×

بررسی انواع مالیات به عنوان مهمترین منابع درآمد دولت ها

بررسی انواع مالیات به عنوان مهمترین منابع درآمد دولت ها

مالیات مبلغی است که به‌موجب قانون و برای تأمین مخارج عمومی به‌طور بلاعوض از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی به دولت پرداخت می‌‌شود

بررسی-انواع-مالیات-به-عنوان-مهمترین-منابع-درآمد-دولت-ها

مالیات مبلغی است که به‌موجب قانون و برای تأمین مخارج عمومی به‌طور بلاعوض از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی به دولت پرداخت می‌‌شود.

دولت مالیات را از دارایی و درآمد اشخاص برداشت می‌‌کند و هیچ تعهدی نسبت به پرداخت‌کننده نخواهد داشت. مالیات از مهمترین منابع درآمد دولت‌ها در سرتاسر جهان است. انواع مالیات در ایران به دو دسته مالیات‌های مستقیم و مالیات‌های غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. در تعریف این دو دسته از مالیات‌ها اختلافاتی وجود دارد؛ با این وجود شایع‌ترین تعریف این است که درصورتی که مؤدی مالیاتی و پرداخت‌کننده مالیات یک نفر باشند آن مالیات مستقیم محسوب می‌‌شود.  در غیر این صورت، مالیات غیرمستقیم خواهد بود. به شخصی که مسئول پرداخت مالیات است، مؤدی مالیاتی گفته می‌‌شود.  برای اینکه بحث روشن‌تر شود، به بررسی هر دسته از این مالیات‌ها و مصادیق آنها می‌‌پردازیم.

 انواع مالیات‌های مستقیم

مالیات‌های مستقیم خود به دو دسته‌ مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می‌‌شوند که به شرح زیر هستند:

 مالیات بر دارایی

اساس و مبنای مالیات بر دارایی، ثروت مؤدی (مسئول پرداخت مالیات) است. مهمترین نوع مالیات بر دارایی که حتما شما هم نام آن را شنیده‌اید، مالیات بر ارث است.  مالیات بر ارث مالیاتی است که از اموال و دارایی‌های شخص که پس از فوت وی باقی می‌‌ماند، دریافت می‌‌شود. در واقع زمانی که اموال شخص متوفی قرار است به وراث او منتقل شود، دولت از دارایی و ثروت در حال انتقال، مالیات می‌‌گیرد. میزان مالیات بر ارث مطابق با ماده‌ 17 قانون مالیات‌های مستقیم تعیین می‌‌شود که نسبت به اموال مختلف، متفاوت است.  به‌عنوان مثال نرخ مالیات بر ارث برای انواع وسایل نقلیه‌ موتوری 2 درصد از قیمت وسیله‌ نقلیه است (قیمت اموال را سازمان امور مالیاتی کشور اعلام می‌‌کند.)

 مالیات بر درآمد

در این نوع از مالیات، درآمد افراد و شرکت‌ها (و نه ثروت آنها) مبنای مالیات است. شاید بتوان گفت که مالیات بر درآمد اشخاص مهمترین نوع مالیات است. مالیات بر درآمد ممکن است به دو شیوه‌ متفاوت اخذ شود؛ به‌ عنوان مثال ممکن است مالیات هر کدام از انواع درآمدها، جداگانه دریافت شود (مثل مالیات بر حقوق و مالیات بر درآمد املاک) یا اینکه مالیات از مجموع درآمدهای شخص دریافت شود.  در این صورت دیگر مهم نیست که منابع درآمد شخص چه هستند و از کل درآمد او به یک شیوه مالیات اخذ می‌‌شود.  در این حالت صرفا درآمد یک‌ ساله‌ شخص مالیات‌دهنده (مؤدی) مهم است که از کل مبلغ به نرخ یکسان مالیات دریافت می‌‌شود.  اما در روش نخست، ممکن است نرخ مالیات و شرایط مالیاتی متفاوتی بر هر دسته از منابع مالیات فرد حاکم باشد. در قوانین مالیاتی ایران به‌ نوعی از ترکیب هر دو روش فوق استفاده شده است. با این وجود عمدتا (و برای اشخاصی که یک منبع درآمد دارند) مالیات به‌شیوه‌ نخست اخذ می‌‌شود.  به این ترتیب ما هم در اینجا مالیات منابع مختلف درآمد را به‌طور مختصر بررسی می‌‌کنیم.

