شرایط به اجرا گذاشتن مهریه
طبق قانون به محض وقوع عقد نکاح، زوجه مالک تمام مهریه می‌شود چه از شوهر تمکین کند یا نکند آنچه در کشور برای مهر رایج است، ملک غیرمنقول، سکه بهار آزادی یا وجه نقد است که در این مطلب به شرایط به اجرا گذاشتن مهریه میپردازیم
طبق قانون به محض وقوع عقد نکاح، زوجه مالک تمام مهریه می‌شود. چه از شوهر تمکین کند یا نکند. آنچه در کشور برای مهر رایج است، ملک غیرمنقول، سکه بهار آزادی یا وجه نقد است که در این مطلب به شرایط به اجرا گذاشتن مهریه میپردازیم.
مال غیرمنقول به عنوان مهریه
مال غیرمنقول از قبیل زمین، آپارتمان، مغازه و … است. توجه داشته باشید که هرگز مهریه را اینطور تعیین نکنید که مثلا زوج خانهای در تهران یا فلان محله یا به فلان متراژ به نام زوجه انتقال دهد. بلکه حتما باید پلاک ثبتی مشخص و معین با جزییات مثل شماره قطعه در سند ازدواج قید شود.
با توجه به اینکه انتقال سند رسمی دارای مقدماتی برای ثبت و دفاتر اسناد رسمی است و از طرفی دفتر رسمی ازدواج محل انتقال رسمی سند ملک نیست، معمولا تعهد به انتقال به صورت شرط ضمن عقد (شرط فعل حقوقی) در سند ازدواج گنجانده می‌شود. یعنی انتقال سند رسمی به آینده موکول می‌شود. بدیهی است که زوجه بعدا میتواند در صورت استنکاف زوج از انتقال سند، از طریق مراجع قضایی احقاق حق کند.
دادگاه محل وقوع ملک غیرمنقول، صالح به رسیدگی است، حتی اگر زوج یا زوجه در شهر دیگری سکونت داشته باشند.
نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که اگر ملک مورد نظر به نام زوج (شوهر) نیست، حتما لازم است امضای صاحب ملک (مالک) را اخذ کنید.
برای پرداخت مهریه میتوان در عقدنامه ضامن گرفت؟
در قسمت مهریه توسط سردفتر ازدواج و با اخذ امضا از ضامن (مثلا پدرشوهر) نوشته می‌شود که پرداخت مهریه توسط چه کسی ضمانت شده است. ضمانت پرداخت مهریه حتی میتواند به صورت تضامنی نیز باشد.
قانون مهریه در مورد اجرا گذاشتن مهریه وجه نقد
طبق قانون، مهریه وجه نقد به نرخ روز محاسبه می‌شود و زوج مکلف به پرداخت است. اگر زوج فوت کند، صرفا تا تاریخ فوت شوهر مهریه به نرخ روز محاسبه می‌شود، همچنین ملاک، نرخ روز پرداخت مهریه توسط شوهر است و نه تاریخ اقامه دعوی و تقدیم دادخواست توسط زوجه. مهریه وجه نقد هم از دادگاه و هم از اداره اجرای ثبت قابل مطالبه است.
قانون مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه سکه
این که مهریه، سکه بهار آزادی یا سکه امامی، نیم سکه یا حتی ربع سکه باشد، به توافق زن و شوهر بستگی دارد. مهریه میتواند طلا هم باشد. به طور کلی هر چیزی که از نظر عرف مالیت داشته باشد یعنی عقلا وجهی بابت آن میپردازند، به عنوان مهریه امکان توافق بر آن وجود دارد.
به دو روش دادگاه یا اداره ثبت، امکان به اجرا گذاشتن یا مطالبه مهریه سکه وجود دارد.
گرفتن مهریه و ادامه زندگی
بیتردید، گرفتن مهریه بدون طلاق امکان‌پذیر است و زوجه میتواند هر وقت که بخواهد حتی بدون درخواست طلاق و حتی در منزل شوهر، مهریه خود را از شوهر مطالبه کند. اما اینکه چنین اقدامی به صلاح زندگی مشترک است یا خیر، موضوع دیگری است که تشخیص آن با زوجه است.
قانون مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه عقد موقت
غالبا صیغهنامههای ازدواج موقت سند عادی است، حتی اگر در دفتر ازدواج تنظیم شده باشد؛ مگر اینکه به صورت رسمی ثبت شده باشد. اما به هر حال مهریه مندرج در آنها قابل مطالبه از طریق دادگاه است و زوجه عقد موقت چه در مدت نکاح باشد چه تمکین کرده باشد یا خیر و چه اینکه مدت تمام شده باشد، حق دارد مهریه را از شوهر مطالبه کند. ولی به اجرا گذاشتن مهریه از طریق اجرای ثبت نیازمند سند رسمی نکاح موقت است.
قانون مهریه ۱۱۰ سکه
میزان مهریه توافقشده در سند ازدواج هر چقدر باشد، معتبر است و امکان مطالبه آن از طریق دادگاه و اجرای ثبت وجود دارد و فقط صدور جلب تا ۱۱۰ سکه امکان‌پذیر است.
اجرا گذاشتن مهریه از طریق دادگاه بهتر است یا اجرای ثبت؟
هر یک از روشهای مطالبه مهریه اعم از اجرای ثبت یا دادگاه، محاسن و معایبی دارند و این امکان وجود دارد که بخشی از مهریه از طریق اجرای ثبت و بخشی دیگر از طریق دادگاه مطالبه شود. به طور خلاصه میتوان گفت که سرعت فرآیند توقیف مال از طریق دادخواست تامین خواسته در دادگاه سریعتر است ولی عیب آن وجود 5/3 درصد هزینه دادرسی ثبت دادخواست مطالبه مهریه است که با توجه به مقدار سکه مطالبهشده، مبلغ قابل توجهی خواهد شد.
