طلاق در قوانین موضوعه ایران
قانون طلاق در کشور ما عمدتا ریشه در مذهب و مقررات فقهی دارد در کشور ما مذاهب و ادیان مختلفی زندگی میکنند که همه شهروند ایران و تابع قانون اساسی هستند
قانون طلاق در کشور ما عمدتا ریشه در مذهب و مقررات فقهی دارد. در کشور ما مذاهب و ادیان مختلفی زندگی میکنند که همه شهروند ایران و تابع قانون اساسی هستند.
قانون طلاق ایرانیان غیرشیعه
بعضی از مذاهب و ادیان مثل حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی، زیدی، زرتشتی، کلیمی و مسیحی توسط قانون اساسی به رسمیت شناخته شده‌اند و بر طبق قانون اساسی در احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت) بر اساس آیین خود عمل میکنند و دادگاهها نیز مکلفند طبق مقررات احوال شخصیه آنها، رسیدگی و تصمیمگیری کنند.
طلاق ایرانیان غیرشیعه مذکور، طبق مقررات مذهب یا دین خودشان بوده و مبنای رسیدگی دادگاه نیز دین خود آنهاست.
ماده ۶ قانون مدنی هم چنین مقرر کرده است: قوانین مربوط به احوال شخصیه از قبیل نکاح، طلاق، اهلیت اشخاص و ارث در مورد کلیه اتباع ایران ولو اینکه مقیم در خارجه باشند، مجری خواهد بود.
رای وحدت رویه شماره ۳۷ مورخ ۱۹/۹/۱۳۶۳ هیات عمومی دیوان عالی کشور هم دادگاهها را به رعایت قواعد و عادات مسلمه ایرانیان غیرشیعه در خصوص احوال شخصیه (ارث، وصیت، ازدواج و طلاق) تکلیف کرده است. بنابراین قانون طلاق مذاهب شناختهشده کشور همان قوانین طلاق دین و مذهب زوجین است.
قانون طلاق ایرانیان شیعه
مقررات مربوط به طلاق، ریشه در فقه جعفری دارد که در سال ۱۳۰۷ با تصویب قانون مدنی جنبه قانونی پیدا کرد و در طول سالیان متمادی، موادی از آن دستخوش تغییر بوده است.
از دیگر قوانین مرتبط با طلاق، قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ و آییننامه اجرایی قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۳ است.
عقد نکاح به دو نوع عقد نکاح دائم و عقد نکاح موقت تقسیم میشود. طبق ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی، عقد نکاح دائم به فسخ یا طلاق منحل شده و عقد نکاح موقت به اتمام مدت یا بذل مدت منحل میشود.
قانون فسخ نکاح
مواد ۱۱۰۱، ۱۱۲۰ تا ۱۱۲۸ و ۱۱۳۱ قانون مدنی اختصاص به فسخ نکاح دارد که اجمالا باید گفت اگر یکی از زوجین در هنگام عقد، برخی عیوب که در قانون ذکر شده است، داشته باشد و طرف مقابل از آنها بیاطلاع بوده باشد، پس از اطلاع به قید فوریت عرفی میتواند عقد نکاح را با دادن دادخواست فسخ نکاح، منحل کند.
البته اگر مردی بعد از عقد هم دچار جنون یا عنن شود، زن میتواند عقد نکاح را فسخ کند.
علاوه بر عیوب مذکور در قانون، اگر یکی از طرفین وصف خاصی را برای طرف مقابل، به طور صریح یا ضمنی شرط کرده باشد و بعد از عقد معلوم شود که فاقد آن وصف بوده، شرط کننده میتواند عقد نکاح را فسخ کند.
همینطور است اگر شرط در عقدنامه ذکر نشده باشد ولی از بنای مقصود طرفین، این شرط استنباط شود.
قانون طلاق توافقی در ایران
برای مطالعه قانون طلاق توافقی میتوان به قانون حمایت خانواده و آییننامه مرتبط با آن مراجعه کرد. اما به صورت مختصر میتوان گفت که طلاق توافقی بر مبنای رضایت زوجین بر طلاق است.
وقتی زن و شوهر هر دو راضی به جدایی و طلاق باشند و در مورد مسایل مرتبط با زوجیت مثل مهریه، نفقه، اجرتالمثل، جهیزیه و حضانت فرزندان، توافق داشته باشند، دادخواست طلاق توافقی توسط خود زوجین یا وکیل آنها در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت میشود.
هرگونه توافقی که زن و شوهر در خصوص مسایل مذکور خصوصا مهریه و حضانت داشته باشند، در رای دادگاه نوشته خواهد شد.
