اصل حاکمیت اراده افراد در تنظیم قراردادهای خصوصی پذیرفته است
کلاسه پرونده : 3/247177
شماره دادنامه : 552/24
تاریخ رسیدگی : 5/8/1372
تجدیدنظرخواهان : بانوان (الف )و(ب )و(پ )
تجدیدنظرخوانده : (د)باوکالت آقای (ه)
تجدیدنظرخواسته : دادنامه شماره 2578/12/71 صادره ازشعبه 25 دادگاه حقوقی یک ...
مرجع رسیدگی : شعبه 24دیوان عالی کشور
هیئت شعبه : آقایان ...
خلاصه جریان پرونده :به شرح مذکوردادنامه شماره 9560/10/69ازشعبه 24 دیوان عالی کشوردرتاریخ 26/9/68بانو(د)باوکالت آقای (ه) به طرفیت بانوان (الف )،(ب )و(پ ) دادخواسته 1. صدورحکم به ابطال سند انتقال شماره 87219 دفترخانه 11...مقوم به دو میلیون و یکصدهزار ریال 2.محکومیت خوانده ردیف اول به الزام برتنظیم سند رسمی انتقال درموردپلاک ...واقع دربخش ...به نام خواهان تقدیم دادگاه حقوقی یک ...نموده که به شعبه سی وپنجم ارجاع گردیده وتوضیح داده که خوانده ردیف یک به موجب مبایعه نامه عادی مورخ 11/2/64 شش دانگ سه قطعه باغ به پلاک ثبتی شماره ...به مساحت تقریبی ده هزار متر مربع رابادریافت بهای آن به موکله منتقل نموده است لیکن خوانده که با توجه به موضوع عقد بیع شرعیه وانتقال آن به موکله شرعا"و قانونا"مالک ملک موصوف نبوده است باوجوداطلاع ازطرح پرونده کلاسه ...دادگاه حقوقی یک ...به موجب سندانتقال شماره ...ثبت شده در دفترخانه ...پلاک ثبتی شماره ...را بالمناصفه به خواندگان ردیف دوم وسوم منتقل نموده است نظربه اینکه باتوجه به عقد بیع واقعه فیمابین موکله وخوانده ردیف اول وتحقق مالکیت مشارالیها اقدامات مغایراین انتقال باطل خواهد بود لذا واگذاری ملک موصوف به خواندگان ردیف دوم وسوم باتوجه ماده 117 قانون ثبت و مصرحات قانون مدنی فاقد وجاهت قانونی بوده لذاتقاضای مطالبه پرونده کلاسه ...شعبه 29دادگاه حقوقی یک ...{شده }باتوجه به مستندات آن رسیدگی وصدورحکم به شرح خواسته بااحتساب خواسته رادارد.
درجریان رسیدگی آقای (س )باتقدیم یک برگ وکالتنامه خود راوکیل خواندگان معرفی وضمن لایحه تقدیمی اظهارداشته درموردخانم (الف ) خواهان قبلا"دادخواستی درهمین مورد به دادگاه تقدیم نموده که در شعبه 39 دادگاه حقوقی یک رسیدگی ودردیوان عالی کشورابرام شده و طرح مجدد دعوی صحیح نیست وبه آن پرونده استنادمی نمایم .استناد وکیل خواهان به ماده 117 قانون ثبت نیزدرجهت اثبات حقانیت موکله می باشدوعلاوه براین سندعادی مستندخواهان مربوط به انتقال دو پلاک می باشددرحالی که بیش ازیک پلاک وجودنداشته وازطرفی این سندعادی بااکراه واجبارازموکل گرفته شده وهیچ وجهی بابت آن داده نشده زیرا مبلغی که درنوشته عادی بدان اشاره شده قابل حمل ونقل نیست وهیچ گونه چک ازهیچ یک ازحسابهای جاری مرحوم علی اصغردروجه موکله صادر نشده وموکله به موجب سندعادی مورخ 14/1/45 ملک رابه دودخترخود (ب ) و (پ ) انتقال داده است که فتوکپی سندعادی مذکوربه پیوست این لایحه تقدیم میگردد ، لذاتقاضای رددادخواست رادارد.