قانون همه پرسی در جمهوری اسلامی ایران
فصل اول - کلیات
ماده 1 - همه پرسی از آحاد ملت مطابق مقررات این قانون انجام می گیرد به نحوی که همه اقشار جامعه با آزادی کامل نظر خود را درباره موضوعی که به آرا عمومی گذارده می شود به یکی از دو صورت زیر اعلام نمایند:
الف - آری
ب - نه
تبصره - رای گیری وسیله اوراق مخصوصی که در شعب اخذ رای بین رای دهندگان توزیع خواهد شد انجام می شود.
ماده 2 - وزارت کشور ضمن هماهنگی با شورای نگهبان ، تاریخ برگزاری همه پرسی را تعیین و اعلام خواهد نمود.
ماده 3 - نظارت بر همه پرسی به عهده شورای نگهبان می باشد.
فصل دوم - کیفیت برگزاری همه پرسی
ماده 4 - همه پرسی به صورت مستقیم و عمومی و با رای مخفی خواهد بود.
ماده 5 - هر شخص واجد شرایط در داخل کشور می تواند فقط یک بار با ارائه شناسنامه خود و در خارج از کشور با گذرنامه رای دهد.
ماده 6 - اخذ رای در داخل و خارج از کشور در یک روز انجام می شود و مدت آن 10 ساعت است و در صورت ضرورت قابل تمدید می باشد.
تبصره 1 - تشخیص ضرورت و مدت تمدید اخذ رای به عهده وزیر کشور است .
تبصره 2 - اخذ رای باید در یکی از روزهای تعطیل رسمی انجام گیرد.
ماده 7 - صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مکلف است برنامه های آموزشی درباره همه پرسی و همچنین کلیه اعلامیه ها و اطلاعیه های مربوطه را که وزارت کشور یا هیات مرکزی نظارت منتخب شورای نگهبان ضروری تشخیص می دهند از شبکه سراسری یا محلی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش نماید.
ماده 8 - ماموران انتظامی در حدود قانون موظف به ایجاد نظم و جلوگیری از هر گونه بی نظمی در جریان همه پرسی و حفاظت صندوقها می باشند. نیروهای نظامی و انتظامی حق دخالت در امور اجرایی و نظارت در همه پرسی را ندارند.
ماده 9 - آرایی که از طریق خرید و فروش به دست آمده باشد با تایید هیات نظارت یا نماینده آن ، باطل ولی جز آرا ماخوذه محسوب و مراتب در صورتجلسه قید و آرا مذکور ضمیمه صورتجلسه خواهد شد.
ماده 10 - در موارد ذیل با تایید هیات نظارت یا نماینده آن ، برگهای رای باطل بوده و جز آرا ماخوذه محسوب نشده و مراتب در صورتجلسه قید و آرا مذکور ضمیمه صورتجلسه خواهد شد.
1 - صندوق فاقد لاک و مهر همه پرسی باشد.
2 - آرا زاید بر تعداد تعرفه باشد.
3 - آرا کسانی که به سن قانون رای دادن نرسیده باشند.
4 - آرایی که با شناسنامه افراد فوت شده یا غیر ایرانی داده شده باشد.
5 - آرایی که با تقلب و تزویر (در تعرفه ها، آرا، صورتجلسات ، شمارش ) به دست آمده باشد.
6 - آرایی که با شناسنامه غیر یا جعلی اخذ شده باشد.
7 - آرایی که با شناسنامه کسانی که حضور ندارند اخذ شده باشد.
8 - آرایی که فاقد مهر همه پرسی باشد.
9 - آرایی که از طریق تهدید به دست آمده باشد.
10 - آرایی که روی برگهای رای قانونی نباشد.
تبصره 1 - کل آرا مندرج در صورتجلسه ای که صندوق اخذ رای آن فاقد اوراق رای یا برگهای تعرفه باشد، باطل و جز آرا ماخوذه محسوب نخواهد شد.
تبصره 2 - به تعداد آرا زائد در بند 2 قبل از قرائت آرا و بدون توجه به نوع رای ، از کل برگهای رای کسر می شود.
ماده 11 - وزارت کشور مامور اجرای قانون همه پرسی بوده و مسئول صحت جریان برگزاری آن است و بدین منظور می تواند مامورانی جهت بازرسی و کنترل جریان همه پرسی به طور ثابت و یا سیار به شهرستانها و بخشها و شعب ثبت نام و اخذ رای اعزام نماید و حق دخالت در امر نظارت شورای نگهبان را ندارند.
