خواهانها حسب قرارداد حق استفاده از خیار تاخیر ثمن را داشته اند و استفاده کرده اند
کلاسه پرونده : 1423/4618
شماره دادنامه : 489/23
تاریخ رسیدگی : 28/8/69
تجدیدنظرخواه : آقای (الف )باوکالت آقای (ب )
تجدیدنظرخواندگان : آقای (ج )و(د)و(ه )
تجدیدنظرخواسته : دادنامه شماره 7348/9/68 صادر ازشعبه دوم دادگاه حقوقی یک ...
مرجع رسیدگی : شعبه 23دیوان عالی کشور
هیئت شعبه : آقایان ...
خلاصه جریان پرونده :تجدیدنظرخواندگان باوکالت آقای (س )دادخواستی درتاریخ 3/9/64 به طرفیت آقای (الف ) به خواسته ضم امین درکارخانه شالیکوبی برای نظارت و نگهداری درآمد حاصله نسبت به سهم الشرکه خود درحساب مخصوص تا صدورحکم قطعی ودرخواست بطلان سند عادی مورخ 26/12/62 به جهت تخلف از شرط و خلع یدخوانده ازسهم الشرکه خواهان (تجدیدنظرخواندگان )با درنظرگرفتن خسارات به دادگاههای عمومی ... تقدیم نموده اندکه رسیدگی به شعبه دوم دادگاه عمومی ...ارجاع شدو به شرح دادخواست توضیح داده است :
به شرح شرکت نامه عادی مورخ 21/11/59 یک باب کارخانه شالیکوبی در زمین متعلق به آقای (ج )در ... تاسیس که به موجب شرایط شرکتنامه درتاریخ 26/12/62 قولنامه ای در خصوص واگذاری سهم الشرکه خواهانها به خوانده تنظیم گردید و بر اساس مندرجات سندعادی مذکورکارخانه تعطیل و مقفل شده وکلیدآن به امانت به آقایان (ک ) و (گ )تحویل شد تاآقای (الف ) (تجدیدنظرخواه )به شرح شرایط مندرج درسند بدوا"کلیه ثمن معامله را حداکثرتا اول خردادماه شصت و سه به آقایان (د)و(ج )و(ش )شرکای خود بپردازد سپس به دریافت کلید و تحویل گرفتن کارخانه اقدام شود.متاسفانه خوانده به جای آنکه وفق سندتنظیم شده به تعهدات خود عمل کندبه نحو عدوان مبادرت به تصرف کارخانه نمودکه مراتب به شرح استشهادیه پیوست دادخواست است . بنابراین چون تصرفات وی درمال الشرکه همچنان ادامه دارد و استیفاء منفعت می کند تقاضای صدورحکم براساس خواسته نموده است .
دادگاه دستورصدوراخطاریه رفع نقص برای وکیل خواهانهاازجهت تقویم خواسته واعلام وکیل خواهانهابه شرح لایحه ثبت شده به شماره ...خواسته را جمعا"به مبلغ دومیلیون ودویست هزارریال تقدیم کرد.آقای (الف ) خوانده دعوی آقای (ب )رابه وکالت ازخوددردعوی مطروحه تعیین ووکیل خوانده به شرح لایحه مورخ 21/3/65 درحالی که دادگاه به دادگاه حقوقی یک تبدیل شده است به خلاصه درمقام دفاع چنین اعلام نموده :
دعاوی مطروحه گوناگون وقابل جمع دریک دادخواست نیست ومردوداست قبلا"خواهانها دعوی وضع یدرابه کلاسه ...درشعبه سوم دادگاه عمومی ... مطرح که حکمی به شماره ...صادروبه شرح دادنامه شماره ...دیوان عالی کشورآن رانقض وقراررد دعوی صادرنموده است .طرح مجدد دعوی صحیح نیست وادعای خلع یدملازمه بابقاءمالکیت خواهانهاواثبات عدوانی بودن ید موکل برکارخانه دارد خواهانهادلیلی براثبات مالکیت خوداقامه نکرده اندومتصرفات موکل درکارخانه قانونی وادعای یدغصب قابل تصور نیست .خواهانهادلیلی که ثابت کندموکل بهای قدرسهم آنان رابه موقع نپرداخته ارائه نکرده اند.خواهانهاپس ازامضاءسند مورخ ...مبلغ یک میلیون ریال ازبهای معینه راشخصا"دریافت داشته اندواقرارنموده اند که این پول بابت قسمتی ازکل بهای کارخانه به آنان رسیده است بقیه ثمن هم دردومرحله به آقای (ک )پرداخت شده اگردر پرداخت بقیه ثمن هم تاخیری رخ دهدکه نداده برای خواهانهاحق مطالبه باقی می ماندنه حق فسخ وصدورحکم بربطلان دعوی تقاضاشده است وتوجه دادگاه رابه مفاد اظهارنامه خواهانهاجلب کرده است .دادگاه باتعیین وقت رسیدگی ودعوت اصحاب دعوی و وکلای آنان ومطالبه پرونده مورداستناد...وملاحظه و انعکاس خلاصه آن واستماع گواهی گواهان واخذ نظرآقای مشاورختم رسیدگی را اعلام ورای به اعلام اعتباری قراردادمورخ 26/12/62 که فسخ شده محسوب است صادروبااعلام بی اعتباری سندمذکوروبقاءمالکیت خواهانها نسبت به عین ومنافع کارخانه برنجکوبی نسبت به سهم الشرکه آنان حکم به وضع یدآنان معادل سهم الشرکه درکارخانه برنجکوبی مشترک صادروموضوع خلع یدرانیزمنتفی اعلام کرده است .آقای (ب )وکیل خوانده ازحکم مذکورتجدیدنظرخواهی کرده رسیدگی به این شعبه ارجاع شده است .