امادرمورد (ب )و (پ ) موکلین دیگردعوی متوجه آنان نمی باشدزیراباخواهان ارتباط حقوقی ندارندبرفرض ادعابایدبه خانم (الف )مراجعه نمایدکه قبلا"طرح دعوی علیه وینموده ومنتهی بربی حقی خواهان شده واصولا"درخواست ابطال سند رسمی که مطابق تشریفات قانونی انجام شده باسندعادی فاقدوجهه قانونی است ودرخاتمه موکلین فقط پلاک 62 راازمادرخود خریداری نموده اند.پلاک 69 رامرحوم علی اصغردرسال 1342 به آقای (ش )فروخته است ،تقاضای رددعوی خواهان رادارد.دادگاه پس ازرسیدگی طبق نظریه مورخ 25/2/69 اولا" در مورد دعوی خواهان مبنی برابطال سندانتقال شماره ...دفتر... دادگاه به استدلال اینکه موجب وجهتی جهت ابطال وجودندارد دعوی خواهان راغیرثابت تشخیص واظهارنظربرابطال دعوی خواهان کرده ثانیا"دعوی خواهان رابه الزام خوانده ردیف اول به تنظیم سندرسمی انتقال درموردپلاکهای 62و69 فرعی ازسند 25 اصلی واقع در بخش ...قابل استماع تشخیص نداده قرارردصادرنموده است .آقای وکیل خواهان به نظریه مذکوراعتراض کرده که پرونده به دیوان عالی کشور ارسال وبه شعبه 24 ارجاع گردیده این شعبه پس ازرسیدگی چنین رای صادرکرده است :
خواسته خواهان (بانو د)درپرونده کلاسه 68/50 مطروحه درشعبه ...که به موجب دادنامه شماره ...قراررددعوی صادروطبق دادنامه شماره .. شعبه نهم دیوان عالی کشورابرام گردیده صرفا"الزام به تنظیم سند رسمی بوده است لیکن درپرونده فعلی خواسته دعوی بدوا"صدورحکم بر ابطال سندانتقال شماره ...وسپس محکومیت خوانده ردیف یک برالزام به تنظیم سندرسمی انتقال می باشدوباتوجه به مندرجات دادخواست و توضیحات وکیل خواهان درجلسه مورخ 25/2/69 مبنی براینکه باعنایت به مستندمورخ 19/2/64 خریدوفروش بین موکله وخوانده ردیف یک طبق مقررات قانون مدنی به عمل آمده لیکن نوشته عادی که براساس آن سند رسمی بافاصله (بیست ودوسال )تنظیم شده وپس ازاقامه دعوی موکله بین خواندگان تنظیم گردیده وتاریخ تحریرآن موخرمیباشدکه بااین کیفیت اقتضاءداشته دادگاه بااختیارات حاصل ازماده 28 لایحه قانونی تشکیل دادگاههای عمومی هرگونه تحقیق یااقدامی که جهت کشف حقیقت لازم باشد انجام وسپس اتخاذتصمیم نماید.لذاپرونده جهت اقدام مقتضی اعاده
می گردد. پس ازاعاده پرونده دادگاه پس ازتعیین وابلاغ به طرفین توضیحات وکلای طرفین طبق صورتجلسه مورخ 20/2/1370 دادگاه استماع توضیحات خانم (الف )باتوجه به نوشته پیوست لایحه آقای ...وکیل وی منتسب به خانم (الف )راموثرتشخیص (داده )ومشارالیهاراجهت اداءتوضیح دعوت کرده لیکن آقای ...وکیل ایشان طی لایحه تقدیمی اعلام نموده که مشارالیها به علت کهولت قادربه حرکت نیست وضمن لایحه دیگری تقاضانموده که به وی گواهی داده شودکه اظهارات وی راازپرونده کیفری اخذوبه دادگاه تقدیم نمایدودفتردادگاه ازشعبه دهم دادسرای عمومی پرونده کیفری رامطالبه نموده وطبق صورتجلسه مورخ 21/8/70 پرونده کیفری مربوطه به دادگاه ارسال شده ودادگاه خلاصه آن رادراین پرونده منعکس نموده است .سپس آقای ...