 مالیات بر درآمد کشاورزی

یکی از انواع مالیات بر درآمد، مالیات بر درآمد کشاورزی است. در حال ‌حاضر هرگونه درآمد ناشی از فعالیت‌های کشاورزی اعم از دامپروری، دامداری، پرورش ماهی، پرورش زنبور عسل، صیادی، ماهیگیری و مواردی از این دست، از پرداخت مالیات معاف است.

 مالیات بر درآمد حقوق

هر گاه یک شخص حقیقی برای شخص دیگری کار کند (حقیقی یا حقوقی) و در مقابل کاری که انجام می‌‌دهد حقوق و درآمد دریافت کند، مشمول مالیات بر درآمد حقوق می‌‌‌شود.  این نوع از مالیات در واقع قسمت مهمی از درآمدهای دولت را تشکیل می‌‌دهد. پرداخت این نوع از مالیات بر ‌عهده‌ کارفرمایان و به هزینه‌ حقوق‌بگیران است.  در واقع کارفرمایان که میزان حقوق دریافتی کارکنان خود را می‌‌دانند، قبل از اینکه حقوق شخص را پرداخت کنند، مالیات او را کسر می‌‌کنند و به‌ حساب دولت (خزانه) واریز می‌کنند. مطابق قوانین کنونی مالیاتی، هر سال مبلغی در بودجه‌ سالانه‌ کشور تعیین می‌‌شود. این مبلغ و کمتر از آن، از پرداخت مالیات معاف هستند.  از مازاد بر این مبلغ و تا هفت برابر آن، 10 درصد مالیات کسر می‌‌شود. نسبت به مازاد این مبلغ هم 20 درصد به‌عنوان مالیات به دولت پرداخت می‌شود.

 مالیات بر درآمد مشاغل

منظور از درآمد مشاغل، درآمدی است که شخص حقیقی با اشتغال به مشاغل تجاری، خدماتی و پزشکی کسب می‌‌کند. در اینجا درآمدی که مبنای محاسبه‌ مالیات قرار می‌‌گیرد عبارت از کل فروش کالا و خدمات پس از کسر هزینه‌ها است. نحوه‌ تشخیص این نوع مالیات بر اساس خوداظهاری و بیان داوطلبانه‌ مؤدی است. در واقع مبنای درآمد این افراد همان اظهارنامه‌ای است که باید پر کرده و تا قبل از تیرماه سال بعد به اداره‌ امور مالیاتی محل کار خود تسلیم کنند.  اگر با استفاده از اسناد و مدارک روشن شود که شخص میزان درآمد خود را صادقانه اعلام نکرده است، اداره‌ امور مالیاتی باید درآمدها و میزان مالیات آنها را مشخص کند.  در صورتی که شخص از پر کردن و ارسال اظهارنامه خودداری کند، سازمان امور مالیاتی، خود اقدام به تهیه‌ اظهارنامه مالیاتی می‌‌کند و با برآورد درآمد شخص، میزان مالیات او را مشخص می‌‌کند. چنین شخصی ممکن است جریمه نیز بشود.

 مالیات بر درآمد اتفاقی

منظور از درآمدهای اتفاقی، درآمدهایی مانند جایزه و معاملات بلاعوض (مثل بخشش و هبه‌ زمینی به دیگری) است که همان‌طور که از نامشان پیدا است، معمولا مستمر و تکرارشونده نیستند و به‌ صورت اتفاقی حاصل می‌‌‌شوند.  تمام درآمدهای حاصله از این راه نیز مشمول مالیات می‌‌‌شوند که میزان مالیات و نحوه‌ پرداخت آن، بسته به نوع درآمد حاصله، می‌تواند متفاوت باشد.

