آئین نامه قانونی و مقررات اجرائی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور
با اختیار حاصل از ماده 9قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور به زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور مصوب ششم بهمن سال (64)مجلس شورای اسلامی ،آیین نامه قانونی و مقررات اجرایی سازمان زندانها و موسسات صنعتی و کشاورزی و خدمات وابسته به آن ،بشرح ذیل تصویب می گردد:
بخش یک :کلیات
فصل اول –تعاریف و وظایف
بند 1-تعاریف
ماده1-سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور ،سازمانی است مستقل که مستقیما زیر نظر ریاست قوه قضائیه انجام وظیفه می نماید و اختصارا در این آیین نامه سازمان نامیده می شود.
ماده2-سازمان همه ساله در موعد مقرر بودجه خود را در ردیف مستقل پیش بینی و به ریاست قوه قضائیه پیشنهاد و برای تصویب پی گیری و اقدامات لازم را انجام خواهد داد .
ماده3-زندان محلی است که در آن متهمان و محکومان با قرار یا حکم کتبی مقام قضائی موقتا یا برای مدت معین و یا بطور دائم بمنظور اصلاح و تربیت و درمان نارسائیها و بیماریهای اجتماعی و تحمل کیفر ،نگهداری می شوند .
ماده4-زندان بسته به حفاظت کامل عبارت از زندانی است که کاملا محصور بوده و دارای برجهای دیده بانی باشد .در پوشش خارجی زندان بسته به اندازه کافی ماموران مسلح ،مامور مراقبت و پاسداری می باشند .این نوع زندان برای نگهداری آندسته از محکومینی است که به تشخیص مقامات قضائی یا شورای طبقه بندی نگهداری آنان در سایر زندانها و موسسات وابسته به مصلحت نباشند .
تبصره:در این نوع زندان در صورت امکان محکوم شبها در اطاق انفرادی نگهداری می شود و روزها به طور انفرادی یا گروهی از برنامه های آموزشی و حرفه ای و تفریحی استفاده می نمایند و یا در کارگاههای داخل زندان به کار گمارده می شوند .
ماده5-زندان نیمه باز در حد متوسط حفاظت ،زندانی است که محصور بوده و زندانیان بطور گروهی با تعداد کافی مامور مراقبت بدون اسلحه بکار اعزام می گردند وپس از خاتمه کار مجددا به آسایشگاههای خود عودت داده می شوند .
ماده 6-زندان نیمه باز مخصوص نگهداری افراد زیر است :
الف –محکومان جرائم غیر عمدی
ب-محکومان به حبس تعزیری تا دو سال
ج-محکومان به حبس بیشتر از دو سال به شرط تحمل یک سوم محکومیت در زندان بسته
د-محکومان به حبس دائم پس از تحمل سه سال از مجازات در زندان بسته به تشخیص مقامات قضائی یا شورای طبقه بندی به این نوع زندان منتقل می شوند .
ماده7-زندان باز زندانی است بدون حفاظت و مامور مراقبت ،که زندانی مدت محکومیت خود را در آن اشتغال به کار یا به خدمت می گذراند و حق خروج از زندان را نداشته و شبها را در نزدیکترین آسایشگاهی که به همین منظور تعیین شده است استراحت می نماید .
ماده8-زندان باز مخصوص نگهداری زندانیان زیر است :
الف-محکومان به جرائم غیر عمدی
ب-محکومان به حبسهای تعزیری تا دو سال پس از گذراندن یک چهارم از مدت محکومیت در زندان نیمه باز
ج-محکومان به حبس تعزیری بیشتر از دو سال پس از گذراندن یک دوم از مدت محکومیت در یکی از زندانهای بسته یا نیمه باز
د-محکومان به حبس دائم پس از گذراندن 5سال از مدت محکومیت
ماده9-رئیس زندانها ی بازو نیمه باز یا هر یک از موسسات محل کار زندانیان باید توسط مددکاران اجتماعی یا مامورین مربوط برابر موازین اسلامی بطور غیر مستقیم طرز رفتار و اخلاق و نظم و تربیت کار محکومین را منترل نمایند .
ماده10-روسای زندانهای نیمه باز و باز و موسسات محل کار زندانیان موظفند بمحض ورورد زندانی آنان را به برنامه های خاص زندان و موسسات آشنا نموده و از آنان برابر موازین اسلامی تعهد اخذ نمایند که مقررات زندان یا موسسه را رعایت نموده و از آن تخلف ننمایند .
ماده11-زندانیانی که در زندان نیمه باز و باز و یا در موسسات کار و حرفه اقامت دارند در تمامی ساعات اشتغال حق خروج از محل کار را نداشته هنگام خروج از آسایشگاه باید مستقیما به محل کار رفته و بموقع نیز مراجعت نمایند .ساعات ورود و خروج آنها در محل کار دقیقا باید ثبت شود .توقف زندانیان در طول راه و تماس با اشخاص بمنظور انجام امور شخصی مطلقا ممنوع است .ماموران زندان موظف به کنترل غیر مستقیم زندانی با رعایت موازین اسلامی بوده تخلفات آنان و حوادث احتمالی را باید در اسرع وقت باطلاع رئیس موسسه یا زندان برسانند
ماده12-در هر مورد که زندانی مقررات مربوط به زندانهای نیمه باز یا باز و موسسات صنعتی ،کشاورزی وخدماتی را رعایت ننموده و یا بنا به گزارش مسئولین امر شایستگی اخلاقی جهت کار یا اقامت در محلهای مذکور را نداشته باشد و یا مرتکب فرار گردد باید بلافاصله دستگیر و به زندان بسته اعزام و مراتب جهت اتخاذ تصمیم حسب مورد به مقامات قضائی یا به شورای طبقه بندی اعلام گردد.
ماده13-زندانیان طبق تصمیم شورای طبقه بندی بمنظور اشتغال بکار یا حرفه آموزی به موسسات صنعتی ،کشاورزی وخدماتی زیر اعزام می شوند:
1-موسسات داخل زندان (این موسسات ممکن است در مالکیت زندان باشند یا به سایر سازمانهای دولتی یا موسسات خیریه یا تعاونی ها یا با بخش خصوصی تعلق داشته و زندان مجاز به استفاده از آنها باشد .)
2-موسسات خارج از زندان که نوعی زندان باز می باشند (این موسسات ممکن است در مالکیت زندان باشد یا به سایر سازمانهای دولتی یا موسسات خیریه یا تعاونیها یا بخش خصوصی تعلق داشته و زندان مجاز به استفاده از آنها باشد .)
تبصره1-موسسات صنعتی ،کشاورزی و خدماتی با توجه به وضعیت ساختمان و کیفیت حفاظت آنها به پیشنهاد رئیس موسسه و تشخیص رئیس سازمان زندانها می توانند بعنوان نیمه باز و یا باز تلقی گردند.
تبصره2-موسسات صنعتی ،کشاورزی وخدماتی خارج از زندان باید حتی الامکان واجد محلهای کافی جهت نمازخانه ،کتابخانه ،وسایل ارتباط جمعی ،خوابگاه ،غذاخوری ،محلی جهت ملاقات زندانیان و یا سایر وسایل ووسایل تفریحات سالم باشند .
ماده14-بازداشتگاه محل نگهداری متهمانی است که تحت تعقیب بوده وطبق حکم غیر قطعی یا قرار کتبی مقامات صلاحیتدار قضائی تا اتخاذ تصمیم نهائی در آنجا باز داشت می باشند .
تبصره:متهمین در صورت امکان شبها بصورت انفرادی نگهداری می شوند مگر اینکه در قرار مقام قضائی خلاف آن تصریح شده باشد .
ماده15-مراکز اقدامات تامینی و تربیتی موسساتی هستند که در آنجا متهمان و محکومان قبل و بعد ،یا ضمن اجرای مجازات یا مستقل از آن تا رفع حالتی که آنها را در آینده در مظان ارتکاب جرم قرار می دهد به حکم یا قرار کتبی مراجع قضائی برای مدت معینی نگهداری می شوند .
ماده16-موسسات صنعتی ،کشاورزی و خدماتی موسساتی هستند وابسته به سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور که با امکانات لازم از طریق سرمایه گذاری دولت ،بخش خصوصی و یا تعاونی بمنظور کار و آموزش حرفه ای در امور صنعتی ،کشاورزی و خدماتی جهت زندانیان تاسیس می شود.
17-مراکز مراقبت بعد از خروج موسساتی که حمایت از زندانیان آزاد شده واجد شرایطی که نیاز به حمایت یا مراقبت دارند را بعهده می گیرند .
ماده18-کانون اصلاح و تربیت مرکزی است جهت نگهداری ،اصلاح ،تربیت و تهذیب اطفال بزهکار غیر بالغ و بزهکار یا بزهکارانی که کمتر از 18سال تمام سن داشته باشند .
ماده19-تبعید گاه مجرمین مرکزی است برای نگهداری مجرمین بعادت یا افراد شرور .
ماده20-مراکز بازپروری و معالجه متهمان و محکومان معتاد مراکزی هستند برای نگهداری و درمان و معالجه متهمان و محکومان معتاد به مواد مخدر و الکل .
ماده21-تیمارستان مرکزی است برای نگهداری مجرمین مجنون و مختل المشاعر .
ماده22-اردوگاه کار مرکزی است برای نگهداری معتادان یا کسانیکه با حکم مقامات ذیصلاح برای مدتی به نگهداری در آن محل محکوم می شوند .
بند 2-وظایف سازمان
ماده23-وظایف سازمان بشرح زیر می باشد :
1-اجرای مجازات حبس طبق مقررات با سازمان است ولی اجرای سایر مجازاتها بر اساس قانون آئین دادرسی کیفری تحت نظارت وتعلیمات دادستان مربوط خواهد بود.
2-اداره امور (اجرائی ،فرهنگی ،اداری ،مالی،پشتیبانی ،انتظامی)کلیه زندانها و بازداشتگاهها و مراکز اقدامات تامینی و تربیتی کشور اعم از :عمومی ،سیاسی ،نظامی،انقلاب و موسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی منحصرا بعهده سازمان خواهد بود .
تبصره1-نگهداری کلیه نیروهای مسلح که با قرار یا حکم مراجع قضائی بازداشت و یا محکوم می شوند تنها به عهده سازمان است .
تبصره2-بازداشتگاههای انضباطی نیروهای مسلح از شمول این آیین نامه خارج است .
3-ایجاد زندانها ،بازداشتگاهها و موسسات صنعتی ،کشاورزی و خدماتی و سایر موسسات لازم برای نگهداری و باز پروری و اشتغال به کار اجباری متهمان و محکومان .
4-تعیین خط مشی ،اداره و نظارت بر اجرای کلیه امور مربوط به زندانها وموسسات و مراکز وابسته به آن .
5-تهیه پیش نویس قوانین و مقررات مورد نیاز و پیشنهاد آن به مراجع ذیربط
6-ایجاد امکانات و تسهیلات لازم مناسب در زمینه اصلاح ،ارشاد و آموزش زندانیان و اشتغال و حرفه آموزی آنها .
7-کمک و مساعدت در جهت رفع مشکلات خانواده زندانیان
8-جذب هر گونه کمک از قبیل کمکهای مردمی ،موسسات خیریه و….
و برنامه ریزی در جهت بکارگیری صحیح اینگونه کمکها در جهت کمک و مساعدت به زندانیان و یا خانواده آنان
9-برنامه ریزی بمنظور اشتغال زندانیان و حرفه آموزی از طریق بکارگیری امکانات سازمان ،سرمایه گذاری دولتی ،بانکها ،تعاونی ها و بخش خصوصی .
10-برنامه ریزی و سیاست گذاری کلیه امور مربوط به شیوه زندانبانی وخود کفائی زندانها و موسسات و مراکز وابسته به آن
11-تهیه آمار و اطلاعات مورد نیاز جهت جرم شناسی و شناخت روشهای پیشگیری از وقوع جرائم و ارائه علل و انگیزه های ارتکابی بمنظور ارائه به ریاست قوه قضائیه
12-تهیه و پیشنهاد اسامی محکومین واجد شرایط آزادی مشروط و ارائه آن به دادستان یا دادیار ناظر زندان
13-تهیه و پیشنهاد اسامی محکومین واجد شرایط عفو و ارائه آن به کمیسیون مربوطه
14-برنامه ریزی برای مراقبت بعد از خروج زندانی با همکاری دستگاههای ذیزبط
ماده24-تاسیس و احداث زندان و بازداشتگاه و سایر موسسات و مراکز وابسته به سازمان و تغییر محل آنها در اختیار سازمان می باشند .مراجع قضائی،اجرائی،اطلاعاتی،انتظامی،و نظامیاز داشتن زندان و بازداشتگاه اختصاصی ممنوع می باشند .
ماده25-انتضامات و حفاظت زندانها و بازداشتگاهها و سایر مراکز وابسته بعهده سازمان است که توسط نیروهای نظامی و یا انتظامی مامور تحت امر سازمان اعمال می شود ،(سازمان نیروهای انتظامی خود را از بین پرسنل نیروهای نظامی یا انتظامی گزینش می نمایند .)
ماده26-نیروهای نظامی و انتظامی مامور بخدمت در سازمان تحت امر ریاست سازمان بوده که این امر مستقیما و یا از طریق معاون انتظامی اعمال خواهد شد.
تبصره:ریاست سازمان یا معاون انتظامی می توانند اختیارات خود را مستقلا یا از طریق مدیران کل به روسای زندانها تفویض نمایند .
فصل دوم :شرح وظایف مسئولین زندانها و موسسات صنعتی ،کشاورزی و خدماتی و سایر مراکز وابسته به سازمان
ماده 27-وظایف روسای زندانها و موسسات صنعتی ،کشاورزی و خدماتی وسایر موسسات و مراکز وابسته به سازمان عبارت است از:
الف-نظارت بر حسن اجرای قوانین مربوطه و مقررات این آیین نامه در زندانها ودیگر مراکز وابسته
ب-اجرای برنامه ها ونظرات شورای طبقه بندی درباره تعیین محل اقامت زندانیان و آموزش علمی و حرفه ای آنان با همکاری سازمانهای مربوطه
ج-محافظت و مراقبت کامل از زندان و زندانی.
د0اهتمام و اقدام در جهت تهیه وسائل و موجبات تهذیب و اصلاح و تربیت زندانیان و نیز تامین بهداشت ،تغذیه،تربیت بدنی و تفریحات سالم آنان در محیط زندان یا موسسه یا مراکز وابسته ،با همکاری کارشناسان فرهنگی و اقدامات تامینی وتربیتی و ادارات مربوطه .
ه-بازسی مداوم و کسب اطلاعات لازم از وضعیت عمومی و فردی زندانیان و رسیدگی مقدماتی به تقاضای آنان و اعلام به مقامات مسئول و مراقبت در نحوه رفتار ماموران با زندانیان .
و-برسی و مراقبت در حسن جریان امور انتظامی ،اداری ،فنی،بهداشتی،درمانی،تربیتی ماموران زندان و زندانیان در محیط زندان یا موسسه و یا مرا وابسته .
ز-همکاری و مساعدت در انجام مراجعات و اجرای برنامه های اصلاحی انجمنهای حمایت زندانیان و موسسات صنعتی ،کشاورزیو خدماتی و سایر مراکز وابسته .
ح-مراقبت در اجرای برنامه روزانه و دو نوبت سرشماری از زندانیان .
ط-گزارش نتایج حاصله از اجرای برنامه های اصلاحی به مقامات بالاتر .
ی-گزارش اتفاقات و آمار روزانه به مقامات ما فوق .
رئیس زندان یا موسسه و یا معاونین آنها به محض اطلاع از وقوع حادثه ای در محیط کار باید شخصا در محل حاضر شده ،ضمن اتخاذ تدابیر لازم و عاجل برای برقراری نظم و آرامش در صورت لزوم ،مراتب را حسب مورد در اسرع وقت به مقامات بالاتر و در صورت وقوع جرم به مقامات قضائی گزارش دهند .
در صورت فرار زندانی مسئولین زندان یا موسسه باید ضمن انجام اقدامات قانونی گزارش چگونگی حادثه را با معرفی متخلفین فورا به مدیر کل زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی و نیز مقامات قضائی محل گزارش نمایند .
ماده28-معاون زندان بر حسب وظیفه و عنوان اختصاصی (هریک از معاونتها )در ایفای تکالیف مقرر با رئیس زندان همکاری و معاضدت نموده ودستورهای قانونی او را بمورد اجرا می گذارد و در غیاب رئیس زندان یکی از معاونین به پیشنهاد وی و تصویب مدیر کل قائم مقام او بوده و مسئولیت امور را بعهده خواهد داشت .
ماده29-رئیس قرارگاه مسئول پیش بینی اقدامات لازم به منظور حفظ انتظامات زندان و مراقبت در حسن خدمات مامورین انتظامی ،افسر نگهبان ،پاسهای (جبهه –برجها-محوطه-اماکن )پوشش خارجی و داخلی زندان می باشد ووظایف او عبارت است از :اجرای برنامه ورزشی ماموران خدمت روزانه ومراسم نیایش صبحگاه و شامگاه در زندان ،حضور و غیاب و بازدید لباس و آشنا نمودن ماموران زندان به مقررات زندانها و قرائت و ابلاغ بخشنامه ها و آیین نامه ها انضباتی و اداری به آنان ،بازدید اسلحه و تجهیزات زندان و نظارت در طرز نگهداری و تعمیرات و نظافت آن،ترتیب اعزام و بدرقه زندانیان به مراجع قضائی ،مراکز درمانی و مرخصی های ساعتی ،صدور دستورهای لازم خاطر نشان ساختن مقررات بدرقه به مامورین اعزام .