ماده 12 - ارتکاب امور ذیل جرم محسوب می شود:
1 - خرید و فروش رای
2 - تقلب و تزویر در اوراق تعرفه یا برگ رای یا صورتجلسات
3 - تهدید یا تطمیع در امر همه پرسی
4 - رای دادن با شناسنامه جعلی
5 - رای دادن با شناسنامه دیگری
6 - رای دادن بیش از یک بار
7 - اخلال در امر همه پرسی
8 - کم و زیاد کردن آرا یا تعرفه ها
9 - تقلب در رای گیری و شمارش آرا
10 - رای گرفتن با شناسنامه کسی که حضور ندارد.
11 - توصیه به ریختن برگ رای معین از طرف اعضا شعبه اخذ رای یا هر فرد دیگری در محل صندوق رای .
12 - تغییر و تبدیل یا جعل و یا ربودن و یا معدوم نمودن اوراق و اسناد انتخاباتی از قبیل تعرفه و برگ رای و صورتجلسات و تلکس و
تلفنگرامها و تلگرافها
13 - باز کردن یا شکستن قفل محل نگهداری و لاک و مهر صندوقهای رای بدون مجوز قانونی
14 - جابجایی ، دخل و تصرف و یا معدوم نمودن اسناد همه پرسی بدون مجوز قانونی
15 - ایجاد رعب و وحشت برای رای دهندگان یا اعضا شعبه ثبت نام و اخذ رای با اسلحه و یا بدون اسلحه در امر همه پرسی
16 - دخالت در امر همه پرسی ، با سمت یا سند مجعول و یا به هر نحو غیر قانونی
تبصره - چنانچه وقوع جرائم مندرج در ماده فوق موجب گردد که جریان همه پرسی در یک یا چند شعبه ثبت نام و اخذ رای از مسیر قانونی خود خارج شود و در نتیجه کلی همه پرسی موثر باشد مراتب به وسیله وزارت کشور به منظور طرح در شورای نگهبان به هیات مرکزی هیات نظارت اعلام می گردد.
ماده 13 - تشکیلات قضایی هر شهرستان یا بخش به منظور پیشگیری از وقوع جرم ضمن هماهنگی با ناظرین شورای نگهبان و هیات اجرایی اقدامات لازم را در محدوده مقررات معمول می دارد.
ماده 14 - رای دهندگان باید دارای شرایط ذیل باشند:
1 - تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران
2 - ورود به سن 16 سالگی
3 - عدم جنون
فصل سوم - هیات اجرایی
ماده 15 - بلافاصله پس از صدور دستور شروع همه پرسی از طرف وزارت کشور، فرماندار دستور تشکیل هیاتهای اجرایی را به بخشداران صادر نموده و موظف است ظرف سه روز هیات اجرایی همه پرسی شهرستان را به ریاست خود و عضویت رئیس ثبت احوال و دادستان یا نماینده وی و 8 نفر از معتمدین تشکیل دهد.
تبصره - بیست و چهار نفر معتمدین محل ، بنا بر دعوت کتبی فرماندار یا بخشدار محل ظرف دو روز تشکیل جلسه داده و پس از حضور دو سوم مدعوین در حضور هیات نظارت از بین خود یا خارج ، هشت نفر را به عنوان معتمدین اصلی و پنج نفر را به عنوان معتمدین علی البدل هیات اجرایی با رای مخفی و اکثریت نسبی آرا انتخاب می نمایند.
ماده 16 - تعداد اعضای هیاتهای اجرایی شهرستان و بخش و کیفیت و مهلت تشکیل آنها یکسان است .
ماده 17 - کلیه امور همه پرسی بخش مرکزی را، هیات اجرائی شهرستان انجام می دهد.
ماده 18 - معتمدین هیات اجرایی باید دارای ایمان و التزام عملی به اسلام و قانون اساسی و حسن شهرت و سواد خواندن و نوشتن بوده و از عوامل
موثر در تحکیم رژیم سابق و وابسته به گروههای غیر قانونی نباشند.
ماده 19 - اعضا هیات اجرایی پس از پذیرفتن عضویت ، ملزم به شرکت در جلسات و انجام وظایف قانونی مربوطه می باشند.
ماده 20 - هیات اجرایی بخش بلافاصله پس از انتخاب معتمدین تشکیل جلسه داده و تعداد و محل استقرار شعب ثبت نام و اخذ رای را تعیین نموده و به وسیله رئیس هیات (بخشدار) به فرماندار جهت طرح در هیات اجرایی شهرستان اعلام می دارد.
ماده 21 - جلسات هیاتهای اجرایی شهرستان و بخش ، با حضور دو سوم کلیه اعضا رسمیت یافته و اخذ تصمیم با اکثریت مطلق حاضرین خواهد بود.