وکیل خواندگان اظهارداشته همان طوری که درلایحه تقدیمی گزارش کرده ام خانم ...مادرهمسرم به علت کهولت قادربه حرکت نیست اظهارات ایشان درپرونده کیفری بازپرسی منعکس شده است .درخواست دارم که موافقت فرمایندفتوکپی ازاظهارات وتوضیحات خانم (الف )از پرونده استخراج وبرای ملاحظه دادگاه ارائه دهم .درموردشکایت آقای وکیل خواهان قبلا"توضیحات کامل داده شده مجددا" اعلام میدارم که طبق رای هیئت عمومی دیوان عالی کشور مساله ارائه سند رسمی و عادی و موضوع ماده 117 قانون ثبت به لحاظ عدم رعایت ماده 47 و 48 قانون ثبت قابل پذیرش نخواهد بود و طبق قانون مدنی کلیه عقود و قراردادهائی که مطابق قانون انجام نیافته در محاکم قابل ترتیب اثر نخواهد بود و نوشته مورد استناد خواهان از روی اجبار و اکراه صادرگردیده زیرا امضاء (الف )به همین نام یعنی (الف )مشخص شده لیکن درذیل سندعادی ابرازی قیدگردیده واین عمل توسط پسر(الف )به نام مرحوم علی اصغرانجام گرفته دوم اینکه درنوشته مذکوردوپلاک قیدشده به شماره 62و 69 درحالی که شماره 69 به موجب سندرسمی فروخته شده است . معلوم نیست ملکی که فروخته شده چگونه بعدا"ازمادرش خریده است .آقای (ه) وکیل خواهان اظهارداشته که کلیه اظهارات وتوضیحات کافی درجلسه 30/2/70 در صورتجلسه دادگاه منعکس شده مطالب دیگری است که به عرض دادگاه می رسانم ودرجلسه قبل به عرض رسدکه مبایعه نامه 19/3/64 درتاریخ وقوع تنظیم یافته وخواندگان بارویت اظهارنامه ...مبادرت به تنظیم سندرسمی مورداشاره درپرونده نموده اندوبعدازتاریخ مذکورنیز قولنامه عادی به تاریخ قبل ازسال 62 تنظیم نموداه اندکه چون نحوه گردش خط خانم (الف )درزمانهای مختلف مویدساختگی بودن قولنامه ارائه شده ازناحیه وکیل خواندگان می باشدوبعدا" نوشته شده است تقاضای اخذتوضیح ازخانم (الف )وارجاع امربه کارشناس گردیده متاسفانه وکیل خواندگان عمدا"ازحضورخوانده مذکوردردادگاه جلوگیری می نمایدو پرونده استنادی دراین خصوص روشن نیست .استدعادارد درصورت ضرورت نماینده دادگاه باوجودی که گواهی پزشکی صادره بی اساس است درمحل ازمشارالیهاتحقیق کافی معمول داشته وباانجام کارشناسی موردتقاضا صحت عرایض احرازشود.
آقای ...وکیل خواندگان اظهارداشته که آقای وکیل خواهان اظهار می داردکه بعدازتقدیم دادخواست نوشته عادی تحریروتنظیم شده این امربرخلاف واقع است زیرابه موجب اظهارنامه شماره ...درپاسخ اظهار نامه قیمه خواهان یعنی مادر(...)اعلام کرده وحال آنکه تاریخ تقدیم دادخواست سال 68 بوده وتقاضای صدورحکم واظهارنظربربطلان دعوی خواهان ضمن خسارات وارده مورداستدعامی باشد.دادگاه اتخاذ تصمیم نموده که اولا"به آقای ...گواهی داده شده که رونوشت یامصدق اظهارات خانم ...ازپرونده کیفری تهیه وضمیمه دادخواست گرددثانیا" بنابه ضرورت تحقیق ازخانم (الف )قرارتحقیق محلی ازمشارالیهاصادرمی گردد که عضومجری قراردرمحل اقامت خانم موصوف پیرامون سندعادی مورخ 14/1/1345 وسندعادی 19/3/1362 درموردفروش ملک تحقیق ودر صورت اقتضاءقرارارجاع امربه کارشناسی صادرگردد.