ماده30-مدیر داخلی زندان مسئول حفظ نظم و آرامش در داخل زندان است و بایستی به روحیه و شخصیت ماموران زندان و زندانیان آشنائی و بصیرت کامل داشته باشد تا بتواند نسبت به طرز رفتار و خدمات آنها اظهار نظر لازم بنمایند وظایف مدیر داخلی زندان بشرح زیر است :
-مراقبت و جلوگیری از ورود مواد ممنوعه
-بازرسی مرتب از اماکن زندان و زندانیان
-اجرای برنامه سرشماری و حضور و غیاب زندانیان دو نوبت در شبانه روز
-نظارت بر تقسیم غذا و پوشاک و حفظ نظافت و استحمام زندانیان
-رسیدگی به تقاضای زندانیان
-اهتمام در رفع مشکلات و تسلیم شکوائیه ها و نامه های آنان به مقامات ذیصلاح
-معرفی زندانیان بیمار به بهداری
-کسب اطلاع و خبر از وضعیت داخلی اطاقها و تنظیم روابط زندانیان با یکدیگر
-نظارت بر حسن جریان مربوط به امور ملاقات و مکاتبات زندانیان
اجرای دقیق مقررات آیین نامه داخلی زندان
مدیر داخلی زندان بایستی ضمن بازدید مرتب از کلیه اماکن و اطاقها ،طرز خدمت پاسها را تحت نظر و مراقبت مستمر قرار داده چنانچه اشکال و نقصی در امور جاری و ساختما ن و لوازم استحفاظی و آبریزهای زندان مشاهده نمایند سریعا نسبت به رفع نواقص مشهود اقدام و چگونگی امر را به رئیس زندان گزارش کند .
ماده31-وظایف افسران نگهبان خارج بشرح زیر است :
-اجرای برنامه حضور و غیاب روزانه ماموران تحت امر
-بازدید لباس و ابلاغ دستورها و بخشنامه های اداری به آنان اعزام به پاس
-مطالعه وقایع نگهبانی روز قبل بمنظور حصول اطمینان از اینکه موضوعی بدون مجوز اداری و قانونی معوق نمانده باشد .
-تحویل وتحول امور مربوط و درج نواقص مشهود در دفتر نگهبانی ،پذیرش و تطبیق وضعیت زندانیان تازه واردبا عکس و مدارک رسیده .
-تنظیم صورت مجلسی حاکی از ذکر اقلام مشخصات کامل البسه و لوازم و اشیاءواسنادی عادی و قیمتی و هر چیزی که زندانی همراه خود دارد در سه برگ با ثبت مراتب در دفتر نگهبانی و درج شماره صفحه دفتر وقعه روی اوراق صورتمجلس تنظیمی و تحویل آن به مسئول اموال و انبار زندان
-افسر نگهبان باید مراقبت نماید لوازم شخصی زندانی کاملا پس از ضد عفونی شدن و تنظیف کامل در کیسه مخصوص ،لفاف شده و شماره کیسه روی برگ صورتمجلس تنظیمی قیذ گردیده یک برگ از آن به زندانی و برگ دوم به انبار و برگ سوم برای درج در پرونده به بایگانی داده شود پس از انجام این تشریفات و تنظیف شخصی ،زندانی به قرنطینه در داخل زندان معرفی خواهد شد .
افسر نگهبان خارج بمحض وصول برگ آزادی بایستی فورا مراتب را به افسر نگهبان داخل اطلاع و زندانی را احضار و پس از ملاحضه و بررسی پیشینه و عکس او اطمینان کامل حاصل کند که زندانی معرفی شده همان شخص مورد نظر است که بایستی آزاد شود.البسه و لوازم واشیاءو اسناد قیمتی و هر چیزی که زندانی در موقع ورود خود به زندان همراه داشته و اشیائی که در طول اقامت خود در زندان به انبار تحویل داده است باید طبق صورتجلسه و مدارکی که در پرونده موجود است و یک نسخه از آن وسیله زندانی ارائه می شود به او مسترد نماید و زندانی را با گزارش کتبی به امضاءمسئول بایگانی تقویم اجرای احکام و رئیس زندان یا قائم مقام او معرفی و پس از کنترل اسناد و اخذ نشانی های لازم بدون وقفه و تاخیر نسبت به آزادی او اقدام نماید .زندانیانی را که از طرف مراجع قضائی احضار شده اند از داخل بند احضار نموده آنان را تحت نظر و مراقبت لازم قرار داده طبق مقررات مربوط به بدرقه زندانیان با درج مراتب و ساعت اعزام و ذکر مشخصات ماموران بدرقه در دفتر نگهبانی به مراجع احضار کننده اعزام می دارد و در موقع مراجعت نیز بایستی از آنان بازرسی دقیق بعمل آورده پس از بررسی لازم و اطمینان از اینکه مشخصات زندانی اعاده شده به زندان با سوابق او تطبیق می نمایدمراتب را با ذکر ساعت مراجعت در دفتر نگهبانی ثبت و زندانیان مزبور را با اجرای تشریفات مقرر ،به افسر نگهبانی داخل زندان تحویل و رسید اخذ نماید .ماموران بدرقه مکلفند زندانی را طبق مقررات مربوط به آیین نامه بدرقه زندانیان تحت مراقبت کامل مستقیما از زندان به مرجع احضار کننده معرفی نموده و پس از خاتمه تحقیقات بدون تاخیر مستقیما به زندان اعاده و تحویل دهند .افسر نگهبان مکلف است صحت مراقبت فوق را کاملا بررسی وپس از حصول اطمینان کامل مراتب را در دفتر نگهبانی با ذکر ساعت اعزام و مراجعت قید نماید.
افسر نگهبان خارج وسائط نقلیه زندان و رانندگان خدمت روزانه را تحت نظر و اختیار خود گرفته و در صورت وصول گزارش بایستی در رفع معایب و نواقص فنی و آماده نگاهداشتن وسائط نقلیه مذکور برای استفاده از آن در مواقع ضروری اقدام نماید.
-نظارت کامل بر حسن جریان امور انتظامی ،گزارش فوری حوادث و اتفاقات یا احتمال بروز وقایع غیر منتظره به رئیس قرارگاه و رئیس زندان و مقامات مربوط ،اقدامات فوری اولیه برای حفظ نظم و آرامش زندان و اجرای مقررات درباره ورود اشخاص به زندان و بازرسی دقیق از زندانیان و ملاقات کنندگان ،بازرسی دقیق از وسائط نقلیه و مواردیکه برای مصرف آشپزخانه و فروشگاه زندان واردمی شود از وظائف خاص افسر نگهبان خارج می باشد .
تبصره1:مقامات مجاز برای ورود به زندانها و موسسات تامینی و تربیتی عبارتند از رئیس قوه قضائیه ،وزیر دادگستری ،رئیس دیوان عالی کشور ،دادستان کل کشور،رئیس سازمان ،قائم مقام و معاونین او ،مدیران کل زندانها و معاونین آنها ،بازرسان اعزامی قوه قضائیه و سازمان زندانها ،بازرسان کل کشور طبق ابلاغ صادره روسای دادگستری ،دادستانها ،دادیاران ناظر زندان ،رئیس دادگاه بخش مستقل وروسای دادگاهها در ارتباط با پرونده های مطروحه نزد آنان در حوزهقضائی خود .
تبصره2-اشخاص زیر با اطلاع و اجازه رئیس زندان و رعایت سایر مقررات این آئین نامه در حدود وظایف و مشاغل خود می توانند در صورت نیاز وارد زندان شوند :
مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره و کارکنان و مددکاران انجمن حمایت شهرستان محل ،دانشجویان و محققین یا معرفی نامه رسمی از دانشکده یا موسسه مربوطه .
تبصره3-ورود و خروج عوامل اطلاعاتی وزارت اطلاعات جهت انجام امور محوله پس از معرفی و هماهنگی لازم با سازمان زندانها صرفا در حدود قانون و مقررات تشکیل وزارت اطلاعات خواهد بود .
ماده32-وظایف دستیارافسر نگهبان ارج عبارتست از :
-معاونت در انجام وظایف محوله با افسر نگهبان خارج
ثبت و ضبط دستورهای کتبی اداری ،قضائی و بخشنامه ها
تطبیق مشخصات کامل زندانیان با پیشینه و عکس آنان و اطمینان از صحت اقدام در مورد آزادی زندانیان
-نظارت کامل در بازرسی زندانیان تازه وارد و ملاقات کنندگان
-بازرسی دقیق از وسائط نقلیه و مواردیکه برای مصرف آشپزخانه و فوشگاهها وکارگاهها به زندان وارد می شود .
-تهیه صورت ورود و خروج روزانه زندانیان و ثبت آن در دفتر مخصوص
-عهده دار شدن مسئولیت مستقیم نگهبانی خارج و اجرای نظامات زندان در ساعاتی که افسر نکهبان به مصرف غذا یا استراحت شب (از ساعت 24تا طلوع آفتاب )مبادرت می ورزد .
-دستیار افسر نگهبان خارج موظف است اوقاتی که شخصا مسئولیت امور نگهبانی خارج را بعهده دارد در صورت حدوث واقعه یا اطلاع از احتمال وقوع اتفاقی در زندان افسر نگهبان خارج را فورا از جریان مطلع ساخته دستورات او را به مورد اجرا گذارده .
وظایف افسران بازرسی خارج :
ماده33-بازدید و مراقبت مستمر از طرز کار و خدمات پاسهای جبهه ،برجها و پوشش خارجی زندان در تمام مدت شبانه روز .
-نظارت در اجرای مقررات مربوط به ورود اشخاص به زندان .
-بازرسی بدنی از زندانیان تازه وارد و ملاقات کنندگان .
-بازرسی دقیق وسائط نقلیه و موادی که برای مصرف آشپزخانه و فروشگاهها به زندان وارد می شود .
-اعزا م به موقع زندانیانی که از طرف مقامات قضائی و صلاحیت دار احضارشده اند و اجرای مقررات مربوط به بدرقه زندانیان .
نظارت در حسن نگهداری ،تعمیرات ،نظافت و بازدید اسلحه و مهمات و تجهیزات زندان .
-مراقبت کامل از زندانیانی که در محوطه مشغول بکار هستند.
وظایف نگهبان داخل عبارت است از:
ماده34-افسران نگهبان داخل زندان که ممکن است مسئولیت حفظ و نگهداری زندانیان یک یا چند بند به آنها واگذار شود تحت نظر مدیر داخلی زنان موظف به انجام وظایف ذیل می باشند .
-نگهبانان جمعی را همه روزه حاضر وغائب نموده و پس از بازدید لباس و قرائت بخشنامه ها و دستورهای اداری برای آنان و سر شماری و تطبیق تعداد زندانیان با آمار آنان از وقایع روز قبل اطلاع حاصل کرده باقید وضعیت موجود و احیانا نواقص مشهود در دفتر وقایع تحویل و تحول ،نگهبانی را از نگهبان روز قبل تحویل گرفته شروع به کار می نماید .
ماده35-مطالعه مندرجات وو قایع دفتر نگهبانی
تنظیم گزارش و اقدام درباره وقایع مندرجه و تحت اقدام روز قبل بازرسی بدنی از زندانیانی که وسیله افسر نگهبان خارج به داخل زندان معرفی شده اند و آنانی که برای بازرسی و محاکمه یا آزادی یا مرخصی یا شرکت در کارگاهها و کلاسهای درسی ز ندان و خارج از بندها فرستاده می شوند به منظور حصول اطمینان کامل از اینکه اشیاءو مواد ممنوعه به داخل زندان راه نیافته و مراسلات و نوشته ها و اسناد و اشیاءو اموال دولت به خارج برده نشود اجرای کامل مقررات آیین نامه زندان و نظارت کامل در حسن جریان امور انتظامی در داخل زندان .
بازدید و بازرسی مرتب از اتاقها بررسی وضع زندانیان و روابط آنها با یکدیگر اعمال مراقبت مداوم دقیق برای اینکه کسی با اسلحه سرد و یا گرم وارد زندان نشود.
احضاریه ها واحکامی را که از طرف مقامات قضائی صادر و به زندان ارسال شده اند به رویت و امضاءزندانی مربوطه رسانیده و با درج مراتب در دفتر نگهبانی و ذکر ساعت و تاریخ ابلاغ گواهی شده به دفتر زندان اعاده می نمایند .
-افسر نگهبان موظف است با نظارت کامل و مراقبتهای لازم از اوضاع و احوال وروحیه زندانیان و طرز خدمت ماموران زندان آشنائی و اطلاع کامل حاصل نموده تخلفات آنان را در هر مورد با اظهار نظر صریح به رئیس زندان گزارش نماید و در صورت احتمال و با اطلاع از بروز وقایع مهمی از هر قبیل که باشد دراسرع وقت مراتب را به افسر نگهبان خارج یا رئیس یا معاون زندان اطلاع داده و در حفظ نظم و آرامش زندان اقدامات سریع را در حد امکان معمول دارد .
ماده36-افسران بازرس داخل در ایفای وظایف محوله با افسران نگهبان داخل به خصوص در ساات استراحت و صرف غذا مسئولیت مشترک بعهده داشته و در حفظ نظامات داخلی زندان و مراقبت درانجام وظایف نگهبانان ،اجرای کامل مقررات آیین نامه زندانها ،حفظ بهداشت و زندانیان و امکنه زندان بازدید مرتب از اتاقها ،مراقبت در کشف و رفع کلیه معایب ساختمانی و فنی و ابنیه داخلی و هرگونه اقدام ضروری و فوری برای پیشگیری از خطرات احتمالی و جلوگیری از بوجود امدن زمینه ووسیله برای خود کشی و ورود صدمه بدنی به زندانی یا فرار زندانیان و مسائل مشابه به آن با افسر نگهبان داخل متفقا مسئول می باشند .
ماده37-درجه داران و افراد هم ردیف آنان در زندان بر حسب وظیفه و تکلیفی که بعهده دارند مکلف اند زیر نظر افسر نگهبان انجام وظیفه نموده و از حیث حسن اخلاق و رفتار شایسته سرمشق نیکویی برای زندانیان باشند ورفتار آنان با زندانیان طبق موازین اسلامی باشد و از برقرار کردن هر گونه ارتباطی خلاف مقررات با زندانی از قبیل بردن پیغام زندانی یا نامه او به خارج از زندان ،دریافت وجه و قرض و امانت و مبادله اشیاءو وجوهو امسال آن و دخالت در ندگی خصوصی آنها ،اجتناب نمایند .در غیر این صورت مطابق آیین نامه انضباطی با انها برخورد خواهد شد و چنانچه عمل آنها متضمن جرم نیز باشد به مرجع قضائی ذی صلاح گزارش و تا اعلام نظریه نهایی مرجع قضائی از سمت خود معلق خواهد گردید .
وظایف نگهبانان زندان :
ماده38-ترک نگهبانی ،صحبت کردن درموقع نگهبانی ،خوابیدن و نشستن وخارج شدن از محوطه پاسگاه ،غذا خوردن ،استعمال دخانیات ،انجام حرکاتی که باعث انصراف خاطر آنان از خدمت و مراقبت از زندانیان در تکالیف مقرره آنها شود ممنوع می باشد .
نگهبانان باید بر طبق آیین نامه داخلی همیشه مجهز و ملبس به لباس رسمی وتمیز و مرتب بوده ،مواقعی که در داخل زندانها ماموریت داشته باشند بدون اسلحه انجام وظیفه نمایند .
اسلحه مهمات و تجهیزات زندان باید در پوشش خارج بند در جای امن و مستحکم نگهداری شود .هنگامیکه نگهبانان زندانی را طبق دستور رسمی . کتبی مقامات صلاحیتدار قانونی برای محاکمه یا بازرسی یا انتقال به زندان یا محل دیگر از زندان خارج می نمایند باید مسلح باشند و در طول راه حق توقف ومذاکره و حرف زدن با متهم و دیگران را ندارند و مکلفند زندانی را برابر مقررات مربوط تحت مراقبت کامل از جای خلوت مستقیما به مرجع احضار کننده بدرقه نموده پس از انجام کار او را بلافاصله و به همان نحو مستقیما به زندان عودت داده به افسر نگهبان خارج تحویل نمایند (تخلف از این مقررات موجب تنبیه انضباطی خواهد بود )نگهبانان به هنگام بدرقه و حفاظت زندانیان از ادای احترامات معاف خواهند بود .اگر زندانی مبادرت به فرار نماید نگهبان موظف است ضمن استمداد از طرافیان با تمام قوا او را تعقیب نموده و چنانچه با بکار بردن تمام تلاشهای ممکن موفق به دستگیری او نشود سه مرتبه با صدای بلند و رسا ایست داده هر گاه باز هم توقف ننمود ،با رعایت اطراف و جوانب و توجه باینکه باعث قتل یا جرم کسی نگرددبا استفاده از اسلحه و خالی کردن تیر هوایی و در مقام ناچاری با نشانه گیری ساق پای زندانی از فرار او جلوگیری نماید هر گاه نگهبان بدون اجازه رسمی کتبی از بازداشت هر زندانی ،اطلاعی به خارج از زندان داده یا اطلاعات و پیامها و نوشته ها یا اجناس و اشیایی از طرف زندانیان بخارج برساند یا از خارج برای آنان بیاورد به نسبت اهمیت تخلف تحت تعقیب قرار خواهد گرفت .نگهبان در مواقعی که خلافی از یکنفر زندانی مشاهده نماید ،بدون اینکه حق داشته باشد او را مجازات یا حتی ملامت کند بایستی مراتب را با ذکر جزئیات امر کتبا بافسر نگهبان گزارش دهد چنانچه در مقام رسیدگی خلاف گزارش از وی ثابت شود مواخذه خواهد شد .افشاءاسرار شخصی و خصوصی زندانیان بر خلاف موازین اسلامی از طرف نگهبانان و عموم مامورین زندان مطلقا ممنوع است .
تبصره:تخلف از مقررات ماده فوق علاوه بر تعقیب قانونی موجب تنبیه انضباطی خواهد بود .
ماده39-مدیران و نگهبانان و کارکنان پوشش داخلی زندانهای زنان بایستی ازبین بانوان کارمند و متخصص زندا ن انتخاب شود وورود مردان بزندان زنان در معیت مدیران داخلی زندان انجام پذیرد .
ماده40-رئیس دفتر زندان مکلف است در حسن جریان کلیه امور مربوط به دبیر خانه و یا بایگانی و تقویم وابلاغ و اجرای احکام ،نظارت کامل داشته و مراقبت نماید تا کارهای جاری بدون وقفه و تاخیر و بموقع انجام شده پاسخ نامه های رسیده در اسرع وقت تهیه و به مقصد ارسال شود .کلیه نامه ها و احکام و قرارهای رسیده در دفاتر مربوطه ثبت ،پس از ابلاغ به زندانیان و اجرای مفاد آن در پرونده مربوط به هر زندانی درج و بایگانی گردد.
بدیهی است نتیجه اجرای حکم را به مرجع قضائی مربوطه ارسال خواهد نمود .