ماده 22 - هیات اجرایی شهرستان پس از تعیین محلهای استقرار شعب ثبت نام و اخذ رای و بررسی و تایید و تصویب مصوبات هیاتهای اجرایی بخشها در مورد تعداد و محل شعب ثبت نام و اخذ رای ، 9 روز قبل از روز اخذ رای مبادرت به انتشار آگهی همه پرسی حاوی تاریخ برگزاری ، ساعات اخذ رای ، شرایط رای دهندگان ، جرائم و تخلفات و مقررات جزایی و محل ثبت نام و اخذ رای در سراسر شهرستان می نماید.
تبصره - در صورت بروز بعضی از مشکلات با موافقت وزارت کشور، مهلت 9 روز تا 7 روز تقلیل می یابد.
ماده 23 - هیاتهای اجرایی شهرستان و بخش ، پس از انتشار آگهی همه پرسی ، برای هر شعبه ثبت نام و اخذ رای پنج نفر از معتمدین محلی که دارای سواد خواندن و نوشتن باشند انتخاب و به فرماندار یا بخشدار جهت صدور حکم معرفی می نماید.
ماده 24 - هیات اجرایی با تصویب هیات اجرایی شهرستان می تواند برای مناطق صعب العبور و کوهستانی و مسافتهای دور و نقاطی که تشکیل شعب ثبت نام و اخذ رای مقدور نیست شعب اخذ رای سیار تشکیل دهد. هیات اجرایی شهرستان نیز می تواند در صورتی که لازم بداند نسبت به تشکیل شعب اخذ رای سیار در مرکز شهرستان و بخش مرکزی اقدام نماید و هر دو مورد باید به اطلاع هیات نظارت برسد و همچنین نماینده ای از هیات نظارت در معیت صندوق سیار بوده و مسیر گردش صندوق را در صورتجلسه ای قید و تایید نماید.
ماده 25 - در سفارتخانه ها و کنسولگری و نمایندگی سیاسی ایران در خارج از کشور، هیات اجرایی همه پرسی به ریاست سفیر و یا سرکنسول و یا عالیترین مقام نمایندگی سیاسی و عضویت سه نفر از کارمندان ارشد سفارتخانه ،کنسولگری و یا نمایندگی سیاسی و 5 نفر از ایرانیان مومن به انقلاب اسلامی مقیم آن کشور به انتخاب و دعوت سفیر یا سرکنسول و یا مقام نمایندگی سیاسی تشکیل می گردد.
ماده 26 - هیات اجرایی موضوع ماه فوق پس از خاتمه اخذ رای و قرائت آرا نتیجه را صورتجلسه می نماید. سفیر و یا سرکنسول و یا عالی ترین مقام نمایندگی سیاسی موظف است بلافاصله نتیجه را با سریعترین وسیله مخابراتی
ممکن از طریق وزارت امور خارجه به وزارت کشور اعلام دارد. فصل چهارم - شکایات و نحوه رسیدگی
ماده 27 - شورای نگهبان ظرف یک هفته و در صورت ضرورت حداکثر ده روز پس از دریافت نتیجه همه پرسی نظر قطعی خود را جهت امضا به رئیس جمهور ارسال نموده و رئیس جمهور پس از امضا به وزارت کشور اعلام و وزارت کشور از طریق رسانه های گروهی نتیجه نهایی را به اطلاع مردم خواهد رساند.
ماده 28 - هیاتهای اجرایی موظفند تا دو روز پس از اعلام نتیجه همه پرسی ، شکایات واصله را بپذیرند و ظرف 24 ساعت در جلسه مشترک هیات اجرایی و ناظرین شورای نگهبان در شهرستان مربوطه به آنها رسیدگی نمایند و نتیجه را صورتجلسه نموده و به وزارت کشور اعلام دارند.
تبصره 1 - کسانی که از نحوه برگزاری همه پرسی شکایت داشته باشند می توانند ظرف سه روز از تاریخ اخذ رای شکایت مستند خود را به ناظرین شورای نگهبان یا دبیرخانه این شورا نیز تسلیم دارند.
تبصره 2 - شکایاتی قابل رسیدگی خواهد بود که مشخصات شاکی یا شاکیان شامل نام ، نام خانوادگی ، شغل ، نشانی کامل ، شماره تلفن و اصل امضا شاکی را داشته باشد.
تبصره 3 - طرح و بررسی شکایات در مورد افراد محرمانه بوده و افشای آن ممنوع است .
تبصره 4 - بازرسان گزارشات خود را منحصرا به مراجع ذیصلاح قانونی ارسال می دارند.