آقای ...پس ازاخذگواهی ازدفتردادگاه موارداستفاده خودراازپرونده کیفری اخذوبه دادگاه تقدیم نموده وطبق صورتجلسه مورخ 15/2/1371 آقای مدیردفترازخانم (الف )درمنزلش تحقیق به عمل آورده ومشارالیها درمورداسنادعادی مذکورچنین بیان کرده است (سندعادی مورخ 14/1/45 رابنده امضاءنمودم وسندعادی مورخ 19/3/64 رانمی دانم من امضاء کرده ام یاخیر؟)درقبال سوال مجری قراردائربه اینکه آیااین دوسند به خطشمامی باشدیاخیر؟چنین پاسخ داده (سندعادی مورخ 14/1/1345 به خط وامضاء خودم می باشدولی سندعادی مورخ 19/3/1364نمی دانم به خط من است یاخیر؟ولی امضاءآن متعلق به خودم می باشد) وسپس بانوی مذکوراضافه نموده (درحدود7یا 8 سال پیش پسرم آقای علی اصغرنزدمن آمده واظهارداشتندکه نامه ای به من بده می خواهم ازدادگستری وام بگیرم وبه زوراین نامه راازمن گرفت فرداتلفن کردوگفت که من نامه شماراپاره کردم ودورریختم )پس ازاجرای قراردادگاه دروقت فوق العاده به وکلای طرفین اخطارنموده که اصول مستندات خودرابه دادگاه تقدیم نمایندکه درصندوق دادگاه نگهداری شودووضعیت ثبتی ملک نیزازاداره ثبت استعلام گردیده که پاسخ واصل شده وسپس بانوان (ب )و(پ )ازخواندگان ووکیل آنان ضمن لایحه تقدیمی اعلام نموداندکه چون پس ازتنظیم سند عادی مورخ 14/1/45 پلاک 63 طبق سندرسمی شماره ...دفترخانه شماره .. ملک به آنان منتقل شده نیازی به استفاده ازسندعادی فوق الذکربه نظرنمی رسدوازطرفی نوشته عادی خواهان دعوی نیزباتوجه به مواد47و 48 قانون ثبت ورای هیئت عمومی دیوان عالی کشورتاب معارضه باسند رسمی نداردلذاضمن استردادسندعادی مورخ 14/1/45 تقاضای صدورحکم به بطلان دعوی خواهان رادارند.سرانجام دادگاه پس ازکسب نظرآقای مشاور وذکرمقدمه وخلاصه جریان پرونده چنین رای صادر کرده است (.....با عنایت به مدافعات طرفین چنین استنباط می گردد که اولا"اشاره آقای ... وکیل خواندگان به قضیه امرمختوم موجه ومدلل نمیباشد زیرا که به دلالت پرونده 68/50 شعبه 29 دادگاه حقوقی یک ...خواسته خانم (د) الزام بانو(الف )به حضوردردفترخانه به تنظیم سندرسمی به انتقال پلاکهای 63 و 69 بوده که دادگاه باتوجه به اینکه خوانده درپلاکهای موصوف مالکیتی نداشته قراررددعوی صادرنموده است .قطع نظرازاینکه صدورقراراظهارنظرماهیتی تلقی نمی گردداساسا"موضوع خواسته باموضوع خواسته شده دراین دادگاه متفاوت بوده است وخواسته خواهان درپرونده اخیربدوا"ابطال سدرسمی شماره ...سپس الزام خوانده ردیف اول به حضوردردفترخانه به تنظیم سندزسمی است که بااحرازصحت دعوی ابطال مالکیت خوانده ردیف اول برپلاک موصوف نیزهمچنان مستقرخواهدشد. ثانیا"ادعای دیگروکیل خواندگان به اینکه قراردادعادی مورخ 19/2/64 به اکراه واجبارموکل وی تنظیم گردیده چون ادعای نامبرده دراین خصوص متکی به دلیل نبوده غیرموجه ومردوداست ثالثا" ازاینکه قراردادنسبت به انتقال پلاکهای 63و 69 تنظیم گردیده درصورتیکه موکل فقط مالک پلاک 62 بوده باقبول خواهان نسبت به همین پلاک دیگرموجبی برای اظهارنظرنیست رابعا"درمورداینکه به موجب سندعادی مورخ 14/1/45 ملک راقبلا"به دودخترخودبانوان (ب )و(پ )انتقالداده است باتوجه به استردادسندازطرف خواندگان موضوع منتفی وقابل بحث نمی باشد فلذا دعوی خواهان به دلائل زیرمحمول برصحت تشخیص میگردد: 1 قراردادمورخ 19/3/64 بارعایت شرایط صحت سند تنظیم گردیده و اراده طرفین برانجام عقدبیع قرارگرفته است وخوانده ردیف یک وسایر خواندگان آن راتکذیب نکرده ودرواقع مصون ازاعتراض مانده است . 2 اصل حاکمیت اراده افراددرتنظیم قراردادهای خصوصی به موجب ماده 10 قانون مدنی پذیرفته شده است .