دفاتر داخلی هر زندان عبارتند از :
دفتر نامه ها و احکام و قرارها –دفترثبت اسامی زندانیان –دفتر حضور و غیاب زندانیان –دفتر تقویم و احتساب محکومیتها با تعیین تاریخ دقیق آزادی زندانیان –دفتر ثبت اسامی زندانیان پیشینه دار –دفتر ثبت احضاریه ها –دفتر آزادی زندانیان –دفتر ورود و خروج زندانیان –دفتر ملاقات .
تبصره1):نظارت کامل دراجرای محکومیتهای نقدی زندانیان در زندانها از وظائف خاصه مسئول اجرای احکام هر زندان می باشد .
تبصره2):در صورت کامپیوتری شدن کلیه مسئولیتها بعهده واحد کامپیوتر خواهد بود .
ماده41-مسئول شعبه اموال و انبار که صاحب جمع اموال زندان شناخته می شود مکلف است طبق مقررات آیین نامه مربوط در محافظت و نگهداری اثاثیه واموال دولتی و لوازم و اشیاءو اسناد متعلق بزندانیان مراقبت و اهتمام و شایسته بعمل آورده ووظایف مشروح زیر را انجام دهد:
-پیش بینی و اقدام به موقع و لازم در تهیه و تدارک اثاثیه و ملزومات و مایحتاج داخلی زندان از قبیل لباس و پوشاک مامورین و زندانیان ،تامین احتیاجات مربوط به ضروریات دیگر .
-جلوگیری از تفریط وتضییع و حیف و میل اموال و اثاثیه دولتی و لوازم شخصی زندانیان و اشیائی که بطور امانت می سپارند .
تهیه و تنظیم دفاتر مربوط به ثبت نامه های اداری .
-وصول و تحویل اموال و ملزومات و اشیاءدولتی ،نوشت افزار اداری ،ملبوسات دولتی زندانیان و ماموران زندان .
-ثبت اموال و اثاثیه دولتی بر طبق نمونه رسمی و منطبق با مقررات آئین نامه اموال دولتی .
ثبت درخواستهای مربوط به تهیه و اشیاءو لوازم مورد احتیاج .
-ثبت البسه و لوازم شخصی و اسناد عادی و قیمتی زندانیان و هر چیزی که زندانی موقع ورود بزندان خود دارد در دفاتر مربوطه .
-تفکیک و نگهداری کیسه های محتوی لباس و اشیاءزندانیان به ترتیب شماره ردیف
(لباس و لوازم شخصی هر زندانی بمحض ورود او بزندان باید بوسیله متصدی انبار تنظیف و ضد عفونی شده در کیسه مخصوص با ذکر شماره در برگ صورتمجلس تنظیمی تحویل و تحول که یک نسخه آن با قبض انبار به زندانی تسلیم می شود لفاف شده و در حفظ و حراست آن از گزند موش وبید و آفات دیگر دقت و مراقبت کافی بعمل آید )
-تنظیم اسناد و درخواست رسمی برای تهیه و تدارک اجناس مورد لزوم به امضاءو گزارش رئیس زندان و مقامات نالی مربوط .
-مراقبت در نظافت و حفاظت کامل اموال دولتی و امکانات زندانیان .
-دقت و مراقبت کافی در تحویل صحیح و سالم و امانات زندانیان در موقع آزادی یا انتقال آنان و ارسال صورتمجلس تنظیمی با امضاءزندانی به دفتر زندان .
ماده42-ادارات و داویر و شعب مددکاری و خدمات اجتماعی در جهت شناخت شخصیت زندانیان و کشف و حل معضلات و مشکلات شخصی و خانوادگی واجتماعی آنان تحقیقات و اقدامات لازم را نموده و یک نسخه از تحقیقات را جهت ضبط در پرونده شخصیت زندانی به رئیس زندان و نسخه دیگر را جهت اقدام لازم به اداره متبوع خود تسلیم می نمایند مددکاران باید با ابزار شفقت و جلب اعتماد زندانی برای بازگشت آنها به زندگی عادی و سالم اجتماعی اقدام و اهتمام لازم بعمل آورند .
وظایف مسئولان فرهنگی و روابط عمومی :
ماده43-ایجاد ارتباط میان مسئولان زندانها و موسسات تامینی و تربیتی با سازمانها و دوایر دولتی و موسسات خصوصی و شخصیتهای علمی و اجتماعی
توجیه طرحها و اقدامات برای عموم ،ایجاد روابط با وسائل ارتباط جمعی .
تنظیم برنامه بازدید از زندانها و موسسات دیگر .
برقراری ارتباط بین زندانیان با مدیران و مقامات قضائی .
مسئولان و کارکنان اداره روابط عمومی و فرهنگی با همکاری و تشریک مساعی مددکاران بطور مستمر با زندانیان در تماس بوده ضمن موعظه مذهبی و تعلیم مبانی عقیدتی اسلام تبلیغ و راهنما ئی لازم نسبت به تهذیب و تزکیه نفس و تحکیم مبانی ایمانی زندانیان و الفت آنان با اخلاق اسلامی و علاقه آنان به زندگی سالم و عمل صالح اقدام نموده ،در حل مشکلات روحی و تسکین درونی و ایجاد امید به صلاح و زندگی صحیح در آنان جهت بازگشت مجدد به جامعه و ادامه به زندگی سالم اجتماعی تلاش نمایند .اجرای برنامه های نماز و عبادات بر عهده این کارکنان یا نمایندگان این اداره است .
ماده44-روانشناسان تربیتی زندان موظفند با همکاری مددکاران و بخش معاونت فرهنگی واستفاده از پرونده شناسائی شخصیت زندانیان ضمن اتخاذ روش تحلیلی علل ناسازگاری ،ناراحتیهای روانی آنان را مورد بررسی و امعان نظر قرارداده پس از گزارش نظرات خود به شورای طبقه بندی نسبت به مداوای آنان اهتمام واقدام لازم بعمل آورده در صورت تشخیص بیماریهای حاد روانی بیمار را به روانپزشک معرفی نمایند.
ماده 45-روانپزشک و در غیاب او پزشک زندان موظف است با همکاری روانشناس تربیتی زندان نسبت به بستری کردن بیماری روانی و معالجه آنان اقدام نموده در صورتیکه عارضه بیماری آنان منجر به جنون با اختلال مشاعر تشخیص داده مراتب را در اسرع وقت از طریق واحد مربوطه به رئیس پزشکی قانونی جهت اعلام نظر پزشکی قانونی و اطلاع بمقامات قضائی گزارش نموده برای انتقال و معالجه آنان در یک موسسه درمانی و تامینی تدابیر شایسته قانونی اتخاذ نماید .
ماده46-مربیان مذهبی ،علمی و حرفه ای و تربیتی زندان موظفند در اجرای برنامه های مربوطه با همکاران مسئولان امر نسبت به تهذیب اخلاق ،تزکیه نفس ،آموزش و پرورش وارتقاءسطح اطلاعات و مهارت علمی و فنی زندانیان کوششهای لازم را بعمل آورده ،ضمن درخواست وسائل مورد لزوم جهت تحصیلات علمی و حرفه ای آنان در تهیه آنها از طریق واحدهای مربوطه ودر صورت لزوم جلب همکاری سایر سازمانهای دولتی اقدام بعمل آوردند .
ماده47-تعداد کارمندان و ماموران مراقب و انتظامی و مربیان مذهبی و متخصصین در زندانها و موسسات صنعتی و کشاورزی و خدمتی به تناسب موقعیت و احتیاجات محل و تعداد محکومین به پیشنهاد روسای زندانها و موسسات مذکور وسیله ادارات کل زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی تامین خواهد شد .
ماده48-موسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی زندان بر حسب ضرورت و موقعیت محلی ووسعت ومقتضیات دیگر به تشخیص رئیس موسسه و تصویب مدیر
کل زندانها دارای تعدادی مامورین گشتی مجهز به بی سیم و وسائل ارتباطی ودوربین خواهند بود .
ماده49-مامورین گشتی موظف هستند ضمن اجرای دستوراتی که از طرف رئیس موسسه به آنان ابلاغ می شود ،در روز حداقل دو بار صبح و عصر از زندانیان سرشماری و حضور وغیاب به عمل آورده و ضمن گشت ،زندانیان مشغول به کار را تحت نظر گرفته و از هر گونه تماس آنان با افراد خارج ویا خروجشان را از محوطه موسسه یا فرار آنان جلوگیری کنند ودر صورت بروز حادثه یا مشاهده هر گونه تخلف فورا طبق مقررات این آیین نامه اقدام و مراتب را به رئیس موسسه گزارش نمایند .
ماده50-محکومان درطول اقامت در زندان و یا موسسات صنعتی کشاورزی و خدماتی و یا اقامت در موسسات اقدامات تامینی و تربیتی از حیث تحولات حاصله در خصوصیات اخلاقی و مذهبی و تشخیص سلامت بدنی و روحی تحت مراقبت و بررسی متخصصین زندان یا موسسه مربوطه قرار خواهند داشت .
ماده51-در هر زندان یا موسسه صنعتی ،کشاورزی و خدماتی هر ماه یکبار کمیسیونی با شرکت رئیس زندان یا موسسه ومتخصصین ادارات مددکاری و تامینی و تربیتی وارشادوروابط عمومی ودرصورت لزوم کارشناسان ذیصلاح دیگر تشکیل می شود و خلاصه نظرات کمیسیون نسبت به زندانی در پرونده شخصیت او منعکس می گردد.
ماده52-روسای زندانها وموسسات صنعتی ،کشاورزی و خدمتی مکلف هستند در صورت درخواست مقامات قضائی ذیربط فورا مستخرجه ای از پرونده شخصیت زندانی در مورد وضع جسمانی و رفتار و اخلاق او در طول اقامت در زندان یا موسسه یا موسسات اقدامات تامینی و تربیتی را تهیه و ارسال دارند .
بخش دو:مقررات عمومی
فصل اول :پذیرش و تشخیص
بند 1-طرز پذیرش و آشنا نمودن زندانیان تازه وارد به مقررات زندان
ماده53-مرکز پذیرش و تشخیص به منزله یک واحد زندان ،محلی است برای شناخت شخصیت زندانیان و پذیرش آنان که زیر نظر رئیس زندان انجام وظیفه می نمایند .
تبصره یک –در صورت لزوم مرکز پذیرش و تشخیص دارای دو قسمت جداگانه خواهد بود که یک قسمت آن به پذیرش و قسمت دیگر به تشخیص اختصاص خواهد یافت .
تبصره دو: محل پذیرش و تشخیص مردان و زنان جدا خواهد بود .
ماده54-پذیرش زندانی از زمانی آغاز می گردد که متهم یا محکوم به موجب برگ رسمی به امضاءو مهر مقام قضائی صادر کننده قرار یا حکم ،متضمن ،مشخصات کامل متهم یا محکوم (شهرت –نام-نام پدر-سن –شماره شناسنامه-شغل –نوع جرم و اتهام یا محکومیت نوع و میزان مجازات شماره قرارداد یا حکم –تاریخ شروع بازداشت )وسیله ماموران شناخته شده قبلی که باید کارت شناسائی رسمی ملصق بلعکس خود را ارائه دهد به بازداشتگاه یا زندان یا سایر مراکز وابسته تحویل می گردد.
تبصره:عدم ذکر مشخصات کامل شناسنامه ای متهم یا محکوم همچنین نوع اتهام شماره قرار موجب عدم پذیرش زندانی خواهد بود مگر در موردی که به ولگردی یا بی هویتی و امسال آن تصریح گرددکه در این صورت زندان و مرجع قضائی بایستی به هر نحو ممکن مشخصات دقیق وی را بدست آورده و در سوابق ثبت نمایند .
ماده55-جلب و معرفی محکومان به زندانها از طریق اجرائیات دادسراها و تحت نظارت دادیاران اجرای احکام وسیله ظابطین دادگستری انجام خواهد شد .
ماده57-از هر زندانی به محظ معرفی به زندان تحت مراقبت مامورانی که او را به زندان آورده اند در قسمت پذیرش و تشخیص انگشت نگاری و عکاسی بعمل می آید و پس از تنظیم دو برگ انگشت نگاری (یک برگ برای زندان و یک برگ برای ارسال به مراکز اسناد قانونی )برای تعیین پیشینه با ذکر شماره عکس زندانی به انضمام مدارک رسمی نسبت به تحویل زندانی اقدام می گردد و علاوه بر شماره کلاسه دفاتر ثبت و قرارها و محکومیتها ،ذکر شماره عکس نیز در کلیه مکاتبات مربوط به باز داشتی ها و محکومان الزامی است .
تبصره1:هر زندانی مکلف است هنگام ورود به زندان مشخصات صحیح و کامل خود را اعلام نماید و در صورت ارائه مشخصات غلط طبق مقررات این آیین نامه تنبیه انضبا طی خواهد شد .اعلام مشخصات صحیح به مرجع بازداشت کننده اعزامی است .
تبصره2:زندانی هنگام ورود باید حداقل یکنفر را معرفی نماید که در صورت بروز هر گونه اتفاقی برای زندانی دراسرع وقت به وسیله رئیس زندان به فرد مذکور اطلاع داده شود .
ماده 58-در زندانها باید دفاتر ثبت کل حاوی نکات زیر صفحه بندی وبه امضاءو مهر رئیس زندان رسیده و مشخصات زندانی به محض ورود و قبل از تحویل او به زندان به شرح زیر در آن ثبت شود (ذکر هویت کامل متهم یا محکوم ،شامل :نام و نام خانوادگی کنونی و قبلی ،نام مستعار ،لقب،نام پدر و مادر،وضع خانوادگی ،جنسیت ،مذهب ،تابعیت ،شغل ،سن ،وضعیت تاهل ،میزان سواد،پیشینه کیفری ،شماره عکس ،علائم مخصوص بدنی ،نوع اتهام یا محکومیت ،نوع قرار یا مجازات ،مدت محکومیت ،تاریخ شروع بازداشت ،تاریخ آزادی از زندان ،شماره قرار یا حکم ،مرجع صدور قرار یا حکم ،نشانی دائم ،شماره تلفن ،شماره و محل صدور شناسنامه )صحت انطباق مشخصات فوق با زندانی معرفی شده باید در ذیل معرفی نامه به وسیله مامور مراقب و آورنده نامه و زندانی تایید و پس از ثبت مراتب در دفتر ثبت کل صحت آن به امضاءزندانی معرفی شده در ستون آخر دفتر مذکور گواهی شود .
ماده59-پس از ثبت مشخصات کامل زندانی در دفاتر (دفاتر مذکور در ماده 39)برای هر زندانی بترتیب شماره دائمی عکس پرونده تشکیل می گردد و کارت شناسائی ملصق به عکس همچنین کارت بایگانی بترتیب حروف الفبا تهیه و در ردیف مربوطه نگهداری می گردد.
ماده60-شماره مکاتبات اداری در باره زندانی به این شرح خواهد بود .
متهمان: شماره ردیف ،شماره عکس ، بزه مورد اتهام ،شماره مربوط به نوع بزه ،شماره ترتیب دفتر ثبت کل ،علامت ممیزه زندان)محکومان :(شماره ردیف ،شماره عکس ،بزه مورد حکم ،شماره مربوط به نوع بزه مورد محکومیت ،شماره ترتیب دفتر ثبت کل ،علامت ممیزه زندان ).
ماده61-کلیه پرونده های زندانیان اعم از متهم یا محکوم بایستی ملصق به عکس حاوی برگ انگشت نگاری و شرح حال و خلاصه پیشینه شخصی ،خانوادگی ،اجتماعی و کیفری آنها به امضاءمسئول بایگانی زندان باشد .
ماده62-برای هر زندانی کارت شناسائی ملصق به عکس شامل مشخصات کامل به شرح مندرج در ماه 57تهیه ودر هر گونه نقل و انتقالی به عنوان معرف ومبین مشخصات زندانی مورد استناد و استفاده لازم قرار می گیرد .
ماده63-رئیس زندان یا جانشین او مکلف است هر روز اول وقت اداری از زندانیان تازه وارد بازدید نموده و الزام اجرای مقررات و مراعات نظم و انضباطی را در محیط بازداشتگاه به آنها تفهیم و دفترچه راهنمائی مقررات و وظائف زندانیان را بین آنها توزیع نماید .
ماده64-در صورت فقدان منع قانونی هر زندانی میتواند در اسرع وقت به وسائل ممکن بیکی از نزدیکان مورد اعتماد خود اطلاع دهد که در زندان حضور یافته نسبت به تحویل اشیاءو لوازم شخصی او با حضور خود زندانی اقدام نماید ،در هر نوبت صورتمجلس تحویل و تحول بایستی در دفاتر نگهبانی و انبار زندان یا بازداشتگاه و پرونده زندانی ثبت شود .
ماده65-هر گاه زندانی کتبا تقاضا نماید که اشیاءو لوازم شخصی خود را به وسیله پست سفارشی یا به وسیله مطمئن دیگر برای یکی از بستگان خویش ارسال دارد نسبت به بسته بندی و لاک و مهر آن با تنظیم صورتمجلس به امضای خود زندانی و مسئول امور نگهبانی و انبار داری حاوی مشخصات و جزئیات و تعداد محتویات بسته اقدام می گردد،هزینه بسته بندی و حمل آن را باید زندانی شخصا بپردازد .
ماده66-در صورتی که زندانی نتواند شخص مطمئن را برای تحویل دادن اسناد و اشیاءو لوازم شخصی و قیمتی خود معرفی نماید ،تعیین تکلیف و محل و نحوه سپردن و نگهداری آن در محلی غیر از زندان از قبیل صندوق امانات پستی یا یکی از بانکها و غیر موکول به تقاضای کتبی زندانی خواهد بود .هزینه نگهداری به عهده زندانی است .
ماده67-هنگام انتقال زندانی به زندان دیگر باید تشریفات تحویل و تحول و بسته بندی لوازم و اشیاءدیگر او با تنظیم صورت مجلس و ثبت مراتب در دفاتر نگهبانی و انبار کاملا انجام شده و یک نسخه از صورت مجلس به همراه زندانی به زندان مقصد ارسال شود .
ماده68-زندانیان مجاز هستند در زندان فقط از لوازم واشیاءشخصی زیر استفاده نمایند در غیر این صورت طبق نظر شورای انضباطی با آنها برخورد خواهد شد .کتاب و نشریات مجاز ،خمیر دندان و مسواک غیر فلزی ،جای صابونی غیر فلزی ،صابون و شامپو،ابر حمام ،شانه غیر فلزی ،دو عدد حوله کوچک ،دو جفت جوراب ،لباس زیر بنا به ضرورت بهداشتی ،نوشت افزار (کاغذ ،پاکت ،مداد ،خودکار)،عینک طبی و لوازم بهداشتی دیگر با اجازه بهداری زندان ،ناخن گیر فاقد چاقو ،ماشین اصلاح دستی .