هیئت شعبه به شرح رای شماره ...صدوررای راباتوجه به میزان خواسته صحیح ندانسته پرونده رابرای صدور رای به دادگاه اعاده داده است .
دادگاه پس از وصول وملاحظه پرونده درتاریخ 19/6/67 خلاف رای قبلی خودچنین اظهارنظرکرده است نظربه اینکه مستنبط ازمفاد و مندرجات فروشنامه عادی مورخ 26/12/62 که طرفین به صحت و اصالت آن اقرار دارندآن است که خواهانهاسهام خودرادرکارخانه برنجکوبی مشترک به مبلغ هشتصدهزارتومان به خوانده فروخته اندوپرداخت ثمن معامله را موجل قرارداده اندوآقایان (ک )و(گ )راامین خودتعیین کرده وکلید کارخانه را تحویل نامبردگان نموده اند که پس از پرداخت تمام ثمن خوانده کلیدکارخانه رابگیردو ازتاریخ واگذاری حق اعتراض وایفاء معامله را ازخود ساقط نموده وبه موجب اقرار نامه ای که به امضای خواهانهارسیده صحت مندرجات آن رادونفرامین فوق الذکروآقایان (پ ) و(ث )و(ت )و(ح )تاییدکرده اندمندرجات این اقرارنامه نیز مورد تصدیق طرفین قرارگرفته است .خواهانهامبلغ یک میلیون ریال از ثمن موجل رادریافت داشته اندومستنبطازمفادومندرجات اظهارنامه شماره ... ارسالی خواهانهابرای خوانده آن است که نامبردگان پس از وصول قسمتی ازثمن معامله بعدازاینکه منافع ومصالح آنان درمعامله رعایت نگردیده وموقع تنظیم فروشنامه عادی مورخ 26/12/62 موانع ومشکلات انتقال سهام رادرنظرنگرفته اندازمعامله پشیمان شده ودرصددابطال آن برآمده وحتی دونفرامین مزبورازوصول هرگونه وجهی به عنوان معامله مزبور منع کرده اندومندرجات ذیل اظهارنامه دلالت داردکه خواهانهااجازه وصول ثمن معامله رابه دو نفرامین فوق الذکرداده بودند کمااینکه مبلغ یک میلیون ریال اولیه رانیزوسیله آنان دریافت داشته اندوالانامبردگان راازوصول بقیه وجه ثمن منع نمی کردند ونظربه اینکه خوانده به موجب اقرارنامه 3/2/63پیوست پرونده درموعدمقرردرقراردادمبلغ دومیلیون وهشتصد هزار ریال ازثمن معامله رابه منظورپرداخت به خواهان نزد آقای (ک )(امین )ومراتب امتناع خواهانهارادروصول مبلغ مرقوم وچهار میلیون ودویست هزارریال بقیه ثمن معامله به تاییددونفرامین مذکور آقای (پ )و(ت )رسانیده است ونامبردگان دردادگاه باادای سوگندبه صحت مراتب فوق شهادت داده اندوتودیع مبلغ چهارمیلیون ودویست هزار ریال به موجب فیش بانکی شماره 928810 به حساب سپرده دادگستری است سایراوراق پرونده کیفری استنادی جزم خوانده رابه پرداخت بقیه ثمن معامله مدلل می سازدوایرادبه اینکه خوانده قراردادمورخ 26/12/62 راامضاءنکرده به همین جهت فاقداعتباراست .باعنایت به اینکه اقداماتی که خوانده چه درموقع پرداخت مبلغ یک میلیون ریال اولیه به خواهانها وچه درمراحل بدوی تودیع بقیه ثمن معامله به عمل آورده باتوجه به مواد191و192و194قانون مدنی هرگونه اقدام عملی راکه مبین قصدو رضای آنهابرای معامله باشدبرای تحقق عقدکافی ودرحکم امضای آنان دانسته است وجاهت قانونی ندارد.دادگاه بیع صحیح را محقق دانسته ودعوی بطلان سند غیرثابت تشخیص اظهارنظربه رد آن شده است در مورد دعوی خواهانهابه خلع یدازسهام مشاعی و وضع ید و سایر تقاضای آنان در دادخواست چون تصرفات خوانده راناشی ازتملک قانونی مقرر در ماده 362قانونی مدنی می داندونظربه رد دعاوی مطروحه دارد پس ازابلاغ نظریه و وصول اعتراض ازجانب وکیل خواهانهاپرونده به دیوان عالی کشورواصل وبه این شعبه ارجاع شده است .هیئت شعبه پس ازیررسی اوراق پرونده وملاحظه گزارش عضوممیزمشاوره نموده چنین رای داده است :