اگرچه میتوان دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی نیز توامان تقدیم دادگاه کرد ولی بعضی از شعب دادگاه معمولا اعسار را نمیپذیرند.
اگر زوجه قصد ممنوعالخروج کردن شوهر را داشته باشد، اقدام از طریق اجرای ثبت بسیار سریعتر از اقدام از طریق دادگاه خواهد بود. اگر هم زوج اموالی برای توقیف دارد که جزء مستثنیات دین نیست، اقدام از طریق اداره اجرای ثبت، کمهزینه و بیدردسر خواهد بود.
بدیهی است که اگر مهریه عندالمطالبه باشد و زوج مالی برای توقیف نداشته باشد بهتر است از طریق دادگاه دادخواست مطالبه مهریه تا ۱۱۰ سکه داده شود.
مستثنیات دین
توجه داشته باشید که بعضی از اموال قابل توقیف نیست و اگر هم توقیف شود با اعتراض شوهر از توقیف آزاد می‌شود که در اصطلاح حقوقی به آنها مستثنیات دین گفته می‌شود و طبق ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی عبارت هستند از: منزل مسکونی که عرفا در شأن محکومعلیه در حالت اعسار او باشد؛ اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکومعلیه و افراد تحت تکفل وی لازم است؛ آذوقه موجود به قدر احتیاج محکومعلیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می‌شود؛ کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها؛ وسایل و ابزار کار کسبه، پیشهوران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است؛ تلفن مورد نیاز مدیون؛ مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجارهبها بدون آن موجب عسر و حرج شود و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.
مراحل اجرا گذاشتن مهریه از طریق اجرای ثبت
در ابتدا بایستی اصل عقدنامه یا رونوشت را در اختیار داشت و به دفتر ازدواج مندرج در عقدنامه و شناسنامه مراجعه کرد. البته ممکن است نشانی دفترخانه عوض شده باشد یا اصلا شما فراموش کرده باشید که دفتر ازدواج مورد نظر کجا بوده است یا حتی سردفتر ازدواج فوت کرده باشد. در این موارد به کانون سردفتران ازدواج و طلاق یا اداره ثبت شهر مورد نظر برای پیدا کردن نشانی جدید یا کفیل دفترخانه مراجعه کنید.
پس از یافتن دفتر ازدواج طی درخواست مکتوبی، از سردفتر تقاضای صدور اجراییه می‌شود. اما اینکه درخواست اجرای تمام مهریه شود یا قسمتی از آن بسیار اهمیت دارد.
باید توجه داشت که مطالبه مهریه یا همان اجرا گذاشتن مهریه از اداره ثبت فقط در دو صورت مطلوب است: نخست آن که زوج را ممنوعالخروج کنید و دوم زوج اموالی غیر از مستثنیات دین برای توقیف داشته باشد.
سردفتر پس از درخواست کتبی زوجه یا وکیل دادگستری او، اجراییه به میزان مهریه تقاضاشده صادر و به نشانی زوج مندرج در عقدنامه از طریق پست ارسال میکند.
ممکن است این پرسش مطرح شود که در صورتی که نشانی ذکرشده در عقدنامه مربوطه به قدیم بوده و زوج از آنجا نقل مکان کرده و امکان ابلاغ میسر نباشد، تکلیف چیست؟ در پاسخ باید گفت صرف ارسال اجراییه به نشانی زوج مندرج در عقدنامه کفایت میکند؛ حتی اگر زوج نقل مکان کرده یا نشانی اشتباه باشد.
در ادامه باید به اداره ثبت احوال شهری که دفتر رسمی ازدواج در آنجا واقع شده است، مراجعه شود که در آنجا مشخص می‌شود برای چه مقدار از مهریه زوج را ممنوعالخروج میکنید و بابت چه مقدار دیگر، تقاضای توقیف اموال او را دارید.
بابت مهریه میتوان تقاضای توقیف هر مال منقول و غیرمنقول مربوط به زوج را مطرح کرد ولی توجه داشته باشید که مال نباید جزء مستثنیات دین باشد. در غیر این صورت با اعتراض زوج یا وکیل او مال از توقیف آزاد می‌شود.
ممکن است مال مورد نظر برای توقیف در شهر دیگری به غیر از شهری که اداره ثبت در آن واقع شده است، باشد. به عنوان مثال عقد در شهر ارومیه بوده ولی زوجین ساکن تهران هستند و مال مورد نظر یک باب مغازه در قم است که در این صورت، اداره اجرای ثبت ارومیه به اداره اجرای ثبت قم، برای توقیف ملک و ارائه عملیات اجرایی مربوط به آن نیابت میدهد.
همچنین پرسش دیگری که ممکن است مطرح شود، این است که آیا امکان تقسیط مهریه مطالبهشده از اجرای ثبت برای زوج وجود دارد؟ همانطور که گفته شد زوجه میتواند از طریق اداره اجرای ثبت، زوج را بابت مهریه ممنوعالخروج کند. حال اگر زوج توانایی پرداخت مقدار مهریهای که بابت آن، درخواست ممنوعالخروجی شده است را نداشته باشد، با دادن دادخواست اعسار از پرداخت مهریه، از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه میکند.
در صورت صدور حکم قطعی تقسیط مهریه و پرداخت پیشپرداخت اولیه و یک یا دو قسط از مهریه، زوج میتواند از اداره اجرای ثبت به استناد رای دادگاه، تقاضای رفع ممنوعالخروجی کند.
منبع : روزنامه حمایت