ماده69-به استثنای لوازم مذکور در ماده فوق نگهداری و استفاده از اشیای دیگر موکول به پیشنهاد رئیس زندان و تصویب مدیر کل استان می باشد .
ماده70-زندانی حق آوردن لوازم و ابزار کار از کارگاه و آموزشگاه را به داخل زندان یا بازداشتگاه ندارد .
بند 2-تشخیص و طبقه بندی
ماده71-در هر زندانی قسمتی به نام تشخیص به منظور شناخت شخصیت زندانیان و طبقه بندی آنها با استفاده از خدمات کار شناسان متخصص تشکیل می گردد که تهیه و تنظیم ونگهداری پرونده شخصیتی زندانی به شرح مواد بعدی به عهده این قسمت است .
ماده72-محکومان حداکثر دو ماه در قسمت پذیرش و تشخیص تحت آموزشهای پزشکی روانپزشکی ،آزمونهای روانشناسی و شناخت شخصیت و استعداد قرار گرفته و میزان سلامت جسمی و روانی معلومات و اطلاعات مذهبی و علمی وفنی آنان از جهت شناخت شخصیت بررسی و تعیین می گردد،مددکاران اجتماعی طبق موازین اسلامی در خصوص سوابق زندگی تحقیقات لازم به عمل آورده گزارش کاملی از زشته محکوم از دوران طفولیت تا زمان تنظیم گزارش در محیطهای مختلف خانوادگی ،تحصیلی،محلی،حرفه ای و غیره را با اظهار نظر خود تهیه می نمایند .درانقضاءمدت اقامت زندانی در قسمت پذیرش و تشخیص کلیه گزارشهای متخصصین در پرونده او متمرکز می شوند تا در شورای طبقه بندی مطرح شود.
ماده73-در هر زندان شورائی با ترکیب زیر به نام شورای طبقه بندی زندانیان تشکیل می شود .رئیس زندان –معاون قضائی –معاون فرهنگی-معاون انتظامی یک نفر متخصص امور جرم شناسی (سایر علوم اجتماعی)که در قسمت تشخیص فعالیت مینماید با انتخاب رئیس زندان .
تبصره-دادیار ناظر زندان می تواند در شورای طبقه بندی شرکت نماید .
ماده74-شورای طبقه بندی در موارد زیر اتخاذتصمیم می نماید :
الف :تعیین و تقسیم محل استقرار زندانی .
ب:اشتغال یا عدم اشتغال به کار زندانیان در کارگاهها و نحوه آن .
ج:اظهار نظر در زمینه زندانیان حائز شرایط عفو و آزادی مشروط .
تبصره1-موضوع بند ج-این ماده مطابق مقررات مندرج در بندهای 12و13ماده 23این آیین نامه اقدام خواهد شد .
تبصره2-اشتغال به کار زندانیان در خارج از محوطه زندان مستلزم کسب موافقت دادستان یا دادیار ناظر زندان خواهد بود .
تبصره3-نقل و انتقال زندانی در داخل زندان در اختیار رئیس یا مدیر کل زندان می باشد.
ماده75-شورای طبقه بندی هفته ای یکبار تشکیل و با حضور 5-4اعضاء رسمیت می یابد،تصمیمات شورا با اکثریت آرا قطعی و قابل اجراست .در صورت لزوم به دعوت رئیس زندان جلسه فوق العاده تشکیل خواهد شد .
ماده76-مدیر کل استان یا رئیس زندان با تصویب شورای طبقه بندی و به منظور تشویق زندانیان پیشنهاد عفو یا آزادی مشروط آنها را به مراجع مندرج در بندهای 12و13وماده23این آیین نامه تقدیم می دارند .
تبصره1-اشتغال به کار زندانیان در صورت عدم ممنوعیت صریح در حکم ،پس از تصویب شورای طبقه بندی خواهد بود لازم است مراتب مرجع قضائی مربوطه اعلام گرد د .
تبصره2-انتقال زندانی مختاف به سلول انفرادی پس از تصویب شورای انضباطی اعمال و به دادستان مجری حکم یا مرجع رسیدگی کننده به پرونده زندانی اطلاع داده خواهد شد و هر گاه تخلف زندانی متضمن جرم نیز باشد ضمن تنبیه زندانی طبق رای شورای انضباطی ،مراتب جهت رسیدگی به مرجع قضائی مربوطه گزارش خواهد شد .
ماده77-زندانیان حسب سابقه ،سن ،جنسیت،نوع جرم،مدت مجازات ،وضعیت جسمانی و روانیو چگونگی شخصیت و استعداد طبق موارد مندرج در این آیین نامه حسب تشخیص شورای طبقه بندی به یکی از قسمتهای زندان یا موسسات تامینی و تربیتی اعزام می گردند .
تبصره1-زنان به طور کلی و جوانان تا 20سال اعم از متهم یا محکوم به طور جداگانه نگهداری می شوند و شورای طبقه بندی به کیفیت مذکور در مواد قبل نصبت به آنها اتخاذ تصمیم خواهد نمود .
تبصره2-زنان زندانی می توانند اطفال خود را تا سن دو سال تمام به همراه داشته باشند روسای زندانها موظفند در هر زندان نسبت به تفکیک و جدا سازی اطفال 2تا 6 ساله در محل مجزا (مهد کودک)اقدام ویا نسبت به انتقال اطفال آنها به موسسات نگهداری اطفال مبادرت نمایند .
ماده78-متهمین واجد صلاحیت می توانند با صلاحدید مسئولین زندان از برنامه آموزشی ،حرفه ای،تفریحی و ورزشی استفاده نمایند مگر اینکه به لحاظ عدم شایستگی اخلاقی و نوع و اهمیت جرم ارتکابی و با دستور مقام قضائی ،اجتماع آنان با سایر متهمان و محکومان مصلحت نباشد .
بند 3:واحد آمار و کامپیوتر
ماده79-سازمان موظف است کلیه آمار و اطلاعات را در مورد زندانها و بازداشتگاهها و مراکز اقدامات تامینی و تربیتی و موسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی تهیه نماید و آمار و اطلاعات لازم به منظور جرم شناسی حداقل سالی یکبا ر به ریاست قوه قضائیه و کمیسیون امور قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی ارسال نماید،ارائه آمار و اطلاعات به سایر مراجع اداری و مراکز علمی با موافقت رئیس سازمان بلا اشکال است .
ماده80-سازمان می تواند با ایجاد و تشکیلات مناسب نسبت به انجام تحقیقات و مطالعات علمی لازم راسا اقدام نماید .
ماده81-در هر زندان یا بازداشتگاه واحدی به نام واحد آمار و کامپیوتر تشکیل می گردد تا کلیه آمار مورد نیاز را ثبت نماید .
ماده82-به منظور استخراج آمار مورد نیاز و ثبت ورود و خروج زندانیان و کسب اطلاعات موضوع ماده 39واحد آمار موظف است دفاتر مربوطه راتهیه و برای هر یک از زندانیان کارت ویژه ای تنظیم نماید .
ماده83-واحد آمار هر زندان موظف است فرمهای مربوطه رادر مواعد معینه (روزانه –ماهانه )تنظیم و از طریق آمار ادارات کل به سازمان ارسال دارند .
تبصره:فرم دفاتر روزانه و کل و نمونه برگها و کارتها توسط سازمان تهیه و ابلاغ می گردد.
فصل دوم :امور داخلی و عمومی زندانیان
بند1-مقررات آسایشگاه
ماده84-چنانچه مکان خواب در زندان انفرادی باشد در صورت امکان به هر زندانی یک اطاق با وسائل داده می شود هر گاه زندانیان بطور دسته جمعی نگاهداری شوند باید منتهای کوشش و دقت را در انتخاب افراد یک گروه از حیث تناسب سن و جهات دیگر بخصوص به هنگام خواب بعمل آورده و مخصوصا در شب بازدید و نظارت بیشتری درباره آنان اعمال گردد.
ماده85-لوازم آسایشگاه برای هر زندانی عبارت است از :تختخواب –تشک –دوتخته پتو-ملحفهبرای پتو وتشک و بالش (تغییر محل بالش لوازم در آسایشگاه بدلخواه زندانی ممنوع است ).
ماده86-زندانیان مکلفند در حفظ ونگهداری و نظافت کامل و لوازم زندان مراقبتهای لازم را بعمل آورند .
ماده87-زندانی به هیچ وجه حق روشن کردن آتش و استفاده از چراغهای خوراک پزی و نگهداری نفت و بنزین ووسائل برقی و سایر مواد محترقه را در داخل زندان یا بازداشتگاه ندارد .
ماده88-میخ زدن یا نوشتن روی دیوارهای زندان یا بازداشتگاه ،ترسیم ونقاشی والصاق عکس و هرگونه نوشته ای در آسایشگاه ممنوع است مگر در موارد خاص با اجازه رئیس زندان .
ماده89-دست زدن زندانیان به سیم کشی و تغییر محل لوازم الکتریکی یا تعویض آن بوسیله زندانیان در زندان و بازداشتگاه به کلی ممنوع است .
ماده90-زندانی باید هر روز صبح قبل از خروج از آسایشگاه نسبت به نظافت اتاق و لوازم آن و مرتب کردن رختخواب خود اقدام نماید .آویزان کردن لباس و لوازم شخصی در آسایشگاه ممنوع است بدین منظور اشکا فهای مخصوص تهیه و در اختیار زندانیان قرار می گیرد .
ماده91-استعمال دخانیات در اماکن مسقف مطلقا ممنوع است .مسئولین مربوطه در زندان مکلفند تمهیدات لازم جهت ترک سیگار ا فراهم نمایند .
ماده92-زندانیان مجاز به نگهداری و همراه داشتن پول در زندان نمی باشند وجهت رفع نیازمندیها و احتیاجاتشان مسئولین زندان با در اختیار قرار دادن دفترچه داخلی زندانیان را مجاز می نمایند تا در پرداختهایشان به میزانی مه در حساب آنها منظور شده است از آن استفاده نمایند .
تبصره1-در صورت کشف وجوه نقدی ،چنانچه زندانی از وجه نقد استفاده های نامشروع ،از قبیل قمار بازی ودادن رشوه نماید ،وجوه مذکور ضبط ومراتب طی گزارشی به مرجع قضائی ارسال می گردد.و چنانچه استفاده های نامشروع از آن به عمل نیامده باشد ،ضمن طرح موضوع در شورای انضباطی وجوه مزبورتا پایان مدت حبس به عنوان امانت نگهداری می شود .
تبصره2-در صورت کشف اشیاءممنوعه چنانچه صرف نگهداری آنها جرم باشد .موضوع طی گزارشی به مرجع قضائی جهت اتخاذ تصمیم ارسال می گردد.ودرغیر این صورت تا پایان مدت حبس اشیاءمذکور ضبط و نگهداری و یا طی صورتجلسه تحویل خانواده زندانی می شود.
تبصره3-موارد مذکور در تبصره های فوق در 3 نسخه صورتجلسه شده یک نسخه نزد رئیس زندان و یک نسخه در پرونده زندانی بایگانی و نسخه دیگر به زندانی تحویل می گردد.
بند2-پوشاک ووسائل خواب
ماده93-هر زندانی مکلف است به محض ورود به زندان استحمام نموده و لباس زندان بپوشد و در تمام مدت اقامت خود در زندان باید ملبس به لباس مخصوص زندانیان باشد .مگر در موارد خاص با اجازه رئیس زندان.
ماده94-رنگ و شکل لباس زندانیان به شرح زیر می باشد .
ذکور-بلوز و شلوار تابستانی و زمستانی به رنگ طوسی منقوش به آرم سازمان .
آناث –مانتو وشلوار تابستانی و زمستانی و روسری بزرگ به رنگ طوسی منقوش به آرم سازمان .
تبصره:متهمان و محکومان بوسیله علامتی که در روی لباس آنان نصب و یا منعکس می گرددمشخص می شوند ،تهیه علامت و یا آرم و فرم دوخت لباس بعهده سازمان است
ماده95-لباس مجازی که به زندانی داده می شود ،عبارت است از سالیانه دو عدد زیر پوش و پیراهن زیر شلوار و دو جفت جوراب و یک جفت کفش راحتی و یک جفت کفش کار و یک دستمال و یک حوله و دو دست لباس تابستانی و زمستانی مصارف بهداشتی به هر زندانی زن داده می شود .
استفاده بند شلوار و کمر بند و نظایر آن در داخل زندانها بکلی ممنوع است روی قطعات لباس زندانی شماره مخصوص با رنگی که با شستشو پاک نشود شماره گذاری می گرددبنحوی که کارگاه لباسشوئی به آسانی بتواند لباس زندانیان را از یکدیگر جدا نموده و طبق شماره مذکور لباس را به صاحبانش مسترد نماید .
تبصره:زندانیان می توانند با امکانات خود لباس و وسائل خود را از فوشگاههای داخل زندان تهیه نمایند .
ماده96-زندانیان می توانند با کسب اجازه از رئیس زندان بر حسب ضرورت پزشکی و بهداشتی از البسه زیر شخصی و یا لباس اضافی و کرست طبی استفاده نمایند و این عمل نباید وضع شکل لباس مخصوص زندان را تغییر دهد .
بند 3-تغذیه زندانیان
ماده97-برنامه غذائی زندانیان به تناسب فصول سال بوسیله مدیر کل هر استان تصویب و به زندانها ابلاغ می گردد.ادارات مالی و تدارکاتی و انبارهای زندان بر طبق برنامه تنظیمی نسبت به تامین اعتبار و تهیه و تحویل مواد اولیه و دقت در مرغو بیت نوع آن اقدام می نمایند .
تبصره:مدیران کل استانها می بایست با توجه به شرایط و احتیاجات اقلیمیهر محل نسبت به تغییرات برنامه غذائی در محدوده اعتبار مصوب اقدام نمایند .
ماده98-غذای روزانه در سه وعده بترتیب زیر به زندانیان داده می شود :
صبحانه ،ناهار،شام واغذیه لازم که دارای کالری وویتامینهای کافی باشد طبق برنامه های غذائی مصوب و متناسب با شرایط آب و هوا در هر محل با چای و آب آشامیدنی سالم در اختیار زندانیان گذارده می شود .
در تهیه وسائل ضروری برای جلوگیری از فساد مواد اولیه خواربار ،در تنظیف ظروف ومحوطه آشپزخانه از طرف مسئولان مربوطه اهتمام کافی و مستمر بعمل آید.
تبصره1-زندانیان باید غذای خود را در صورت امکان در سالن غذا خوری زندان صرف نمایند .
تبصره2-زندانیان بیمار طبق برنامه و نظریه پزشک معالج در مدتیکه برای آنها تعیین شده است از غذای مخصوص بهداری استفاده خواهد نمود .
ماده99-برنامه روزانه زندانیان و برنامه غذائی آنان در ماه مبارک رمضان از سوی سازمان اعلام خواهد شد .
ماده100-حداقل برنامه غذائی عبارت است :
نان و پنیر وچای برای صبحانه ،نهار یا شام سبزیجات تازه یا خشک ،برنج ،سیب زمینی،پیاز،حبوبات،انواع لبنیات ،تخم مرغ و میوه فصل می باشد و درهر هفته حداقل سه بار به زندانیان نهار یا شام با گوشت داده می شود .
تبصره:نوع غذا برای کلیه زندانیان هر زندان یکسان طبخ و توزیع می گردد.
ماده101-لوازم غذاخوری برای هر زندانی عبارت است از :
بشقاب –کاسه-لیوان-وقاشق-(درصورت امکان ازجنس ملامین)
ماده102-نظاقت آشپزخانه ،سالن غذاخوری ،شستشووخشک کردن ظرف و لوازم آنها بدون تبعیض واستثنا طبق برنامه زندان بعهده کلیه زندانیان می باشد.
بند4-مقررات خرید از فروشگاههای زندان
ماده103-در داخل زندانها به اندازه احتیاج با سرمایه بنگاه تعاون وحرفه آموزی و صنایع زندانیان کشور ،و یا زندان فروشگاههای لازم تاسیس و رئیس زندان از نظر حفاظت و مسئولیتی که بعهده دارد برآنها نظارت خواهد داشت .
تبصره1-تعیین اجناس و مواد مجاز برای فروش در فروشگاههای زندان با توجه به ضرورت حفظ بهداشت و امنیت داخلی زندان با رئیس زندان و تعیین نرخ حسب مورد یا بنگاه تعاون یا زندان است .
تبصره2-اجناس و لوازم فروشگاههای زندان باید بقیمت عادلانه روز بوده ودر صورت وجود اجناس تعاونی الزاما با قیمت تعاونی فروخته شود .
تبصره3-صورت ریز مواد و اجناس موجود بنرخ عادلانه بامضای مسئول فروشگاههای زندان در تابلوئی که بهمین منظور در مدخل فروشگاه نصب می گردددرج و در معرض دید مشتریان گذارده می شود .
تبصره4-روسای زندانها مکلفند نظارت کامل بر نرخ اجناس داشته باشند وچنانچه تخلفی صورت گیرد متخلفین را به مراجع مربوطه معرفی نمایند .
ماده104-زندانی می تواند از فروشگاه زندان مواد مجاز و اشیاءو کاغذ و لوازم بهداشتی خریداری کند.مگر اینکه بعلت تنبیه انضباطی یا دستور پزشک از این امر منع گردیده باشد .
تبصره:فروش لوازم تجملی و مواد محرکه و دارووسائل برقی در فروشگاههای زندان ممنوع است .
بند5-نظافت ،بهداشتو بهدار ی ز ندان
الف)نظافت داخلی
ماده105وضع اماکن زندان عموما وآسایشگاه زندانیان خصوصا باید منطبق با اصول بهداشتی باشد.
ماده106-نظاقت داخلی زندان اعم از داخل آسایشگاه .راهروها ،حیاط هواخوری،سرویسهاوسالن اجتماعات نمازخانه یا کتابخانه بعهده زندانیان است .روسای زندان باید ترتیبی اتخاذ نمایند تا بصورت نوبه ای کلیه زندانیان در این امور مشارکت داشته باشند.اجیر شدن واجیر کردن زندانی توسط زندانی دیگر بهر نحوممنوع است.