(صرفنظر از اینکه قراردادعادی مستند دعوی مورخ 26/12/62 مستند دعوی به امضای خوانده نرسیده است اساسا"به حکایت محتویات پرونده امرخوانده دعوی تمامی ثمن معامله راکه جمعا"معادل هشت میلیون ریال بوده تاتاریخ 1/3/63که تعهدپرداخت آن را نموده به شخص خواهانها پرداخت نکرده است وچنانچه وجوهی نیزبه اشخاص غیر ماذون پرداخته باشدباتوجه به اینکه در قرارداد مورخ 26/12/62 چنین اجازه ای به نامبرده تفویض نگردیده موثردرمقام نبوده و با عنایت به اینکه حسب قراردادمستند دعوی خواهان حق استفاده ازخیار تاخیرتادیه ثمن داشته و موردمشمول ماده 395قانون مدنی می باشدنظرواستنباط قضایی دادگاه مغایر با اوراق ومندرجات پرونده بوده وقابل تایید نمی باشد.بنابر این پرونده جهت اتخاذ تصمیم قانونی به دادگاه صادر کننده نظریه اعاده می شود.)
دادگاه حقوقی یک ...(شعبه دوم ) پس ازوصول پرونده با تعیین وقت رسیدگی و دعوت وکلای طرفین و ملاحظه لوایح واصله ازجانب وکلای طرفین پس از کسب نظرآقای مشاور ختم رسیدگی اعلام وچنین رای داده است :
نظر به اینکه قرارداد عادی مورخ 26/12/62 مستند دعوی به امضای خوانده نرسیده و تمامی ثمن معامله که جمعا"معادل هشت میلیون ریال بوده تا تاریخ 1/3/63 که خوانده تعهد پرداخت آن را نموده و به شخص خواهانها پرداخت نکرده است و وجوهی که به اشخاص غیرماذون پرداخته است باتوجه به اینکه در قرارداد مورخ 26/12/62 چنین اجازه ای به نامبرده تفویض نگردیده موثر در مقام نبوده است مضافا"خواهانها حسب قرارداد مستند دعوی حق استفاده از خیار تاخیرتادیه ثمن را داشته اند و از حق خیار خود استفاده کرده اند و مورد مشمول ماده 395 قانون مدنی می باشد لذا قرارداد مورخ 26/12/62 منفسخ و بی اعتبار محسوب می شود و با احراز بقاء مالکیت خواهانها به نسبت سهام آنان درکارخانه شالیکوبی مورد اختلاف حکم به فسخ قرارداد عادی مورد بحث و خلع ید خوانده از سهام مشاعی خواهانها و وضع ید آنان درکارخانه شالیکوبی مزبور نسبت به سهام آنان صادرکرده و اعلام می دارد سایر تقاضای خواهانها به شرح دادخواست غیرموجه بوده و محکوم به رد است .
بر اثرتجدیدنظرخواهی آقای (ب )وکیل خوانده وانجام مبادله لوایح پرونده برای رسیدگی به این شعبه ارجاع شده است . هیئت شعبه درتاریخ بالاتشکیل گردید و پس ازقرائت اوراق پرونده و گزارش عضوممیزمشاوره نموده چنین رای می دهد:
(ازطرف تجدیدنظرخواه اعتراض موجهی که دراین مرحله از رسیدگی مورد توجه قرارگیردمعمول نشده است .بالحاظ اوراق ومندرجات پرونده امر واقدامات رسیدگیهای معوله ازطرف دادگاه ،برحکم تجدیدنظرخواسته که صحیحا"صادرگردیده اشکالی ملحوظ نیست وحکم مذکورابرام می شود.)
مرجع :
کتاب آرای دیوان عالی کشور درامورحقوقی ، جلددوم
تالیف ، یداله بازگیر، کارشناس قضائی وزارت دادگستری
انتشارات ققنوس ، چاپ اول ، چاپ سحاب ، 1377
84
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 489
تاریخ تصویب : 1369/08/28
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
خیارتاخیرثمن مخصوص بایع است اگر مشتری ثمن راحاضر کردکه بدهد و بایع از اخذ آن امتناع نمود حق خیارفسخ نخواهد داشت