ماده 29 - هیات اجرایی پس از بررسی شکایات و گزارشات چنانچه تشخیص دهد که امور همه پرسی در یک یا چند شعبه از جریان عادی خود خارج شده و صحیح انجام نگرفته است با تایید شورای نگهبان ، همه پرسی را در یک یا چند شعبه باطل اعلام می نماید.
فصل پنجم - مجازات
ماده 30 - مجازات تخلف از بند 15 ماده 12 با رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تادیب از وعظ و توبیخ و تهدید و درجات تعزیر به ترتیب زیر تعیین می گردد:
الف - چنانچه مرتکب بدون اسلحه ایجاد رعب و وحشت نماید تا 74 ضربه شلاق محکوم می گردد.
ب - چنانچه ایجاد رعب و وحشت خواه به تحریک یا بالمباشره همراه با اسلحه باشد و محاربه صدق نکند تا 74 ضربه شلاق و حداکثر تا 2 سال حبس محکوم خواهد شد.
ماده 31 - مجازات کسی که با اتخاذ سمت مجعول در همه پرسی دخالت کند (موضوع بند 16 ماده 12) با رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تادیب از وعظ و توبیخ و تهدید و درجات تعزیر تا 50 ضربه شلاق خواهد بود و هر گاه مرتکب سندی هم در این مورد جعل نموده باشد مجازات جعل و تزویر را خواهد داشت و چنانکه دخالت وی موثر در سرنوشت همه پرسی باشد و جریان همه پرسی را در یک بخش و یا یک شهرستان و یا یک استان برهم بزند مرتکب با رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تادیب
از وعظ و توبیخ و تهدید و درجات تعزیر از یک تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد.
ماده 32 - اعضا اداری هیات اجرایی (فرماندار یا بخشدار، رئیس ثبت احوال ، دادستان یا نماینده وی ) در صورت تخلف از ماده 19 این قانون با
رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تادیب از وعظ و توبیخ و تهدید و درجات تعزیر به مجازات کسر حقوق تا یک سوم از یک ماه تا شش ماه به حکم مراجع صالحه محکوم خواهند شد و در مورد بقیه اعضا محرومیت تا دو نوبت انتخابات از عضویت هیاتهای اجرایی و نظارت و شعب اخذ رای محکوم می باشد.
ماده 33 - به منظور حفظ بی طرف کامل ، ناظرین شورای نگهبان و اعضای هیاتهای اجرایی و نظارت موظفند در طول مدت مسئولیت خود، بی طرفی کامل را حفظ نمایند.
تبصره - مجازات تخلف از ماده فوق با رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تادیب از وعظ و توبیخ و تهدید و درجات تعزیر انفصال شش ماه تا یک سال از خدمات دولتی یا شش ماه تا یک سال زندان خواهد بود.
ماده 34 - مجازاتهای این اصل منحصر به انواع مذکور در این قانون نبوده و قاضی در هر مورد می تواند متخلف را به مجازات مذکور و یا هر مجازات متناسب دیگری که در قانون تعزیرات آمده است ، محکوم نماید.
ماده 35 - رئیس جمهور موظف است نتیجه همه پرسی را پس از طی مراحل قانونی و ابلاغ به وی حداکثر ظرف یک هفته امضا کند و برای اجرا در اختیار مسوولان قرار دهد.
ماده 36 - همه پرسی به پیشنهاد رئیس جمهور یا یکصد نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و تصویب حداقل دو سوم مجموع نمایندگان مجلس شورای اسلامی انجام خواهد شد.
ماده 37 - شورای نگهبان طبق قانون نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری بر همه پرسی نظارت خواهد کرد.
ماده 38 - آیین نامه اجرایی همه پرسی را وزارت کشور تهیه و با تصویب هیات وزیران به اجرا می گذارد.
ماده 39 - این قانون از تاریخ تصویب لازم الاجرا می باشد. قانون فوق مشتمل بر 39 ماده و سیزده تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ
چهارم تیر ماه یک هزار و سیصد و شصت و هشت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 6/4/1368 به تایید شورای نگهبان رسیده است .
رئیس مجلس شورای اسلامی - اکبر هاشمی
نوع : قانون
شماره انتشار : 12914
تاریخ تصویب : 1368/04/04
تاریخ ابلاغ : 1368/04/13
دستگاه اجرایی : وزارت كشور -
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
قانون ایجاد تسهیلات برای تسریع در تامین کالاهای مورد نیاز وزارت نیرو قانون اصلاح بند ( ز ) ماده ( 4 ) اساسنامه شرکت سهامی آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک
