×

واعظی ایجاد محدودیت و سلب آزادی همه جا مساوی با سلب حقوق نیست

واعظی ایجاد محدودیت و سلب آزادی همه جا مساوی با سلب حقوق نیست

استاد فلسفه دانشگاه باقرالعلوم قم گفت وقتی حق می‌آید که فعل یا ترک فعلی مجاز باشد و اگر فعلی مجاز نباشد اصلا حقی ایجاد نمی‌شود، پس ایجاد محدودیت و سلب آزادی همه جا مساوی با سلب حقوق نیست

واعظی-ایجاد-محدودیت-و-سلب-آزادی-همه-جا-مساوی-با-سلب-حقوق-نیست

استاد فلسفه دانشگاه باقرالعلوم قم گفت: وقتی حق می‌آید که فعل یا ترک فعلی مجاز باشد و اگر فعلی مجاز نباشد اصلا حقی ایجاد نمی‌شود، پس ایجاد محدودیت و سلب آزادی همه جا مساوی با سلب حقوق نیست.

 احمد واعظی در کنفرانس بین‌المللی حقوق بشر اسلامی (مبانی، مفاهیم، تمایزات و اولویت­‌ها) با موضوع «آزادی از منظر عقلانیت اسلامی» اظهار کرد: سیطره اقتصادی و تکنولوژیک سیاسی غرب این امکان را فراهم آورده که بتواند در عرصه های مختلف نگاه خودش را به زندگی انسان تحمیل کند و این جنبه تحمیلی که برای غرب نسبت به جهان سوم ایجاد شده فقط به جنبه سیاسی و اقتصادی محدود نمی شود، بلکه در جنبه های مختلف باعث شده که شاهد تحمیل از ناحیه غرب باشیم از جمله در عرصه نهادسازی بین المللی مدرن که بوی غلبه عقلانیت غربی را مشاهده می کنیم.
 
وی افزود: این تلقی که از حقوق بشر امروزه وجود دارد منبعث از عقلانیت غربی است و مجموعه‌ای از باورها و تحلیل هایی است که صورت گرفته و در فرهنگ عمومی غرب دیده می شود.

واعظی با بیان اینکه در زمینه حقوق بشر یکی از اساسی‌ترین بحث ها، آزادی است و یکی از نقاط چالش بین دیدگاه غربی با نگرش اسلامی به موضوع آزادی برمی گردد، گفت: در سطح و روح ما یک ناسازگاری های روشنی می بینیم بین تلقی اسلامی از آزادی و تلقی غرب از آزادی.

واعظی با بیان اینکه آزادی منفی یعنی تعریفی که از آزادی می‌شود با مفاهیم عدمی می شود نه با مفاهیم ایجابی، یعنی فقدان اجبار و نبودن موانع، گفت: زمانی انسان آزاد است که هر مقصد و غایت و هدفی که داشت را  بتواند بدون وجود موانعی، آزادانه و با خواست و میل خودش  عملی کند. این تلقی از آزادی است که جلوی هر فشار بیرونی را می گیرد پشتوانه ای دارد و مجموعه ای از باورها آن را پشتیبانی می‌کند.

وی ادامه داد: یکی از عناصر پشتیبان تلقی از آزادی این است که هیچ تصور معینی از خیر و سعادت بشر وجود ندارد؛ یعنی انسان به انتخاب خودش باید آنچه که خیر است و تشخیص می دهد را دنبال کند و یک امر معینی وجود ندارد که ما نسبت به سعادت ملتزم باشیم.

واعظی بیان کرد: بسیار ی از نظریه پردازان لیبرال استدلال دارند که عقل انسان قابلیت تشخیص خیر و سعادت انسان را ندارد. عقل ادمی کارکردش این است که اسباب رسیدن به هدف را بتواند مشخص کند که عقل ابزاری است و عقل انسان یک خادم امیال و ابزار است و مرجعیتی در شناخت امور ندارد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بسیاری از مدافعین آزادی لیبرال می گویند چرا ما باید آزاد باشیم؟ به خاطر اینکه ما عقل مان نمی تواند تشخیص دهد که چه چیزی سعادت و خیر و چه چیزی شر است.  