3تاریخ قراردادهای مذکورمقدم برانعقادعقدبیع به موجب سندرسمی شماره ...بوده بنابراین خانم (الف )دیگرمالکیتی درپلاک موصوف شرعا" وقانونا" نداشته تابتواند موضوع معامله رامجددا" منتقل نماید بنابراین عقدبه موجب این سندموضوعیت نداشته وخلاف قانون بوده حکم به ابطال سندرسمی شماره ...دفترخانه ...صادرواعلام می گردد واما درخصوص الزام خانم (الف )به حضوردردفترخانه اسناد رسمی به تنظیم سندرسمی به انتقال پلاک 63 نظربرمراتب فوق واینکه خوانده درتاریخ تنظیم قراردادوبه عبارت دیگرعقدبیع مورخ 19/3/64مالک پلاک 62بوده است وبه موجب این قراردادملک مذکور راصحیحا" به خانم (د) منتقل نموده فلذابااستنادبه ماده 10ازقانون مدنی و مواد 219و223ازهمین قانون وباتوجه به آیه شریفه اوفوا بالعقودحکم به محکومیت خوانده ردیف اول به حضور در دفترخانه تنظیم سند رسمی انتقال پلاک ... به نام بانو(د)صادرواعلام می گرددآراء صادره وفق مقررات قابل تجدید نظردردیوان عالی کشورخواهدبود.بانوان (الف )،(ب )،(پ ) در دادنامه مذکورتجدیدنظرخواهی کرد است که پس از انجام تبادل لوایح پرونده به دیوان عالی کشور ارسال وبه این شعبه ارجاع گردیده است . هیئت شعبه درتاریخ بالاتشکیل گردیدوپس ازقرائت گزارش آقای ...عضو ممیز واوراق پرونده مشاوره نموده چنین رای می دهد:
بسمه تعالی
اشکال عمده ای که به دادنامه تجدیدنظر خواسته وارد است این است که آقای (ه) وکیل خواهان سند عادی مورخ 14/1/45 خواندگان را مورد تکذیب و تردید قرارداده و معترض گردیده که تحریر و تنظیم آن به تاریخ موخر بر سند عادی مورخ 19/3/64 مستند خواهان بوده و خواندگان و وکیلشان به اصالت سند و استفاده از آن باقی و دادگاه نیز درصدد رسیدگی و کشف حقیقت امر بوده و چون دو نفر از خواندگان بانوان (پ ) و (ب ) به لحاظ اینکه ملک با سند رسمی به آنان منتقل شده و دیگر نیازی به استفاده ازسند مذکور را نداردآن رامسترد نموده اند. دادگاه از رسیدگی به اصالت سند وکشف حقیقت امرمنصرف شده و مبادرت به صدور رای کرده و حال آنکه خواندگان مذکور به ادعای اصالت سند باقی بوده و استردادآن را ازحیث تصور بی اعتباری سندعادی خواهان در قبال سندرسمی انتقال ملک به خودتلقی کرده اند و از طرف دیگر همان طور که تجدیدنظرخواهان معترض شده اند بانو (الف ) خوانده دیگرسند مذکور را مسترد نداشته است . با این وصف اقتضاء داشته که دادگاه به اصالت سند از حیث تاریخ تحریر وتنظیم آن رسیدگی و در اجرای مقررات ماده 28 قانون تشکیل دادگاههای عمومی هرگونه تحقیق یا اقدامی که برای کشف حقیقت لازم باشدنجام داده و سپس مبادرت به صدور رای نماید علی هذادادنامه تجدیدنظرخواسته که بدون توجه به مراتب مذکور صادر شده به لحاظ نقص رسیدگی نقض وبه استناد بند(ب ) ازماده 6 قانون تجدیدنظرآراءدادگاهها پرونده جهت تکمیل رسیدگی به دادگاه صادرکننده حکم منقوض ارجاع می گردد.))
مرجع :
کتاب آرای دیوان عالی کشور درامورحقوقی ، جلددوم
تالیف ، یداله بازگیر، کارشناس قضائی وزارت دادگستری
انتشارات ققنوس ، چاپ اول ، چاپ سحاب ، 1377
81
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 552
تاریخ تصویب : 1372/08/05
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
مستنددعوی قراردادتلقی می گرددنه بیع نامه عقودی که برطبق قانون واقع شده باشد بین متعاملین آنها لازم الاتباع است