 مالیات بر درآمد املاک

در اینجا منظور از مالیات بر درآمد املاک، درآمد ناشی از اجاره‌ املاک است. مطابق قانون، درآمد املاکی که به اجاره واگذار می‌شوند، پس از کسر 25 درصد از مبلغ کل اجاره به‌عنوان هزینه‌ها و استهلاکات مشمول پرداخت مالیات خواهند شد. در این مورد باید توجه داشت که اگر شخص حقیقی هیچ‌گونه درآمدی به‌جز درآمد املاک (دریافت اجاره) نداشته باشد، تا میزان مبلغی که دولت در مالیات بر درآمد حقوق، از مالیات معاف می‌کند، در اینجا هم معاف خواهد بود و بقیه درآمد مطابق قانون مشمول مالیات بر درآمد املاک می‌‌شود.  علاوه ‌بر اجاره، نقل ‌و ‌انتقال املاک هم مشمول مالیات است.

 مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

مطابق قانون از جمع درآمد شرکت‌های تجاری مالیات اخذ می‌‌شود. همچنین در موردی دیگر از اشخاص حقوقی (به جز شرکت‌های تجاری همچون مؤسسات) نیز در خصوص فعالیت‌های انتفاعی مالیات گرفته می‌‌شود. منظور از فعالیت‌های انتفاعی آن دسته از فعالیت‌هایی است که به هدف کسب سود انجام می‌‌شوند.

 انواع مالیات‌های غیرمستقیم

مهمترین انواع مالیات‌های غیرمستقیم که در کشور ما اجرا و اعمال می‌‌شوند، عبارت حقوق و عوارض گمرکی، مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده است.

 حقوق و عوارض گمرکی

یکی از انواع مالیات‌های غیرمستقیم، حقوق و عوارض گمرکی است. حقوق و عوارض گمرکی درواقع مالیات هر کشور بر صادرات و واردات کالاهای مختلف است که با نام «تعرفه‌های گمرکی» نیز شناخته می‌‌شود.  این نوع از مالیات‌ها اصولا تابع سیاست‌های کلان بازرگانی و شرایط اقتصادی کشورها هستند و به‌جز اینکه یکی از راه‌های درآمدزایی دولت‌ها هستند، معمولا برای حمایت از صنایع داخلی نیز به کار گرفته می‌‌شوند.  این دسته از مالیات‌‌ها ممکن است بر اساس قیمت و ارزش کالاها یا بر اساس ویژگی‌ها و مشخصات آنها (مانند حجم، وزن و …) تعیین و دریافت شوند.

 مالیات بر مصرف

مالیات بر مصرف مالیاتی است که مصرف‌کنندگان کالاهای خاص در زمان خرید آن کالا (به‌همراه قیمت کالا) پرداخت می‌‌کنند.  به این ترتیب هر کس که میزان بیشتری از آن کالا مصرف کند، درنهایت مالیات بیشتری نیز پرداخت می‌‌کند.  اگرچه این نوع مالیات نهایتا به‌وسیله‌ مصرف‌کننده‌ نهایی پرداخت می‌‌شود اما وظیفه‌ قانونی پرداخت آن به دولت به‌ عهده‌ تولیدکنندگان و فروشندگان است.  مالیات بر مصرف، انواع بسیار زیادی دارد که بارزترین نمونه‌ آن در ایران، مالیات بر مشروبات غیرالکلی ماشینی و مالیات بر دخانیات است.

 مالیات بر ارزش افزوده

منظور از مالیات بر ارزش افزوده، تفاوت بین کالا و خدمات عرضه‌شده با ارزش کالا و خدمات خریداری‌شده در دوره‌ای مشخص است.

مالیات بر ارزش افزوده‌، عرضه‌ کالاها و خدمات و همچنین صادرات و واردات آنها را شامل می‌‌شود.  مالیات بر ارزش افزوده چند مرحله‌‌ای است و در مراحل مختلف (تولید، واردات و توزیع) از هر فعال اقتصادی به فعال اقتصادی دیگر انتقال پیدا می‌‌کند اما درنهایت هزینه‌ آن از مصرف‌کننده‌ نهایی دریافت می‌‌شود.

منبع : روزنامه حمایت

    

پست های مرتبط

افزودن نظر

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.