پژوهش نیز سهام هر یک از مالکین معین شده است 0
نظر به اینکه ،دادخواست پژوهشی فقط به طرفیت بانوربابه محسن زاده قیمه صغار و آقای علی اصغر خازنی و بانو طوبی محامدی تقدیم شده ، و بنابراین بانو صغری محامدی و آقای حسن توتونچی و آقای ایرج محامدی فرزند مرحوم علی اکبر محامدی که بنابه حکایت مورخ 25/3/34 متولد 1319 و فعلا" کبیر است طرف دعوی واقع نشده اند، و در حقیقت پژوهشخواه بدون شرکت و دعوی این مالکین تقاضای بر هم زدن تقسیم سابق و حکم به افراز را به نحو دیگری نموده است 0
نظر به اینکه ، تقاضای پژوهش از حکم به هیچ یک ازدلالات مطابقی و تضمینی والتزامی حاکی از تقاضای رسیدگی به طرفیت کلمه مالکین نیست 0 زیرا، نه تنها عدم دلالت مطابقی وتضمنی تقاضای پژوهش بر دعوت کلیه شرکاء کاملا" بدیهی است ، به هیچ وجه نمی توان ادعاءکرد که طرفیت شرکاء جزء منطوق صریح یا ضمنی تقاضای پژوهش از حکم است اگر چه عقل نیز چنین مدلولی رابرای عبارت پژوهشخواه استنباط نمی کند0 به عبارت دیگر، چون رابطه رسیدگی به حکم و دعوت کلیه شرکاء به نحوی نیست که در تصور ملزوم (پژوهش ) تصور لازم ( طرفیت تمام شکراء) از نظر عقل ضروری باشد، برای وجود دلالت التزامی نیز نمی توان محملی یافت و ادعا کرد که پژوهشخواه با تقاضای رسیدگی پژوهشی از حکم تقاضای دعوت کلیه شرکاء را نموده است 0 علاوه بر این قانونگذار نخواسته است که مفاهیم ولوازم عبارات پژوهشخواه در تعینی اطراف دعوی را اکتفاء کند و به همین جهت در ماده 491او را مجبور کرده که پژوهشخواندگان را صریحا" تعیین کند اگر صرف تقاضای رسیدگی پژوهشی از حکم برای آنکه کلیه اصحاب دعوی مرحله بدوی پژوهشخوانده تلقی شوند کافی بود، حقا" صدور در اخطار رفع نقص برای پژوهشخواندگان عمل لغو و بیهوده بود، و صدورحکم و چنین حکمی از قانونگزار عاقل بسیار بعید است 0
نظر به اینکه ، از اعلامات وکیل پژوهشخواه نیز به خوبی برمی آید که اساسا" توجهی به وجود شرکاء دیگر و لزوم دعوت آنان به دادرسی نداشته است ، زیرا در دادخواست قید گردیده : ((پژوهشخواندگان مشروحا" در ذیل دادخواست نوشته شده است 0)) و از این جمله به خوبی برمی آید که دادخواست دهند هدر مقام بیان تفصیلی کلیه کسانی که طرف دعوی قرار کرتفه اند بوده و معذالک نام چند نفر از شرکاء را ذکر نکرده است ، و معقول به نظر نمی رسد که گفته شود نام چند نفر از پژوهشخواندگان تصریح ونام چند نفر دیگر عامدا" به طور ضمنی بیان شده است 0 همچنین در صفحه 8 آ[رین لایحه پژوهشخواه در سطر12 گفته شده : ((فعلا" در مرحله استینافی شخص خریدار یعنی توتونچی هم از پژوهشخواندگان قرار می گیرد تا مدافعات لازم بعمل آید0)) و از این عبارت نیز چنین استنباط می شود که هنگام تقدیم دادخواست شخص توتونچی طرف دعوی قرار نرگفته بوده و به وطورکلی پژوهشخواندگان منحصر به کسانی هستند که در دادخواست ولوایح به مشخصات آنان اشاره شده است 0
نظر به اینکه ، اخطار رفع نقض پیش بینی شده در مواد491و496 قانون آئین دادرسی مدنی ناظر به موردی است که پژوهشخواه طرف دعوی خود را در رسیدگی پژوهشی معین نکرده باشد، و وقتی در دادخواست پژوهشی مشروحا" نام کسانی که باید دردادرسی شرکت کنند نوشته شود، و پژوهشخواه مقصود و نحوه تقاضای خود را از طرز جریان رسیدیگ پژوهشی بیان نماید، دیگر نقصی برای دادخواست باقی نمانده است که برای تکمیل آن بتوان اخطاریه صادر کرد0