رویه طلاق توافقی در شهرهای مختلف ایران متفاوت بوده و آنچه مشترک است، این است که طبق قانون حمایت خانواده، مشاوره برای طلاق توافقی اجباری است. اما کیفیت مشاوره، مدت زمان و محل برگزاری در شهرهای ایران متفاوت است.
با عنایت به الزام قانون حمایت خانواده و بخشنامههای قضایی، زوچین متقاضی طلاق توافقی باید دوره مشاوره را طی کنند. به این صورت که قوهقضاییه و سازمان بهزیستی تفاهمنامهای امضا کردند و آییننامه هم در این خصوص تنطیم شده است و زوجین شخصا یا توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در سامانه ثنا ثبت‌نام میکنند و به مشاوران مجاز معرفی میشوند.
تعداد جلسات علیالاصول ۵ جلسه است. ولی دست مشاور با توجه به شرایط زوجین برای کم کردن تعداد جلسات باز است.
در نهایت در صورت عدم مصالحه زن و شوهر، نامه عدم انصراف از طلاق صادر میشود که بعد از آن امکان ثبت طلاق توافقی در دفتر خدمات قضایی و دادگاه خانواده وجود دارد.
توجه داشته باشید که طلاق توافقی بدون اخذ رای دادگاه در داخل کشور میسر نیست.
قوانین طلاق برای مرد
قانون طلاق را از حقوق مرد قرار داده است. به این صورت که شوهر میتواند هر زمان که بخواهد و با شرایطی که در قانون آمده، زوجه را طلاق دهد.
طلاق از طرف مرد نیاز به دلیل موجه هم ندارد و اگر مرد مصر به طلاق بوده اما زوجه (همسرش) مخالف باشد، دادگاه باید رای طلاق را صادر کند. فقط ثبت طلاق موکول به پرداخت حقوق مالی زوجه است.
در حدیث نبوی که تبدیل به قاعده فقهی هم شده و در بعضی از آرای دادگاهها هم نوشته میشود، آمده است «الطلاق بید من اخذ بالساق».
یکی از مستندات مهم حق طلاق مرد همین حدیث نبوی است. از آیات ۲۳۱ و ۲۳۷ سوره بقره و آیه ۴۹ سوره احزاب در قرآن شریف نیز حق طلاق مرد استنباط میشود.
قانونگذار در ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی مقرر کرده است: مرد میتواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه، تقاضای طلاق همسرش را مطرح کند.
مطابق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده نیز قاضی دادگاه باید در هنگام صدور حکم طلاق، تکلیف حقوق مالی و غیرمالی ناشی از زوجیت را مشخص کند.
قوانین طلاق برای زن
قانون، طلاق را برای زن با توجه به اینکه آن را حق مرد میداند، دشوار کرده است به عبارت دیگر در صورت راضی نبودن شوهر به طلاق، زوجه باید دلیل محکمهپسند و موجهی برای طلاق ارائه کند یا متوسل به یکی از شرط های مندرج در سند ازدواج شود و آن را در یک پروسه طلاق طولانی اثبات کرده یا اینکه به دادگاه ثابت کند در عسر و حرج است. یعنی زندگی مشترک برای او بهگونهای شده است که غیرقابل تحمل است.
قانون طلاق با حق طلاق (وکالت در طلاق)
تعبیر اشتباهی که گاهی اوقات به کار میرود، این است که به زوجه حق طلاق داده شده است. طلاق ایقاع (عمل حقوقی یکطرفه) بوده و حق طلاق مرد قابل واگذاری به دیگری نیست و فقط زوج (شوهر) میتواند برای اعمال حق طلاق خود، به دیگری وکالت بدهد.
بنابراین آنچه به زوجه از جانب زوج داده میشود، وکالت زن در طلاق از جانب شوهر است
طلاق با وکالت طلاق چه اینکه به صورت شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج باشد و چه اینکه بعد از عقد در دفتر اسناد رسمی از سوی زوج اعطا شده باشد یا در سفارت ایران در خارج از کشور تنظیم شده باشد، از طریق طلاق توافقی اعمال میشود.
به این صورت که وکیل وکالت در طلاق باید برای زوج وکیل دادگستری انتخاب کند و وکیل منتخب همراه زوجه یا وکیل او دادخواست طلاق توافقی ثبت کنند.
مهریه، حضانت فرزندان و … همه وابسته به حدود اختیارات وکالت در طلاق است.
منبع : روزنامه حمایت