تبصره-با زندانیان بیمار وسالخوردگان و کسانیکه قادر به انجام کارهائی از قبیل موضوع ماده فوق نباشند و فوق ماده129رفتار خوهد شد.
ب):نظافت و بهداشت شخصی زندانیان .
ماده107-بهداری زندان مکلف است حداقل ماهی یکبار نسبت به تست پزشکی کلیه زندانیان اقدام نمایند .
ماده108-حتی الامکان باید ترتیبی اتخاذ شود که احتیاجات درمانی و بهداشتی زندانیان بیمار در داخل زندان تامین شود تا به انتقال زندانی بخارج از زندان نیازی نباشد.معهذادر موارد ضروری خروج زندانی از زندان برای معالجه بایستی با تائید بهداری زندان و اجازه رئیس زندان و موافقت مرجع قضائی مربوطه باشد .
در موارد فوری زندانی بیمار بدستور پزشک یا بهداری زندان و اجازه رئیس زندان یا جانشین او به بیمارستان اعزام می گردد و مراتب باید در اسرع وقت کتبابه مرجع قضائی مربوطه گزارش شود.
تبصره:مراجع قضائی و مسئولین زندان موظفند که وضع زندانیان بیمار صعب العلاج یا غیر قابل علاج را رسیدگی و حسب مورد می توانند مطابق مقررات به آنها مرخصی اعطاءیا با رعایت سایر مقررات مربوطه از طریق عفو یا آزادی مشروط اسباب آزادی آنها را فراهم نمایند .
ماده109-هزینه درمان عوارض وبیماریهائی که ضرورت یا فوریت درمان ندارند و یا در اثر تقصیر ناشی شده است به عهده زندانی و یا مقصر می باشند.
ماده110-کلیه اماکن زندان باید حداقل ماهی یکبار ضد عفونی شود مگر اینکه بعلت ظهور حشرات یا بروز اپیدمی و اشاعه ویروس بیماریهای موسمی و محلی ایجاب بنماید زودتر از موعد مقرر نسبت به گند زدائی لوازم مربوطه و سمپاشی اطاقها در محوطه زندان اقدام شود .
ماده111-در کارگاهها و اماکنی که زندانیان در آن بکار اشتغال دارند پنجره هاباید به اندازه کافی وسیع باشد .تا نور و هوای آزاد بقدر کافی داخل شود و در صورت لزوم برای کار و مطالعه آنها نور مصنوعی فراهم گردد مجاری فاضلاب همیشه باید باز باشد و در رفع عفونت و آلودگی هوادر محوطهو اماکن زندانها مراقبت واقدام لازم و دائم بعمل آید.
ماده112-گرمابه و مستراح و دستشوئی زندان باید همیشه تمیز و نظیف باشد و به اندازه کافی دوش سرد و گرم در دسترس زندانیان گذاشته شود تا بتوانند با توجه بفصول سال حداقل در هفته یکبار استحمام نمایند .
ماده113-هر زندانی مرد بهنگام ورود به زندان تا پایان تحمل کیفر مکلف است موی سر خود را با نمره4اصلاح و متناسب نماید.مگر اینکه در حکم مقام قضائی خلاف آن تصریح شده باشد .
تبصره:هر فرد بازداشتی چنانچه دوران بلاتکلیفی وی از دو ماه تجاوز نماید مشمول مقررات این ماده خواهد بود .
بند ج-بهذاری زندان
ماده114-بهداری زندان مکلف است برای پیشگیری از سرایت بیماریهای واگیر دار مانند بیماریهای آمیزشی و سل و غیره اقدام و با استفاده از همکاری وکمکهای مالی و فنی وزارتخانه ها و موسسات و انجمنها نسبت به تهیه محل و داروبرای درمان کامل بیماران و معتادین مواد مخدر یا الکل اقدام نمایند .
ماده115-بهداری زندان موظف است از زندانی تازه وارد معاینات کامل پزشکی بعمل آورده در صورت لزوم با انجام آزمایشهای تشخیص طبی اقدام و حسب مورد نسبت به درمان یا معرفی وی به مراکز مربوطه اقدام و کلیه اقدامات پزشکی در پرونده زندانی درج گردد.
ماده116-هر گاه زندانی تازه وارد نسخه یا داروئی همراه داشته باشد اخذ ودر اختیار بهداری زندان قرار می گیرد تا با تجویز پزشک به او داده شود و هر گاه داروی جتبه حیاتی برای زندانی دارد بایستی فورا پس از معاینه و تجویز پزشک در اختیار وی قرارگیرد.
ماده117-هر زندانی به محض احساس کسالت جریان را به مسئول امور نگهبانی زندان اطلاع داده و با اخذ معرفینامه به بهداری زندان اعزام و دارو و دستورهای لازم پزشکی را دریافت می دارد .
ماده118-زندانی باید در حضور پزشک یا پزشکیار و یا سایر مسئولین داروی مورد احتیاج را مصرف بنماید .نگهداری دارو در آسایشگاه مطلقا ممنوع است .
ماده119-بهداری زندان در صورت ضروریت زندانی بیمار را در بیمارستان زندان بستری خواهد کرد.
تبصره:این ضروریت را یا عدم آن با مسئولیت پزشک بهداری بایستی در پرونده پزشکی بیمار قید گردد.
ماده120-زندانیان معتاد به مواد مخدر قابل مبارزه با مواد مخدر و سایر مقررات مربوطه به مراکز بازپروری و اردوگاههای کار اعزام و از هر نظر تابع مقررات خاص خود خواهند بود .
ماده121-زندانیان مبتلا به بیماریهای روانی و مسلولینباید در بخش های مربوط به بیماریهای روانی و آسایشگاه مسلولین بستری ومجزا از دیگران نگهداری و معالجه شوند .
ماده122-در هر زندان در صورت امکان حداقل یکنفر روانپزشک متخصص بیماریهای روانی ،یک نفر پزشک عمومی یکنفر دندان پزشک در صورت لزوم به تعداد کافی پزشکیاران و پرستار با تجهیزات ووسائل کافی و کمکهای اولیه فوری و درمانی و در زندان زنان علاوه بر افراد فوق یکنفر پزشک متخصص بیماریهای زنان باید به طور دائم یا پاره وقت ،اشتغال بکار داشته باشند .
ماده123-سازمان زندانها می توانند در صورت لزوم نصبت به بیمه درمانی زندانیان و یا انعقاد قرار داد با وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی اقدام نماید .
ماده124-معالجه بیماریهای دهان و دندان از وظائف بهداری زندان است در خصوص تهیه دندانها ی مصنوعی جهت زندانیان بی بضاعت از کمک انجمن حمایت زندانیان استفاده می شود .
تبصره:عصا ودست و پای مصنوعی و چهار چرخه ووسائل لازم برای مفلوجین و معلولین و عینک مخصوص برای زندانیان بی بضاعت از طریق انجمن حمایت زندانیان تهیه می شود.
ماده125-تمارض زندانیان بهر نحو از انحاءبه تشخیص پزشک زندان موجب تنبیه انضبا طی خواهد بود .
ماده126-صدور گواهی پزشکی به هر نحوی از انحاءبنا به درخواست زندانی یا خانواده او از سوی پزشک زندان بکلی ممنوع و انجام آن از اختیارات خاصه پزشکی قانونی می باشد .
ماده127-رئیس بهداری زندان موظف است همه روزه اول وقت از کلیه زندانیان بیمار که در بیمارستان زندان بستری هستند عیادت نموده و پس از پرسش از وضعیت آنها وحصول اطمینان از حسن مراقبت پزشکان و پرستاران نسبت به معالجه و تغذیه صحیح بیماران نظارت کامل و مستمری به عمل آورد .
تبصره:رئیس بهداری هر زندان باید پزشک باشد و در مراکزی که این امکان وجود ندارد باید مطلع و کاردان وآشنا به مسائل پزشکی باشد .
ماده128-در صورت فوت زندانی رئیس زندان مکلف است مراتب را فورا به دادسرای عمومی محل و پزشک قانونی و دادیاران ناظر زندان اعلام و پس از صدور مجوز از سوی دادسرای مربوطه جنازه را حسب مورد بستگان او تحویل و یا پس از تشییع ،دفن نموده و وجوه و لوازم شخصی او با نظر دادیارناظر زندان بر طبق صورتمجلس و رعایت نکات لازم به ورثه قانونی وی تحویل و رسید اخذ گردد .
هر گاه متوفی بدون وارث باشد باید در اسرع وقت با نظر دادستان عمومی نسبت به تعیین تکلیف ما ترک او اقدام شود و در صورت امکان تجهیز متوفی با اذن اولیاءباشد.
فصل سوم –برنامه روزانه زندانیان
ماده129-برنامه روزانه زندانها و بازداشتگاهها بایستی بدون تبعیض و استثناءدرباره کلیه زندانیان یکسان به مورد اجراءگذاشته شود .برنامه زندانیها و بازداشتگاهها به شرح زیر است :
اذان صبح بیدارباش و تا طلوع آفتاب انجام فرائض دینی و استحمام و نظافت آسایشگاه و انجام امورات شخصی ،طلوع آفتاب ورزش اجباری صبحگاهی ،صرف صبحانه و سپس شرکت در کلاسها یا کارگاهها ظهر تا 2 بعد از ظهر انجام فرائض دینی و صرف نهار و استراحت .2بعد از ظهر به بعد شرکت در کلاسها و کارگاهها .مغرب به جای آوردن فرائض دینی ،شام،و ساعت 22خاموشی .
تبصره(1)-شرکت در کلاسهای سواد آموزی برای زندانیان بی سواد اجباری است .عدم شرکت موجب حذف امتیازات خواهد شد .
تبصره(2)-در صورتی که تلویزیون برنامه آموزشی مهمی برای زندانیان داشته باشد ریاست زندان می تواند خاموشی را تا پایان برنامه تلویزیونی به تاخیر اندازد .
ماده130-بیماران و افراد سالخورده با صدور گواهی معذوریت از طرف پزشک زندان و تایید آن توسط مسئول بهداری برای مدتیکه در گواهی تصریح می گردد از اجرای برنامه های روزانه معاف خواهند بود .
ماده131-در موقع امتحانات و بنا به ضرورت ، برای مطالعه و به منظور تشویق زندانیان با کسب اجازه کتبی از مسئولین زندان،استفاده از روشنائی با رعایت سکوت کامل بدون ایجاد مزاحمت دیگران مجاز می باشد .
ماده132-پس از خاموشی باید در محوطه زندان سکوت کامل برقرار باشد ،همچنین در موقع کار و تحصیل و گردش وورزش و تفریحات سالم و انجام وظائف جاری رعایت نزاکت و ادب و احترام و متانت در گفتار و کردار و رفتار در همه جا و تمام ساعات شبانه روز الزامی است .
ماده133-فریاد زدن ،آواز خواندن با صدای بلند ،جروبحث و گفتگوهای تند که مخل امنیت زندان گرددمشاجره و ارتکاب هر عمل فردی یا دستجمعی که نظم وآرامش داخل زندان را مختل سازد .صحبت و اشاره کردن به هر نحوی از انحاءاز پنجره های زندان با خارج مطلقا ممنوع است .
فصل چهارم –سرشماری و بازرسی روزانه زندانیان و اماکن زندانها
ماده134-بازرسی دقیق زندانیان هنگام ورود به زندان یا آسایشگاه و خروج آنها به هر علتی الزامی است .
ماده135-زندانیان باید مطابق موازین اسلامی تحت نظارت و مراقبت مسئولان انتظامی ونگهبانان زندان بوده واز آنها حداقل روزی دو نوبت صبحها قبل از شروع ورزش و شبها موقع ورود به آسایشگاه سرشماری به عمل آید .
ماده136-محل کار وآسایشگاه واشیاءزندانی مطابق دستور رئیس زندان یا جانشین او بازرسی می شود .تمرد یا مقاومت در برابر ماموران بازرسی و سر پیچی از اجرای دستور آنها موجب تنبیه های انضباطی متمرد خواهد شد .
ماده137-برای حفظ آرامش و امنیت داخل زندان و بازداشتگاه باید حداقل ماهی یکبار کلیه اماکن و لوازم و اشیاءزندانیان به وسیله گروهی با انتخاب رئیس زندان یا جانشین او تحت تعلیم و نظارت آنان بازرسی شود وبا تنظیم صورتمجلس گزارش کار به طور مرتب در پوشه مخصوص بازرسی زندان یا بازداشتگاه بایگانی شود.
فصل پنجم –اشتغال و حرفه آموزی زندانیان
بند1-نوع و کیفیت کار زندانیان
ماده138-بمنظور کمک به رفع مشکلات مادی و معنوی زندانیان و خانواده آنان و نیل به خود کفائی سازمان می تواند از محل جذب کمکهای مردمی و موسسات خیریه یا درآمد حاصل ازموسسات صنعتی ،کشاورزی،خدماتی و فرهنگی وبودجه منصوب اعتبار لازم را تامین و هزینه نماید .
ماده139-سازمان میتواند در جهت ایجاد اشتغال برای زندانیان داوطلب کار با استفاده از امکانات سازمان و یا کمکهای دولتی و یا از طریق دریافت وام یا با مشارکت بانکها و ارگانهای دولتی تعاونیها و یا بخش خصوصی اقدام نماید .
تبصره:در صورتی که مبلغ وام یا مشارکت بانکها و ارگانهای دولتی و تعاونیها و بخش خصوصی بیش از پنجاه میلیون ریال باشد با موافقت ریاست قوه قضائیه انجام شود .
ماده140-زندانیان داوطلب پس از آزمایشهای لازم و تشخیص استعداد و ذوق و تخصص آنها با کسب نظر شورای طبقه بندی و رعایت مقررات این آیین نامه در کارگاههای داخل زندان یا موسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی خارج از زندان به کار گمارده می شوند .
تبصره:بکار گماردن متهمان در کارگاههای خارج از زندان منوط به شورای طبقه بندی و کسب نظر دادستان مربوطه یا دادیار ناظر زندان خواهد بود .
ماده141-سازمان در حدود امکانات و مقررات با تمهید اموری از قبیل :
تامین ،اشتغال ؤآزمایش مقدمات بازگشت زندانی به محیط خانواده و اجتماع را فراهم خواهد نمود .و همچنین پس از آزادی زندانی در صورت تقاضای کتبی وی با مشارکت و همکاری وزارتخانه ها ،نهادها و سازمانها ی مربوطه نسبت به زندانی مساعدت لازم مینماید.
ماده142-کارهای آموزشی و تولیدی در زندان و موسسات تامینی و تربیتی و عبارتند از :ریسندگی ،بافندگی،خیاطی،کفاشی،نجاری،فلزکاری،فرش بافی،زیلوبافی ،حصیر بافی،الکترومکانیک و چاپ ،تهیه وسائل فنی راهنمائی و شماره گذاری وسایط نقلیه ،صنایع فنی وساختمان ،کشاورزی،دامپروری،صنایع غذائی و ….
ماده143-زندانیان باید به حرفه هایی که مستلزم دیدن دوره های تعلیماتی برای کسب مهارت و تخصص باشد گمارده شوند تا در طول زمان بتوانند با طی مراحل مختلف آموزشس به اخذ گواهی نامه مهارت فنی در رشته مخصوص نائل گردند.
ماده144-زندانیان می توانند با موافقت رئیس زندان در ساعات بیکاری و فراغت در آسایشگاه خود به کارهای هنری اشتغال داشته باشند .مواد اولیه این نوع کارها منحصرا از طریق زندان یا بنگاه تعاون و صنایع حرفه آموزی زندانیان در اختیار وی گذاشته می شود .
تبصره1-هر گاه زندانی نتواند با سرمایه خود اقدام به تهیه مواد اولیه و لازم مربوطه نماید ،این مواد و لوازم از طریق زندان یا بنگاه تعاون و صنایع حرفه آموزی تهیه و در اختیار وی گذارده خواهد شد ،در این صورت پس از کسر هزینه تهیه لوازم اولیه 4/1از سود حاصله به عنوان سهم سرمایه برداشت و به حساب صندوق زندان یا بنگاه واریز و بقیه به حساب زندانی منظور می گردد .
تبصره2:زندانی مجاز است کار هنری خود را پس از قیمت گذاری توسط زندان به هر نحوی که خود میداند به زندان یا به اشخاص دیگر واگذار و یا به فروش بر ساند ،در صورت فروش یا واگذاری به غیر ،قیمت فروش نباید از قیمت تعیین شده توسط زندان کمتر باشد .
تبصره3:موسسات صنعتی،کشاورزی و خدماتی خارج از زندان باید حتی الامکان واجد محلهای کافی جهت نمازخانه ،کتابخانه ،وسائل ارتباط جمعی ،خوابگاه ،سالن غذا خوری،محلی جهت ملاقات زندانیان وسایر وسائل تفریحات سالم باشند .
ماده145-زندانیان با کسب نظر شورای طبقه بندی و با رعایت مقررات آیین نامه به منظور اشتغال به کار یا حرفه آموزی به موسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی داخل یا خارج زندان اعزام می شوند .این موسسات ممکن است در مالکیت زندان باشد یا به سایر سازمانهای دولتی یا موسسات خیریه یا تعاونیها یا بخش خصوصی تعلق داشته و زندان مجاز به استفاده از آنها باشد .
ماده146-ساعات کار و استراحت زندانیان در موسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی داخل یا خارج زندان با توجه به موقعیت محل و نوع و کیفیت کار و با رعایت فصل سوم از بخش دوم این آیین نامه از طرف رئیس کارگاه یا موسسه مربوطه با هماهنگی مدیر کل استان تعیین و به مورد اجراءگذاشته می شود .
بند 2-درآمد کار زندانی و نحوه تقسیم آن
ماده147-مزد روزانه زندانیان به تناسب درجه مهارت و کاردانی هر یک از آنان و میزان و نوع کاری که انجام میدهند بوسیله بنگاه تعاون و صنایع زندانیان یا زندان تعیین می شود .
ماده148-مزد ماهیانه کار زندانی به شرح زیر تقسیم می گردد:
1-پنجاه درصد (50%)به حساب بانکی سرپرست موقت عائله تحت تکفل زندانی واریز می گرد د.
2-بیست و پنج درصد (25%)به حساب زندانی واریز می شود که موقع آزادی به او پرداخت گردد.
3-بیست درصد (20%)به حساب خود زندانی برای مخارج ضروری پرداخت می شود .
4-پنج درصد (5%)برای جبران حوادث ناشی از کار اختصاص داده می شود .