واعظی با تاکید بر اینکه تلقی اسلامی از آزادی مبتنی بر عقلانیت خاص خودش است، گفت: یکی از مهمترین پایه های معرفتی برای عقلانیت اسلامی نگاهی است که ما به انسان داریم. در آیات و روایات ما انسان دو سطح وجودی دارد که یکی طبع و دیگری فطرت است. انسان هم دارای طبیعت و امیال است و هم طبع و فطرت الهی دارد. در حدود 60 آیه قرآن انسان مورد سرزنش قرار گرفته و در بخش هایی دیگر انسان مورد مدح قرار می گیرد که به فطرت مربوط می شود. در بینش اسلامی آزادی فردی برای هر دو این منع مطرح می شود. انسان چون فرد مختار و انتخاب گر و مسئول است  به همین دلیل یک حق طبیعی دارد لذا حق طبیعی انسان برای آزاد بودن ریشه در ارایه آزادگری انسان دارد و به دلیل اینکه انسان مختار است باید حق آزادی داشته باشد.

وی گفت: زمانی انسان آزاد است که بتواند به خواسته های خودش به شکل موجه اعمال آزادی کند و بتواند استعدادهای الهی خودش را فعلیت ببخشد. نقطه اصلی چالش این است که ما چه محدودیت هایی را می توانیم برای آزادی انسان داشته باشیم. یک متفکر پیدا نمی کنید که بگوید ازادی انسان مطلق است، همه پذیرفته اند که آزادی انسان به جهاتی محدود شود. تلقی غربی این است که محدودیت های ما زیاد است و به افراد در توهین به مقدسات آزادی نمی دهیم  و در تولیدات فرهنگی اجازه نمی دهیم تولیدات پورنو ایجاد شود و ... . در واقع دعوا بر سر میزان محدود کردن آزادی‌هاست.

واعظی خاطرنشان کرد: بحث تفکیک میان آزادی و حق آزادی است. به عنوان مثال شرکت داروسازی می خواهد داروهایی تولید کند که این داروها مخرب است و اینجا جلوی آزادی عمل این شرکت را برای تولید دارو می گیرند اما آیا آن شرکت درست است بگوید که حق آزادی تولید محصولش را از او سلب کرده ایم؟ گرچه آزادی او محدود شده  اما حق آزادی او مخدوش نشده است. وقتی حق می آید که فعل یا ترک فعلی مجاز باشد و اگر فعلی مجاز نباشد اصلا حقی ایجاد نمی شود، پس ایجاد محدودیت و سلب آزادی همه جا مساوی با سلب حقوق نیست.

وی افزود: دعوای ما با غربی‌ها این است که منابع ایجاد محدودیت و منابع غیرمجاز کردن در عقلانیت ما با منابع ایجاد محدودیت در میان غربی‌ها متفاوت است. در اسلام منابعی برای ایجاد محدودیت هست و اخلاق و فضایل اخلاقی باعث می شود که محدودیت ایجاد شود، مثل دروغ و فریب؛ در واقع ما مهمترین ارزش را آزادی نمی دانیم بلکه ما سلامت اخلاقی جامعه را مهمترین ارزش می‌دانیم.

این استاد دانشگاه گفت: یک خطر همیشه وجود دارد و آن وقتی است که ما راجع به تلقی اسلامی از آزادی بحث می کنیم. ما در بحث تلقی اسلامی از آزادی باید  مواظب باشیم که به استبداد دینی گرایش پیدا نکنیم؛ ما در جامعه اسلامی احتیاج به نهادسازی داریم که از آزادی‌های فردی و اجتماعی صیانت کنیم.

منبع : ایسنا

    

پست های مرتبط

افزودن نظر

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.