بنابه مراتب مذکور دعوی پژوهشی به نحوی که اقامه شده قابل استماع به نظر نمی رسد و قرار رد آن صادر و اعلام می شود0
و نسبت به دعیو جلب پژوهشخواه به طرفیت آقای مهندس مهروز کارشناس قضیه :
نظر به اینکه ، برای جلب ثالث در مرحله پژوهش موعد خاصی پیش بینی نشده است ، و لذا طبق ماده 513 قانون آئین دادرسی مدنی باید به قواعا جلب شخص ثالث در مرحله نخستین مراجعه نمود، و با توجه به مواعد مقرر در آن مرحله موعد مقرر برای تقدیم دادخواست جلب را در مرلحه پژوهش استنتاج کرد0
نظر به اینکه ، در باب سوم قانون آئین دادرسی مدنی که اختصاص به قواعد دادرسی نخستین دارد که موعد مختلف برای جلب شخص ثالث تعینی شده است : بدین معنی که به موجب مواد275و276 جلب شخص ثالث در دادرسیهای عادی تا موعد آخرین لایحه و در دادرسیهای اختصاری تا آخر جلسه اول باید با تشریفات خاصی اعلام شود، و از طرف دیگر مطابق ماده 277 اصلاحی محکوم علیه غیابی در صورتی که بخواهددرخواست جلب ثالث نماید باید دادخواست آن را با دادخواست اعتراض تواما" به دفتر دادگاه بدهد0
نظر به ایکه ، تشریفات مربوط به اعتراض بر حکم غیابی نیز جزء باب سوم و مسملا" در عداد قواعد مربوط به دادرسی نخستین است و واخواهی بر حکم مرحله خاصی نیست تا بتوان قواعد آن را اختصاص به اعتراض محکوم علیه غیابی داد، وبنابراین مواعدمقردر مواعد275 و276 و277 قانون آئین دادرسی مدنی از حیث امکان اعمال درمرحله پژوهشی در عرض یکدیگر قرار دارند، و برای انتخاب یکی از مواعد باید دید کدام یک از موضوعات به دادرسی مرحله پژوهش شباهت بیشتری دارد0
نظر به اینکه ، اطلاق دادری عادی و اختصاری فقط تا وقتی امکان دارد که حکمی از دادگاه صادر نشده باشد، ودرمقام رسیدگی واخواهی و پژوهشی طرز دادرسی درباره تمام دعاوی یکسان است ، و به اضافه هم در مرحله پژوهش و هم غیابی به منظور بررسی به اعتبار حکمی که قبلا" صادر شده دادگاه رسیدگی می نماید، و بنابراین در مقام قیاس مسلما" واخواهی بر حکم به مرحله پژوهش شباهت بیشتری از رسیدگی ابتدائی دارد، و طبیعتا" باید احکام آن مبنای قیاس قرار گیرد0
نظر به اینکه ، دادخواست جلب ثالث درموعدآخرین پاسخ پژوهشخواه و خارج از مهلت مستنبط از ماده 277 قانون آئین دادرسی مدنی به دادگاه تقدیم شده است 0
نظر به اینکه ، مطابقه ماده 8 قانون آئین دادرسی مدنی به ماهیت هیچ دعوائی نمی توان ابتدائا" در درجه پژوهش رسیدگی نمود، مگر در مواردی که صریحا" در قانون استثناء شده باشد و بنابراین دعوی پژوهشخواه به طرفیت آقای مهندس مهروز فقط درصورتی می تواند در این مرحله رسیدگی شود که به عنوان دعوی طاری نسبت به دادخواست پژوهشی قابل قبول باشد، و با امضاء و رد دعوی اصلی موجبی برای رسیدگی به این دعوی به نظر نمی رسد0 لذا در این خصوص نیز قراررد دعوی جلب صادر و اعلام می شود0 طبق ماده 576 قانون آئین داردسی مدنی ، قرار قابل فرجام در هیات عمومی دیوانعالی کشور است 0
رئیس شعبه 27 دادگاه شهرستان تهران ناصرکاتوزیان

مرجع :
کتاب عدالت قضائی ،گزیده آراء،تالیف دکترکاتوزیان ،انتشارات
دادگستر،چاپ اول ،بهارسال 1378

135

نوع : آراء و نظریات

شماره انتشار : 3

تاریخ تصویب : 1337/12/18

تاریخ ابلاغ :

دستگاه اجرایی :

موضوع :

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)

    

قانون های مرتبط

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.