تبصره1-حداقل دستمزد روزانه رندانیان شاغل در کارگاههای صنعتی ،کشاورزی و خدماتی زندان را حسب مورد با توجه به ارزش کار سازمان تعیین می نماید .
تبصره2-در صورتی که زندانی فاقد عائله تحت تکفل باشد مبلغ 50%دستمزد مذکور در بند یک نیز به حساب زندانی واریز میگردد.
ماده149-در موقع انتقال زندانی به زندان یا موسسه دیگر باید دراسرع وقت حساب او با فروشگاه یا کارگاه و موجودی پس انداز بانک و ذخیره بانکی زندانی به طور تفکیک به صندوق پس انداز بانک محل زندان جدید او حواله و موجودی هر حساب جداگانه به دفاتر جدید منتقل و سپرده شود و در هر صورت باید ترتیب اطمینان بخش برای نگهداری پس انداز داده شود .
بند 3-جبران خسارت حوادث ناشی از کار
ماده150-موسسات صنعتی ،کشاورزیوخدماتی مکلفند :
الف –در صورت بروز حوادث ناشی از کار هزینه خسارت وارده به زندانیان از محل پنج در صد (5%)موضوع بند 4ماده 147پرداخت نمایند .
ب-کلیه مقررات ایمنی ،حفاظتی ،بهداشتی را طبق ضوابط قانونی رعایت نمایند .
ج-دفاتر رسمی زیر را در کلیه کارگاهها و موسسات صنعتی ،کشاورزی و خدماتی به هر شکل که اداره می شود تنظیم نمایند .
1-دفتر روزانه 2-دفتر کل 3-دفتر درآمد 4-دفتر اموال 5-دفتر سفارشات6-دفتر صندوق 7-دفتر دستمزدزندانیان8-دفتر اموال 9-دفتر حساب درآمد و هزینه شخصی زندانیان به منظور تعیین و اعلام موجودی هفتگی پس انداز قابل پرداخت آنها به فروشگاههای زندان .
تبصره-پرداخت موجودی حساب پس انداز هنگام آزادی بشرط آنکه منع قانونی نداشته باشد پس از تسویه حساب از کلیه قسمتهای زندان بلا مانع است .
بند4-نحوه اداره موسسات صنعتی ،کشاورزی وخدماتی
ماده151-اداره امور کارگاهها و موسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی از حیث نوع و میزان تولید ساعات وکیفیت کار و خرید و فروش و معاملات و انعقاد و انجام قراردادها و مسائل فنی و سایر موارد از این قبیل به عهده مدیریت کارگاه یا موسسه و از حیث مسائل انتظامی و امنیتی و تعیین کارگران و نحوه وکیفیت ورود و خروج آنان از کارگاه و نیازهای فرهنگی و بهداشتی آنان بعهده رئیس زندان است و نیز اداره کارگاهها و موسساتی که متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی یا عمومی می باشد در اختیار زندان یا موسسه تامینی یا وابسته به آن خواهد بود .
ماده152-مخارج تاسیس کارخانه ها و ماشین آلات مورد نیاز در زندانها برای اشتغال کامل زندانیان به کار و آموزش حرفهای ،از طریق کمکهای مندرج در اساس نامه انجمن حمایت زندانیان و بنگاه تعاون و مساعدت ها ی بخش خصوصی و عمومی تامین خواهد شد .
ماده153-انجام خدمات عمومی و رفاهی موسسات صنعتی ،کشاورزی و خدماتی زندانها اعم از نظافت اماکن و محوطه داخلی و تمیز کردن مواد غذائی به طور نوبتی به عهده زندانیان خواهد بود .
تبصره1-استفاده از زندانیان درا مور نگهبانی و انتظامی و اداری زندان ممنوع می باشد .
تبصره2-اگر زندانی از انجام وظیفه محوله در داخل زندان طبق مقررات این آیین نامه خودداری نماید با اعلام رئیس زندان تنبیه انضباطی خواهد شد .
فصل ششم –آموزش و پرورش
بند 1-فعالیتهای آموزشی
ماده154-به منظور سواد آموزی و ارتقاءسطح معلومات و جلوگیری از اتلاف وقت زندانیان و همچنین تقویت اراده و پرورش فکر و استعدادها ی نهفته آنها در کلیه زندانها از طریق وزارتخانه های مربوطه و موسسات آموزشی علمی و حرفه ای و فنی و دولتی یا وابسته به دولت و یا سازمانهای خیریه و نهضت سواد آموزی ،تحت نظر واحدهای مربوط در زندان ،آموزش حرفه ای ،فنی و مذهبی داده می شود .
ماده155-زندانیان در مدت اقامت خود در زندان با توجه به مدت محکومیتشان و کیفیت و نوع برنامه ها ی آموزشی علمی ،دینی و حرفه ای و فنی پیش بینی شده در زندانها به فراگیری سواد و ادامه تحصیلات علمی،دینی وحرفهای اشتغال خواهد داشت .شرکت افراد کمتر از شصت سال در کلاسهای سواد آموزی اجباری است .
ماده156-تدریس در آموزشگاههای علمی ،حرفه ای و فنی زندانها با همکاری وزارتخانه ها و سازمانها و موسسات آموزش علمی ،حرفه ای و فنی وسیله مربیان علمی حرفه ای و طبق برنامه تنظیمی توسط واحدهای مربوطه در زندان انجام میگردد.
ماده157-آزمون سالیانه باید مطابق برنامه رسمی وزارتخانه های مربوط در داخل زندانها بعمل آیدو به محصل هر کلاس گواهینامه رسمی بدون اشاره به زندانی بودن او با انجام تشریفات خاص که جنبه تشویق به تحصیل داشته باشد اعطا می گردد.
ماده158-به منظور کمک به بازسازی اجتماعی زندانیان و جذب کامل آنها در محیط اجتماعی سازمان زندانها مکلف است وسائل تحصیل ابتدائی ،راهنمائی ،متوسطه و عالی ودوره های تخصصی ،علمی و حرفه ای و فنی را برای علاقه مندان به ادامه تحصیل از طرق اجرای برنامه های عادی یا مکاتبه ای با رعایت مقررات مربوط از طریق وزارتخانه ها و موسسات ذیربط در داخل زندان فراهم نماید .
ماده159-پرداخت هزینه های مربوط به تحصیلات عالی از طریق برنامه های عادی یا مکاتبه ای با خود زندانی است .اداره زندان مکلف است به هزینه زندانی کتب ووسائل لازم را تهیه و در اختیار او قرار دهد.
تبصره:در صورتی که زندانی به جهت عدم بضاعت قادر به پرداخت هزینه های مذکور در این ماده نباشد پرداخت هزینه ها از طریق انجمن حمایت از زندانیان صورت می گیرد .
ماده160-امتحانات نهائی ابتدائی ،راهنمائی ،متوسطه و عالی با نظارت مستقیم وزارتخانه ها و موسسات مربوط در داخل زندان انجام می شود .
ماده161-زندانی با موفقت رئیس زندان به عنوان فعالیتهای فردی و ممتاز علاوه بر اجرای برنامه های تحصیلی می تواند مطالعات دانشگاهی ،فنی ،حرفهای و تحقیقاتی خود را شخصا در زندان انجام دهدو وسائل ولوازم مورد نیاز خود را با رعایت نظامات داخلی زندانها به هزینه شخصی خود و در صورت امکان به هزینه دولت از طریق مسئولین برنامه های آموزشی زندان تدارک نماید .
ماده 162-در هر زندان با جلب کمک و همکاری وزارتخانه ها و سازمانها و موسسات کتابخانه مجهزی با توجه به تعداد زندانیان تاسیس و کتب علمی ،مذهبی ،اخلاقی و فنی در حد نیاز برای مطالعه زندانیان تهیه می شود زندانیان می توانند در ساعات مقرر در کتابخانه به مطالعه پرداخته و با اجازه مسئولین کتابخانه کتاب به طور امانت از کتابخانه اخذ ،سپس با رعایت نظافت کامل و بدون عیب و نقص آن را عینا به کتابخانه مسترد نمایند .
تبصره:هر زندانی ازنسبت به حفظ نظافت یا اعاده به موقع کتاب به کتابخانه مسامحه نماید با نظر مسئول کتابخانه وموافقت رئیس زندان از عهده غرامت مربوطه بر خواهد آمد .
ماده 163-استفاده از مجلات و روزنامه های مجاز در داخل زندان بلا مانع است .
ماده164-با جلب کمک و همکاری نهادهای ذیربط در زندان وسائل آموزشی صمعی و بصری لازم جهت زندانیان تدارک و تامین می گردد.
بند2-فعالیتهای مذهبی
ماده165-هنگام پذیرش زندانی دین رسمی او در برگه پرسشنامه درج وبه منظور تقویت و تحکیم مبانی دینی زندانیان و اجرای آداب و مراسم دینی آنها با جلب کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از طریق مسئولین مربوطه زندان (در زندان محل )وسیله و تسهیلات لازم جهت انجام فرائض دینی آنها فراهم می گردد.
ماده166-هر زندانی که دارای یکی از ادیان رسمی کشور باشد می تواند در آسایشگاه عمومی یا انحرافی خود یک جلد کتاب آسمانی ،کتاب دعای سجاده و مهر نماز جهت اجرای فرائض دینی خود نگهبانی نماید .
ماده167-هر زندانی که دارای یکی از ادیان رسمی کشور باشد در صورت لزوم میتواند تقاضا نماید تا پس از موافقت رئیس زندان نماینده مذهبی او در زندان حضور یافته و در اجرای آداب و مسائل مذهبی او را هدایت و ارشاد نماید .
ماده168- در هر زنداندر صورت امکان وسائل و امکانات ورزشی و تربیت بدنی از قبیل تامین کادر مربییان ورزشی وتدارک سالن سر پوشیده و زمین و وسائل لازم برای ورزشهای فردی و گروهی فراهم می گردد.
ماده169-به منظور سلامت جسم و روح زندانیان ،اجرای برنامه های ورزشی صبحگاهی در زندانها برای زندانیانی که قادر به انجام ورزش می باشند ،اجباری است و طبق برنامه ای که برای آنها تنظیم می شود باید حداقل روزانه نیم ساعت در هوای آزاد ورزش نمایند .
ماده170-زندانی می تواند به پیشنهاد رئیس زندان و موفقت مدیرکل مربوطه و مقامات قضائی با اجرای تشریفات قانونی و انتظامی در مسابقات ورزشی و فعالیتهای فرهنگی و مذهبی خارج از زندان شرکت نماید .
تبصره:شرکت در مسابقات خارج از کشور از شمول این ماده مستثنی است .
بند4-تفرحات سالم
ماده171-به منظور پرورش افکار و استعدادهای هنری و ارتقاءسطح معلومات زندانیان بنا به پیشنهاد معاونت فرهنگی و موافقت رئیس زندان وبا جلب کمک و همکاریهای وزارتخانه ها و موسسات و سازمانهای ذیربط ،در زندانها برنامه های نمایش ماهانه ترتیب داده می شود .
زندانیانی در نمایشهای ماهانه شرکت خواهند کرد که رئیس زندان از طرز کار و رفتار آنها رضایت داشته و صلاحیت اخلاقی آنها را شورای طبقه بندی تایید نماید .همچنین به منظور پرورش روح و جسم زندانیان با پیشنهاد رئیس زندان وموافقت مدیر کل و تصویب شورای طبقه بندی و مقامات قضائی مربوطه ،زندانیانی که دارای حسن رفتار بوده و مقررات زندان را کاملا اجرا می نمایند ،حداقل ماهی یکبار به نماز جمعه یا تفریحگاههای عمومی شهر که از سوی زندان به این کار اختصاص داده شده اعزام خواهند شد بدیهی است حفاظت از زندانیان در چنین مواردی با رعایت مفاد این آیین نامه به عهده مامورین انتظامی زندان خواهد بود و در صورت لزوم از سایر نیروهای انتظامی استفاده خواهد شد .
ماده172-نمایش فیلمهای آموزنده و اخلاقی تحت نظر مغاونت فرهنگی در زندان با جلب کمک و همکاری ادارا ت و سازمانهای مربوطه با رعایت ماده قبل بلامانع است .
ماده173-زندانیان می توانند در ساعات فراغت خود با رعایت نظم و ترتیب طبق برنامه تنظیمی از برنامه های رادیو تلویزیون استفاده نمایند .
فصل هفتم –تخلفات وتشویقات زندانیان و روابط آنها
با یکدیگر و ماموران زندان
بند 1-روابط زندانیان با ماموران زندان
ماده174-اعتراض ،شکایت و تقاضای ملاقاتهای دسته جمعی و اعتصاب زندانیان بکلی ممنوع است اما هر زندانی می تواند شفاها ویاکتبا تقاضای ملاقات با رئیس زندان را بنماید و اگر اعتراضی دارد به قسمت حفاظت و بازرسی زندان ارائه و یا در صندوق شکایات بیندازد و به همین منظور صندوقهائی در محل های مناسب نصب وهفته ای دوبار تخلیه خواهد شد .
تبصره:به گزارشهای غیر مربوط به زندان و بدون امضاءو مشخصات نویسنده ترتیب اثر داده نخواهد شد .
ماده175-هر زندانی باید به محض اطلاع وقوع حوادث و پیش آمدهای سوءاحتمالی و اعمالی که تحقق آن مخل نظم داخلی زندان می گردد،مراتب را فورا به مسئول امور نگهبانی یا به هر یک از مقامات مسئول زندان گزارش دهد .
ماده176-تند خوئی ،دشنام ،ادای الفاظ رکیک ،یا تنبیه بدنی زندانیان و اعمال تنبیه های خشن و مشقت بار و موهن در زندانها بکلی ممنوع است .استفاده از دستبند فقط در موارد زیر مجاز خواهد بود :
الف –برای جلوگیری از فرار زندانی هنگام اعزام به مراجع قضائی یا انتقال از زندانی به زندان دیگر و موارد مشابه .
ب-به دستور رئیس زندان یا قائم مقام او برای جلوگیری از خود زنی و ایذاءوآزار دیگران یا ایراد خسارت به اموال .
تبصره1-تخلف از این ماده موجب تنبیه اداری و انضباطی و معرفی مامور متخلف به دستگاه قضائی خواهد بود .
تبصره2-در هنگام شورش زندانیان ،مامورین زندان نهایت سعی خود را در آرام نمودن زندانیان در جلوگیری از بروز خونریزی یا ایراد خسارت به افراد به اموال خواهند نمود و هر گاه موفق به برقراری نظم نگردند از سایر مامورین نظامی و انتظامی محل استمداد نموده و با استفاده از وسائل لازم از جمله سلاحهای ضد شورش جلوی گسترش آنها را گرفته و متخلفین را به دستگاه قضائی و شورای انضباطی زندان معرفی خواهند کرد .
ماده177-استفاده از پابند فقط در صورتی مجاز است که به وسیله دستبند یا تمهیدات دیگر نتوان زندانی را کنترل کرد (تشخیص این موضوع با شورای انضباطی است )
بند2-روابط زندانیان با یکدیگر
ماده178-کلیه زندانیان اعم از محکومین ومتهمنین مکلف به حسن رفتار و سلوک با یکدیگر و اطاعت از دستورات مامورین زندان و رعایت کلیه مقررات داخلی زندان هستند و در صورت تخلف حسب مورد در شورای انضباطی مطرح و تصمیمات متخذه درباره آنها اجرا خواهد شد .
ماده179-هر گاه زندانیان با یکدیگر اختلافی داشته باشند بایستی موضوع را به اطلاع نگهبان بند رسانده تا مدیر داخلی زندان را در جریان امر قرار دهد و مدیر داخلی موظف است به طریق مقتضی رفع اختلاف نماید و هر گاه موفق به حل اختلاف نشود جریان را به رئیس زندان گزارش خواهد کرد تا رئیس زندان حسب مورد اقدام لازم بعمل آورد .
تبصره:زد و خورد در زندان ،خودزنی،اقدام به خودکشی یا تهدید به انجام آن و هر نوع عملی که طبق قوانین جمهوری اسلامی یا مقررات این آیین نامه خلاف محسوب می شود ،ممنوع بوده و متخلف حسب مورد طبق نظر شورای انضباطی تنبیه و یا در مراجع قضائی محاکمه خواهد شد .
بند 3-طرز رسیدگی به تخلفات زندانیان و تشویق و تنبیه آنها
ماده180-هر زندانی که بر خلاف مقررات این آیین نامه و نظامات داخلی زندان اقدام نماید به دستور رئیس زندان یا معاونین او به تخلفات او رسیدگی و پس از ثبوت تقصیر در شورای انضباطی مطابق ماده180تنبیه خواهد شد .
ماده181-به منظور رسیدگی به تخلفات زندانیان رئیس زندان یا قائم مقام او شورای انضباطی را با شرکت اشخاص ذیل تشکیل میدهد :
رئیس زندان یا جانشین او و معاونین یا مسئولین انتظامی و فرهنگی و قضائی و مسئول حفاظت اطلاعات زندان .تصمیمات متخذه به اکثریت آراءمعتبر است .
ماده182-تنبیهات انضباطی عبارتند از :
1-توبیخ کتبی با درج در پرونده شخصیت زندانی
2-محرومیت استفاده از وسایل تفریحی و هواخوری تا یک ماه
3-محرومیت از ملاقات و مرخصی حداکثر تا سه ماه
4-زندان انفرادی تا یک ماه
5-تغییر زندان با رعایت مقررات مربوطه
6-عدم پیشنهاد عفو و آزادی مشروط حداکثر تا یک سال
تبصره1-اعمال تنبیهات فوق مانع اختیارات فانونی دادستان نمی باشد .
تبصره 2-در صورت تکرار تخلف ،کیفرهای فوق به تشخیص شورای انضباطی تشدید خواهد شد .
تبصره3-در صورت لزوم پزشک زندان هر روز باید از زندانیانی که به زندان انفرادی اعزام شده اند بازدید و معاینه بعمل آورده و در حفظ سلامتی و تامین بهداشت آنها مراقبت و تدابیر لازم بعمل آورد .
ماده183-شورای انضباطی پس ازاتخاذ تصمیم می تواند تنبیه های مقرره را به اکثریت آراءکلا یا جزاءبه مدت شش ماه تعلیق نماید هر گاه در این مدت زندانی مرتکب تخلف یا جرمی نشود اجرای تنبیهات مذکور کان لم یکن می گرد ددر غیر اینصورت علاوه بر مجازات تخلف یا جرم ارتکابی اخیر ،تنبیهات مقرره در تصمیم شورای انضباطی نیز به مورد اجراءگذارده خواهد شد .
ماده184-آراءشورای انضباطی در خصوص تنبیه زندانیان به دستور رئیس زندان یا جانشین او اجراءوصورتمجلس حاکی از ذکر نوع تنبیه و اجرای آن تنظیم و در پرونده زندانی درج وبایگانی می گردد.هر گاه زندانی متخلف از تاریخ آخرین تخلف خود به مدت یکسال مرتکب تخلف یا جرم دیگری نشود از خود مستمرا حسن اخلاق و رفتار نشان دهد آثار تبعی تنبیه مقرر منتفی و درغیر اینصورت عفو و بخشودگی در جدول رفتار زندانی بعنوان امتیاز منفی منظور ومورد نظر قرارخواهد گرفت .
ماده185-هر گاه اعمال ارتکابی زندانی علاوه بر تخلف انضباطی واجد و صف جزایی یا حقوقی باشد ضمن محکومیت به تنبیهات مندرج در آییننامه مراتب به دادسرای محل جهت اتخاذ تصمیم قانونی گزارش می شود وتوسط رئیس یا معاونت قضائی زندان تا حصول نتیجه پیشگیری خواهد شد .
بند4-نحوه جبران خسارتی که زندانیان به اموال زندان وارد می یابند
ماده186-زندانی مکلف است کلیه خساراتی را که به زندان وارد می کند جبران نماید و در صورت عمدی بودن یا عدم پرداخت طبق مقررات قانونی به مراجع قضائی معرفی می گردد.
تبصره:در صورتی که وجه خسارت یا جریمه تا مبلغ پانصد هزار ریال باشد رئیس زندان یا قائم مقام او می توانند وجه مذکور را از حساب یا وجه مربوطه زندانی برداشت نمایند .در این صورت موضوع کتبا به زندانی ابلاغ می گردد.
بخش سه-روابط زندانی با خارج از زندان
فصل اول –ملاقات زندانیان
ماده187-کلیه زندانیان اعم از متهم و محکوم تحت نظارت کامل و طبق مقررات این آیین نامه مجاز به داشتن ارتباط با بستگان و آشنایان خود می باشند و این ارتباط به وسیله ملاقات و مکاتبه انجام می پذیرد.
تبصره1-چنانچه ملاقات یا مکاتبه متهمی مخالف حسن جریان بازپرسی یا محاکمه باشد بازپرس یا دادیار تحقیق یا دادستان مجاز می باشد .
تخلف از مفاد این تبصره موجب تعقیب انتظامی یا اداری متخلف خواهد بود .ولی به مجرد شروع محاکمه وکیل مدافع شخص بازداشت شده حق خواهد داشت که با او ملاقات نماید و هیچ یک از ماموران انتظامی و اداری وغذایی نمیتوانند به هیچ وجه از این ملاقات جلوگیری نمایند .
ماده188-محل ملاقات عمومی زندانیان حتی الامکان بایستی مجهز به دیوارهای شیشه ای نشکن ووسائل تلفن و لوازم ضد صوت باشد ووسایل مذکر باید طوری تعبیه گرددکه هنگام ملاقات و مکالمه زندانیان با اشخاص مزاحمت برای سایرین فراهم نگرددو مکالمات به سهولت انجام پذیرد .
تبصره:مسئولین زندانها میتوانند برای بنای چنین محلهائی که در جهت رفاه خانواده زندانیان احداث می گردد از اعتبارات انجمنهای حمایت از زندانیان محل استفاده نمایند .
ماده189-زوج یا زوجه ،پدر،مادر،برادر و خواهر و فرزندان زندانی حق دارند طبق شرایط ملاقاتهای هفتگی با زندانی ملاقات کنند و سایر بستگان و دوستان زندانی در صورت لزوم با کسب اجازه از طرف رئیس زندان یا دادیار ناظر زندان میتوانند ملاقات کنند.
ماده190-زندانیانی که حسن رفتار و کردار داشته باشند با صلاحدید رئیاست زندان میتوانند با همسر و فرزند و پدرومادروبرادر وخواهر خود با حضور مامور مراقب ملاقات حضوری نمایند .
ماده191-زندانیان موسسات کشاورزی ،صنعتی وخدماتی نیز می توانند حداقل هفته ای یکبار با اشخاص مذکور در ماده187ملاقات نمایند .محل ملاقات این گروه از زندانیان در محل مناسبی که به این منظور اختصاص داده می شود انجام خواهد شد در این صورت حضور یک مامور مراقب ضروری است .
ماده192-زندانیان با موافقت رئیس زندان یا دادیار ناظر زندان در مواردی می توانند ملاقات خصوصی بدون حضور مراقب با همسر و فرزندان خود داشته باشند .
ماده193-وکلای دادگستری در صورت داشتن وکالتنامه رسمی برای حفظ حقوق موکل زندانی خود هر موقع ضرورت ایجاب نماید می توانند با اخذ مجوز کتبی از دادستان یا دادیار ناظر زندان در ساعات اداری به زندان مراجعه و با ارائه وکالتنامه رسمی به رئیس زندان در صورت امکان در اتاق مخصوص و مجزا از اتاق ملاقات عمومی با موکلان خود ملاقات نمایند و در صورت ممنوع الملاقات بودن زندانی ،ملاقات با نظر مقامات قضائی مربوطه انجام می گیرد .
تبصره:کانون وکلا می تواند در هر زندان به هزینه خود با نظر سازمان زندانها اتاقی بسازد که برای ملاقات وکلای دادگستری با موکلان زندانی آنها اختصاص داده شود .
ماده194-ملاقات دادستان و بازپرس یا جانشین وی یا دادیار تحقیق یا رئیس دادگاه رسیدگی کننده به پرونده متهم در حوزه قضائی که درخواست شود باید بدون حضور نگهبان انجام گردد.
ماده195-برنامه ملاقات عمومی در هر زندان از نظر روز و ساعت متناسب با فصول سال و نیاز هر محل به وسیله رئیس زندان تهیه و با تصویب مدیر کل مربوطه آگهی می شود .
تبصره1-برنامه ملاقات باید به گونه ای تنظیم شود که زنان و مردان ملاقات کننده و ملاقات شونده بتوانن به طور جداگانه با یکدیگر ملاقا ت نمایند .
تبصره2-برنامه ملاقات عمومی باید بگونه ای تنظیم شود که هر زندانی حداقل هفته ای یکبار ملاقات داشته باشد و مدت آن کمتر از 20دقیقه نباشد .
ماده196-علاوه بر رئیس زندان ،بازپرس یا جانشین او ،دادیار تحقیق پرونده متهم دادستان و دادیار ناظر زندان و رئیس دادگاه رسیدگی کننده به پرونده متهم تا زمان صدور حکم در صورت تشخیص ضرورت می توانند کتبا اجازه ملاقات زندانی را به اشخاص مجاز در آیین نامه صادر نمایند .
تبصره:در صورتی که برای زندانی از سوی شورای انضباطی محدودیت ملاقات در نظر گرفته شود موضوع با ذکر دلیل به مراجع مذکورد ر ماده فوق اعلام تا از دادن ملاقات خودداری نمایند .
ماده197-رئیس زندان میتواند تسهیلات ملاقات زندانیان بیماررا که در بیمارستان بستری بوده یا قاد ربه حرکت نیستند با نظر پزشک فراهم آورد.
ماده198-رد و بدل کردن نامه و اشیاءمجاز بدون اجازه رئیس زندان بهر نحو از انحاءبین ملاقات کننده به زندانی به کلی ممنوع می باشد و مامور ملاقات موظف به حفظ انتظام و انضباط کامل و اجرای دقیق ملاقات خواهد بود .
تبصره:تخلف مامور ملاقات و یا قصور و تقصیر وی موجب تعقیب انتظامی یا اداری خواهد بود .
ماده199-ملاقات اتباع بیگانه باید با حضور یکنفر مترجم رسمی مورد اعتماد زندان انجام شود مگر آنکه مکالمات به زبان فارسی انجام گیرد .پرداخت دستمزد مترجم بعهده متقاضی یا انجمن حمایت زندانیان است .
ماده200-ملاقات نماینده سیاسی و کنسولی با اتباع زندانی خود با معرفی امور خارجه و با اجازه دادستان یا دادیار ناظر زندان با هماهنگی رئیس زندان خواهد بود .
ماده201-زندانیانیکه کشور آنها در ایران نماینده سیاسی ندارد می توانند با رعایت ماده فوق با نماینده سیاسی و کنسولی که سر پرستی آنها را بعهده گرفته ملاقات نمایند .
ماده202-در تمام مواردی که شخص خارجی با زندانی ملاقات مینماید باید با حضور یک نفر مامور انتظامی زندانی که حتی الامکان به زبان زندانی آشنائی داشته باشد صورت گیرد وصحبت باید بدون نجوا و با صدای بلند باشد. اگر مامور مسئول ملاقات موضوع مذاکره طرفین را برخلاف مقررات و نظامات داخلی زندان تشخیص دهد باید فورا به ملاقات خاتمه دهد و چگونگی امر را به رئیس زندان گزارش دهد .
تبصره1:از ملاقات کنندگان عندالزوم به هنگام ورود به محوطه زندان بازرسی دقیق بعمل می آید .
تبصره2:ورود وخروج اشیاءولوازم صوتی وتصویری وعکس برداری و فرستنده و گیرنده و امثالهم توسط ملاقات کنندگان ممنوع است .
ماده203-روسای زندانها باید ترتیب اتخاذ نمایند تا سالن انتظار جهت استقرار ملاقات کنندگان مجهز به سرویس ،فروشگاه وسایر وسائل رفاهی باشد و تدابیری اتخاذ گرددتا ملاقات کنندگان از مسیر مخصوص جدا از محوطه عمومی زندان به قسمت محل ملاقات هدایت شوند .
ماده204-در تمام موارد تنظیم برنامه ملاقات از نظر روز و ساعت و طول مدت ملاقات و چگونگی وکیفیت آن با نظر رئیس زندان خواهد بود .
فصل دوم –مکاتبات زندانی
ماده205-زندانی که ممنوع الملاقات نباشد می تواند حداکثر در هفته دو نامه با رعایت موازین شرعی و قانونی بعنوان اشخاص مشروحه زیر نوشته و به وسیله نامه رسان زندان ارسال دارد :
همسر وفرزندان ،پدرومادر،برادروخواهر،قیم قانون ووکیل رسمی خود یا به دیگر بستگان ودوستان نزدیک خود نامه به مراجع رسمی با حضور مسئول قسمت ارسال نامه ها امضاءو انگشت زده می شود و اثر انگشت و امضاءنویسنده وسیله مسئول فوق گواهی شده و به مهر قسمت مربوطه ممهور می گردد.
تبصره1-زندانی ممنوع الملاقات می تواند با اجازه مقامات قضائی مربوطه در صورت لزوم نامه سر گشاده به خانواده یا وکیل رسمی نوشته و پس از تایید مقام قضائی ارسال دارد .
تبصره2-هر زندانی می تواند با رعایت موازین شرعی و قانونی ماهی یک نامه سرگشاده به عنوان مقامات زیر نوشته و توسط نامه رسانی زندان ارسال دارد :
ریاست جمهور ی- ریاست مجلس شورای اسلامی ریاست قوه قضائیه –وزیر دادگستری-رئیس دیوانعالی کشور-دادستان کل کشور-رئیس سازمان بازرسی کل کشور –دادستان انتظامی قضات –رئیس دادگاه دادستان مربوطه-دادیار یابازپرس مربوطه –دادیار ناظر زندان و رئیس سازمان زندانها و اقدامات تامینی وتربیتی کشور.
ماده206-در مواقع ضروری و فوق العاده زندانی می تواند با اجازه رئیس زندان بیش از حد مقرر با بستگان خود یا مقامات صلاحیتدار قانونی با کسانی که به نحوی از انحاءدر تعلیم و تربیت و حل مشکلات شخصی و خانوادگی و اجتماعی او صالح و موثر باشند با رعایت مقررات مربوطه مکاتبه نماید .
ماده207-نامههای صادره و وارده زندانی باید بوسیله رئیس زندانی یا مسئول قسمت ارسال نامه های زندانیان که باید از بین ماموران مجرب و مورد اعتماد زندان انتخاب شود دقیقا بررسی و مطالعه شده و پس از امضاءومهر قسمت مذکوربه مقصد ار سال شود .
ماده208-نامه هائی که مندرجات آن مفسده انگیزه یا مخالف با نظامات زندان یا خلاف نظم عمومی و اخلاق حسنه و عفت عمومی بوده و موجب هتک حرمت اشخاص شود یا متضمن الفاظ رکیک و مستهجن و فحش و ناسزا و تهدید و یا تهمت وافترا باشد همچنین عزضحالهای غیر موجه ومکرر درباره موضوعاتی که قبلا مورد رسیدگی قرارگرفته و تهیه و ارسال آنها صرفا بمنظور مزاحمت باشد به دستور رئیس زندان ضبط شده و نویسنده نامه طبق مقررات این آیین نامه تنبیه و تحت تعقیب جزائی قرار خواهد گرفت .
ماده209-متن نامه ها باید با خط خوانا و روشن و به زبان فارسی نوشته شده موضوع آن درباره بان حقایق مربوط به اوضاع واحوال خانوادگی و ششخصی و جریان دعوای مربوطه به نویسنده نامه باشد .
ماده210-کلیه نامه های صادره باید در دفتر خصوصی ثبت نام و نام خانوادگی مشخصات کامل شماره قرار یا دادنامه ،شماره زندانی ،شماره آسایشگاه نویسنده نامه و نشانی و عنوان گیرنده با خط خوانا روی پاکت نوشته شود تا در صورت برگشت آن با استفاده از مندرجات دفتر مذکور عینا به نویسنده نامه مسترد شود .
ماده211-نامه هائی که به زبان خارجی نوشته می شود اگر در محل برای ترجمه و بررسی آن وسیله ای موجود نباشد بایستی عینا به اداره کل زندانها و نهایتا سازمان زندانها ارسال گردد تا پس از بررسیهای لازم چنانچه ارسال آن به مقصد بدون مانع باشد جهت ارسال به زندان مربوطه اعاده شود .
ماده212-زندانیان اتباع خارجه می توانند از طریق وزارت امورخارجه با نماینده سیاسی و کنسولی خود مکاتبه نمایند و نامه های آنها باید طبق مقررات این آیین نامه بررسی و به مقصد فرستاده شود .
ماده213-در مواقع ضروری ارتباط زندانی به وسیله تلگراف یا تلفن با اشخاص یا مقامات رسمی با رعایت مقررات این آیین نامه و موافقت قبلی رئیس زندان با هزینه شخصی زندانی بلا اشکال است .
ماده214-واحدهای بازرسی ادارات کل موظفند برای هر زندان صندوق شکایات تهیه و در دسترس زندانیان قرار دهند تا در صورتی که زندانیان از امور بازداشتگاه یا زندان شکایت داشته باشند بتوانند شکایت خود را با ذکر دلیل ضمن نامه ای که هویت دقیق زندانی روی پاکت قید شده باشد مستقیما در صندوق مذکور قرار دهند این صندوق هر ده روز یک بار توسط بازرسی اداره کل باز وشکایت آن بخ وسیله واحد بازرسی تعیین می شود .
ماده215-توضیع و قبول نامه های زندانیان از ساعت 11صبح الی 14می باشد .جز در موارد اضطراری و یا وصول تلگراف و یا هر نامه بایستی حداکثر ظرف دو روز از تاریخ وصول بدست زندانی یا مرجع مربوطه برسد .
ماده21-در صورتیکه زندانی از نحوه اجرای بازداشت یا حبس خود و یا هر امر دیگر از امور بازداشتگاه و زندان شکایت داشته باشد می تواند شکایت خود را با ذکر دلیل ضمن نامه ای سر بسته مستقیما به رئیس زندان اعلام نماید و نام برده مکلف است این قبیل نامه ها را به مراجع مربوطه ارسال دارد .
فصل سوم :طرز دریافت مرسولات پستی و هدایا
ماده217-زندانی می تواند کتب مذهبی و علمی و تحصیلی و هر کتاب با نشریه مجاز را با نظر مسئول فرهنگی زندان دریافت و مطالعه نمایند .
ماده218-زندانی مجاز نیست در مدت اقامت خود در زندان از خارج لباس و یا مواد خوراکی دریافت نماید لیکن ملاقات کنندگان مجازند از فروشگاههای زندان هدایائی ابتیاع نمایند که این هدایا توسط مامورین زندان به زندانی تحویل می شود .
تبصره:هر زندانی میتواند 10روز قبل از آزادی از خارج لباس دریافت نماید و این لباس به انبار تحویل می گردد تا زندانی هنگام خروج از آن استفاده نماید .
ماده219-مرسولاتی که توسط پست برای زندانی ارسال می شود بوسیله مامورین زندان بازدید و تحویل گرفته می شود .چنانچه مرسولات از اشیائی باشد که نگهداری آن جرم محسوب می گردد .مراتب ضمن گزارش جهت اتخاذ تصمیم به مقام قضائی ذیصلاح اعلام و در صورتیکه نگهداری آنها در داخل زندان ممنوع باشد به خانواده زندانی مسترد و یا جزو اموال زندانی محسوب و تا آزادی وی ضبط خواهد شد.
فصل چهارم :مرخصی زندانیان
ماده220-در مواردی از قبیل ازدواج فرزندان ،فوت بستگان نسبی یا سببی درجه اول از طبقه اول یا ابتلاءبه بیماری که به علت آن برای مدت طولانی قادر به حرکت نباشد ،رئیس زندان می تواند زندانی را تحت مراقبت مامورین با لباس شخصی به مدت حداکثر 8ساعت به خارج از زندان اعزام دارد و پس از ملاقات یا پایان مراسم به زندان اعاده می گردد.موضوع لازم است به دادستان یا دادیار ناظر زندان گزارش شود .
تبصره:اعطای مرخصی موضوع این ماده به زندانیان تحت قرار موکول به کسب نظر دادیار یا باز پرس مربوط می شود .
ماده221-در مواردی که زندانی به لحاظ نوع جرم ،شخصیت ،اخلاق و رفتار در ایام تحمل حبس استحقاق تشویق را داشته با شد به تشخیص رئیس زندان و با موافقت دادستان یا دادیار ناظر زندان هر شش ماه حداکثر 3روز با اخذ تامین لازم اقدام خواهد شد .
ماده222-اعطای مرخصی به زندانی به دو روش با مراقبت و بدون مراقبت با رعایت سایر موارد این آییننامه صورت می گیرد .
تبصره:مرخصی یا مراقبت حداکثر به اندازه یک شیفت کاری مامورین زندان خواهد بود .حداکثر 8 ساعت .
ماده223-علاوه بر رئیس زندان ،مقامات قضائی رسیدگی کننده به پرونده زندانی و دادیار ناظر زندان می تواند در صورت نیاز و با رعایت این آییننامه به زندانی مرخصی اعطا نمایند .
تبصره1-مرخصی اعطائی از سوی مقامات قضائی در صورتی اجرا می شود که اخلاق و رفتار زندانی مورد تایید مسئولین زندان باشد .
تبصره2-زندانی در هر شش ماه نمی تواند بیش از یک بار از مرخصی استفاده کند و زمانی که در مرخصی بسر می برد حق خروج از حوزه قضائی مربوطه را ندارد مگر با اجازه کتبی دادستان و با اطلاع کتبی به زندان
تبصره3-به کسانیکه در بازداشت موقت بسر می برند و یا بدلیل عجز از پرداخت وثیقه یا معرفی کفیل در بازداشت بسر می برند مرخصی اعطاءنخواهد شد
فصل پنجم :انتقال ،اعزام و بدرقه زندانی
ماده 224-هر متهم یا محکوم در بازداشتگاه و زندانی که در حوزه قضائی صادر کننده قرار یا حکم قراردارد نگهداری می شود .مگر در مواردی که دادگاه صادر کننده حکم مطابق قانون محل دیگری را برای تحمل کیفر تعیین نماید .
ماده225-تعیین محل نگهداری محکومین و متهمین خطاکاران در حوزه قضائی و تعیین ساعات و دفعات ونوع ملاقات و سایر ترتیبات انجام ملاقات ومرخصی و اعزام زندانی به موسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی و مراکز درمانی و تربیتی و آموزشی و مراجع قضائی و نقل وانتقال آنان با رعایت مفاد این آیین نامه بر عهده سازمان می باشد .
ماده226-روسای زندانها و موسسات صنعتی ،کشاورزی و خدماتی موظفند هر دو ماه یکبار در صورت تقاضای محکوم و یا راسا به تشخیص خود تغییر نوع زندان محکوم را بر حسب بهبود وضع اخلاقی محکوم یا تنزل آن به مرکز پذیرش و تشخیص پیشنهاد کنند تا برای اتخاذ تصمیم در شورای طبقه بندی مطرح گردد.
ماده227-در هر مورد که نگهداری زندانی در زندان محلی مخالف مصالح آن شهرستان یا استان باشد با موافقت مقامات قضائی مربوطه و تعیین محل انتقال بوسیله اداره کل زندانها با جلب نظر شورای طبقه بندی به حوزه قضائی دیگری منتقل می شود .
ماده228-انتقال محکومین به زندان دیگر با پیشنهاد رئیس زندان و تصویب شورای طبقه بندی و موافقت مدیر کل یا به دستور ریاست سازمان انجام می پذیرد .
تبصره1-انتقال زندانی از حوزه قضائی دیگر مستلزم موافقت دادستان مربوطه و مدیر کل مبدا و مقصد خواهد بود .
تبصره2-پس از انتقال زندانی به زندان جدید کلیه امور قضائی و اجرائی بعدی بعهده دادستان حوزه قضائی زندان جدید خواهد بود بدیهی است دادستان مبدا به دادستان مقصد نیابت قضائی اعطاءخواهد نمود .
تبصره3-زندانی یا خانواده او می توانند تقاضای خود را در مورد انتقال به رئیس زندان مقصد یا مبدا تقدیم نموده تا طبق مفاد این ماده عمل شود .در اینصورت هزینه های متعلقه بعهده زندانی است .
ماده229-اعزام و بدرقه زندانی به دادگاه یا دادسرا باید بوسیله دو نفر مامور مراقب بنحوی که یکی بدون سلاح و دیگری مجهز به سلاح (مسلح وبه ضامن )باشد به ترتیب زیر انجام شود :
در مواقعی که زندانی با وسائط نقلیه زندان به دادگاه و سایر مراجع اعزام می شود باید دو دست او در داخل اتومبیل بوسیله دستبند مقید گردد.به محض پیاده شدن از وسیله نقلیه مذکور یا مواقعی که زندانی بدون وسائط نقلیه بدرقه می شود بایستی دست راست او به وسیله دستبند به دست چپ مامور بدون سلاح مقید شود و مامور دیگری که به سلاح کمری مجهز است با فاصله دو قدمی پشت سر او حرکت کند .
در مواقعی که زندانی به دادگاه و یا دفتر کار سایر مراجع قضائی وارد می شود ماموران بدرقه و محافظان او نیز وارد آنجا خواهند شد و به دستور مقامات قضائی دستبند زندانی باز می شود و در صورتی که دستور خروج ماموران از اتاق صادر گرددبه مسئولیت مقام دستور دهنده پس از امضاءاجازه نامه که نمونه اش منضم به این آیین نامه می باشد ماموران بدرقه پشت درب اتاق مراقب و محافظ زندانی خواهد بود .در صورت تشخیص رئیس زندان ممکن است از زدن دستبند به دست زندانی صرف نظر شود .
تبصره1-در مواقع بدرقه زندانیان باید حتی المقدور آنها را از جای خلوت عبورداده و از توهین و شرزنش اشخاص در امان داشت .
تبصره2-برای انتقال دسته جمعی یا گروهی زندانیان به تعداد کافی از مامورین مراقب استفاده خواهد شد .
ماده230-حتی الامکان باید ترتیبی اتخاذ شود که احتیاجات درمانی و بهداشتی زندانیان بیمار در داخل زندان به وسیله موسسات مسئول تامین شود تا به انتقال زندانی به خارج از زندان نیازی نباشد .
معهذا در موارد ضروری و فوری خروج زندانی از زندان برای معالجه بایستی با تایید پزشک قانونی یا پزشک بهداری زندان و اجازه رئیس زندان و اطلاع دادیار ناظر زندان باشد .
فصل ششم –روابط عمومی
ماده231-زندانیان می توانند از اخبار کشور از طریق وسائل ارتباط جمعی مجاز در داخل زندان مانند رادیو،تلویزیون ،وحداقل یک روزنامه کثیر الانتشار اطلاع حاصل نمایند .
ماده232-در صورت امکان در هر زندان می بایست زیر نظر واحد فرهنگی نشریه ماهانه منتشر و اطلاعات مربوط به فعالیتهای اصلاحی و ارشادی زندانیان و مقررات انتظامی زندان با درج مقالاتی که بوسیله مربیان یا زندانیان تهیه می شود در آن منعکس گردد.زندانی حق ندارد در ضمن مقالات خود کمکهای مادی یا انجام خدمتی را از مردم طلب نماید و مطالب مندرج در نشریه داخلی زندان باید صرفا واجد جنبه های اخلاقی ،تربیتی،علمی ،تفریحی و سرگرم کننده باشد .
ماده233-اجازه بازی در زندان به دستور کتبی مدیر کل زندانها فقط به کسانی داده می شود که در رشته های مربوط به علوم مذهبی ،اجتماعی ،اخلاقی ،تربیتی و جزایی و علوم اداری زندانیها تدریس و یا تحقیق می نمایند یا آنهایی که در انجمن های خیریه به فعالیتها ی مذهبی ،اجتماعی ،واصلاح زندانیان عضویت دارد .
تبصره یک بازرسان قوه قضائیه و سازمان بازرسی کل کشور و مامورین معرفی شده از سوی سازمان زندانها از شمول این ماده مستثنی می باشند
ماده234-عکسبرداری رد و بدل کردن اشیاء،نامه،حمل ضبط صوت ،دوربین عکاسی ،مواد ممنوعه و نظایر این قبیل اعمال برای بازدید کنندگان در مواقع بازدید ممنوع می باشد .
ماده235-بازدید کنندگان باید قبلا اجازه مخصوص به امضای رئیس زندان اخذ و به هنگام ورود برگ شناسائی و اجازه کتبی خود را به مسئول امور نگهبانی زندان ارائه دهند ،ساعت ورود و مشخصات کامل و علت بازدید و ساعت خروج آنها باید در دفتر مخصوصو بازدید کنندگان ثبت گردد هر گاه بازدید کننده نظرات اصلاحی یا انتقادی داشته باشد نتیجه مشاهدات و استنباطات خود را در دفتر مزبور منعکس می نماید در این صورت مراتب باید از طریق اداره کل به سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی گزارش شود تا از اینگونه همکاریها و راهنمایها در بهبود و ضع زندانها حداکثر استفاده بعمل آید .
ماده236-تهیه فیلم و خبر انتشار شرح احوال و عکس زندانیان به طوری که باعث شناسائی و رسوائی آنها نشود و یا خود کتبی به آن رضایت دهند با اجازه معاونت فرهنگی سازمان زندانها مجاز خواهد بود .
فصل هفتم –امور خصوصی و خانوادگی زندانیان
ماده237-تقاضای ازدواج و یا طلاق زندانی به اطلاع دادستان محل می رسد انجام عقد نکاح و طلاق و تنظیم هر گونه سند معامله و قرار داد یا تعهدی که یک طرف آن زندانی باشد بایستی با اجازه دادستان یا دادیار ناظر زندان در زندان به وسیله یکی از سر دفتران اسناد رسمی با شرایط عادلانه تر از سایر دفاتر اسناد رسمی انجام پذیرد تا موجب تضییع حقوق زندانی یا اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر نشود .
ماده238-برای تسهیل بازگشت زندانیان به زندگی عادی باید در حفظ روابط و علایق خانوادگی آنان اهتمام لازم بهعمل آید به همین منظور مددکاران اجتماعی در زندانها موظفند به طور منظم با زندانی ،در تماس بوده با جلب اعتماد زندانی در رفع مشکلات و تامین احتیاجات مادی و معنوی او و خانواده اش از طریق دوایر ذیربط و نتیجتا در ایجاد روابط حسنه با خانواده و تحکیم مبانی آن مو ثر و مفید واقع شوند ،تماس سایر مامورین زندان با خانواده زندانی ممنوع و موجب تعقیب انتظامی یا اداری است .
تبصره:ارتباط با خانواده زندانی توسط مددکار الزاما با هماهنگی و اطلاع ریاست زندان خواهد بود .
بخش چهارم :مقررات مربوط به نحوه آزادی زندانیان
فصل اول :آماده سازی زندانیان برای خروج از زندان
ماده239-از جمله وظائف مهم مددکاران اجتماعی زندان آماده نمودن زندانیان برای با زگشت به محیط خارج از زندان می باشد ،مددکاران اجتماعی باید خصوصا در ماههای آخر محکومیت هر زندانی سعی نمایند برنامه سازگاری زندانی را با زندگی اجتماعی عادی خارج از زندان تنظیم و منطبق نموده و با استفاده از امکانات موجود در این زمینه احتمال به عمل آورند .
ماده240-اجرای احکام و سجل کیفری زندان موظف است آخر هر هفته صورت محکومانی را که دو ماه به پایان محکومیت آنان باقی مانده است تهیه و به قسمت رسیدگی و مددکاری تسلیم نماید اداره مراقبت بعد از خروج با همکاری و کمک انجمن حمایت زندانیان و انجمنهای خیریه و ادارات کاریابی و مشاغل وزارت کار و امور اجتماعی نسبت به زندانیانی که ماوی و شغلی ندارند حداقل تا سه ماه پس از آزادی از زندان حمایت مادی و معنوی بعمل می آورند.
ماده241-دو ماه قبل از موعد آزادی اعتباع بیگانه اززندان مراتب باید کتبی از طریق وزارت امور خارجه به نمایندگان سیاسی و امور کنسولی کشور متبوع آنها اطلاع داده شود تا عندالاقتضاء نسبت به تعیین وضع آنها بعد از خروج از زندان پیش بینی و اقدام لازم بعمل آورند .
ماده242-در مورد زندانیان بی بضاعت که پس از آزادی از زندان می خواهند بموطن خود مراجعت نمایند بایستی رئیس زندان پیش بینیهای لازم را بعمل آورده موجبات اعزام آنها را به مقصد مورد نظر فراهم سازد هزینه سفر آنها به وسیله اداره زندان یا انجمن حمایت زندانیان تامین و پرداخت خواهد شد .
ماده243-زندانیان بیمار و بی بضاعتی که در حال بیماری آزاد می شوند بایستی از طریق انجمنهای حمایت زندانیان تا حصول بهبودی و توانائی انجام کار مایت قرار گیرند و چنانچه از کار افتاده یا معلول باشند با توجه به امکانات انجمن و طبق مقررات از آنها حمایت شود .
ماده244-مسئولان و کارکنان واحد فرهنگی به طور مستمر با زندانیان در تماس بوده و ضمن موعظه مذهبی و تعلیم مبانی عقیدتی اسلام و تبلیغ و راهنمائی لازم نسبت به تهذیب و تزکیه نفس و تحکیم مبانی زندانیان و الفت آنان به اخلاق اسلامی و علاقه آنان به زندگی سالم و عمل صالح اقدام نموده و در حل مشکلات روحی و تسکین درونی و ایجاد امید به اصلاح و زندگی صحیح درآنان جهت بازگشت مجدد به جامعه و ادامه زندگی سالم اجتماعی تلاش می نمایند اجرای برنامه های نماز و عبادات بر عهده کارکنان یا نمایندگان این واحد است .
ماده245-روانشناسان تربیتی زندان موظفند با همکاری مددکاران اجتماعی و استفاده از پرونده شناسی شخصیت زندانیان ضمن اتخاذ روش تحلیلی علل ناسازگاری ،ناراحتیهای روانی آنان را مورد بررسی و امعان نظر قرارداده پس از گزارش نظرات خود به شورای طبقه بندی نسبت به مداوای آنان احتمام و اقدام لازم بعمل آورده ،در صورت تشخیص بیماریهای حاد روانی بیمار را به روانپزشک معرفی نمایند .
ماده246-روانپزشک و در غیاب او پزشک زندان موظف است با همکاری روانشناس تربیتی زندان نسبت به بستری کردن بیماران روانی و معالجه آنان اقدام نموده و در صورتی که عارضه بیماری آنان منجر به جنون یا اختلال مشاعر تشخیص داده شود مراتب را در اسرع وقت از طریق واحد مربوطه به رئیس پزشکی قانونی جهت اعلام نظر پزشکی و اطلاع به مقامات قضائی گزارش نموده برای انتقال و معالجه آنان در یک موسسه درمانی و تامینی تدابیر شایسته قانونی اتخاذ نماید .
ماده247-مربیان مذهبی،علمی و حرفه ای و تربیتی زندان موظفند در اجرای برنامه های مربوطه با همکاری مسئولان به تهذیب اخلاق ،تذکیه نفس ،آموزش و پرورش و ارتقاءسطح اطلاعات و مهارت علمی و فنی زندانیان کوششهای لازم را بعمل آورده ضمن پیشنهاد تهیه وسائل مورد لزوم جهت تحصیلات علمی و حرفه ای آنان در تهیه آنها از طریق واحدهای مربوطه و در صورت لزوم جلب همکاری سایر سازمانهای دولتی اقدام لازم بعمل آورند.
ماده248-محکومان در طول اقامت در زندان و یا موسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی و یا اقامت در موسسات اقدامات تامینی و تربیتی از حیث تحولات در خصوصیات اخلاقی و مذهبی و تشخیص سلامت بدنی و روحی تحت مراقبت و بررسی متخصصین زندان یا موسسه مربوطه قرار خواهند داشت .
فصل دوم –نحوه آزادی زندانیان
ماده249-رئیس هر زندان یا جانشین او مکلف است پرونده زندانیانی که به حکم مراجع قضائی یا در انقضای مدت محکومیت باید از زندان آزاد شوند دقیقا بررسی نمایند و چنانچه از نظر سوابق موجود اشکالی به نظر نرسد بدون وقفه و تاخیر نسبت به آزادی آنها بر طبق سابقه و دستور رسیده اقدام نماید و پس از آزاد شدن زندانی ساعت و روز آزادی او باید در همان روز به وسیله رئیس زندان کتبی به دادسرای مجری حکم یا دادگاه صادر کننده آن اعلام نماید .موضوع آزادی به امضاءو اثر انگشت زندانی خواهد رسید.
ماده250-نامه های مربوط به آزادی زندانیان باید در اجرای احکام و سجل کیفری زندانیان دقیقا بررسی و پس از ثبت در دفتر مخصوص به آزادی زندانیان بلافاصله به مسئول امور نگهبانی ابلاغ شود
ماده251-اجرای احکام و سجل کیفری مکلف است یک هفته قبل ازپایان مدت محکومیت زندانیان به پرونده آنان دقیقا رسیدگی نموده و برگ آزادی صادر و به رئیس زندان اعلام و تسلیم نماید .
ماده252-زندانی موقع آزادی مکلف است البسه و لوازم دولتی را که همراه خود دارد عینا مسترد نموده و با تصمیم رسید مربوطه به وجوه نقدی و اسنا د و اشیاءقیمتی و البسه و لوازم شخصی و دفترچه های بانکی خود این اسناد و دفاتر و لوازم را به هنگام خروج اززندان دریافت نماید چنانچه زندانی هنگام خروج البسه کافی نداشته و فاقد بضاعت باشد رئیس زندان از طریق انجمن حمایت زندانیان موظف به تهیه آنان می باشد.
ماده253-زندانی مکلف است موقع آزادی از زندان نشانی کامل اقامت گاه و محل سکونت و شماره تلفن خود را تعیین و به دفتر زندان تسلیم نماید .
ماده254-این آیین نامه مشتمل بر 254ماده و96تبصره در تاریخ 7/1/1372به تصویب رئیس قوه قضائیه رسیده و تاریخ مزبور کلیه آیین نامه های سابق و همچنین آیین نامه اجرائی قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها به سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی مصوب 7/11/64لغو می گردد.
نوع : آیین نامه
شماره انتشار : 14061
تاریخ تصویب : 1372/01/07
تاریخ ابلاغ : 1372/03/30
دستگاه اجرایی : وزارت دادگستری -
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
دستورالعمل تعیین ضریب افزایش سنواتی بر اساس نتایج ارزشیابی شاغلان تصویبنامه در خصوص سیاست واگذاری سهام متعلق به دولت در شرکت خدماتی ماشینی کشتیرانی
