قرار جلب به دادرسی در پرونده های کیفری
یکی از مهمترین اقداماتی که باید پس از ارتکاب هر جرم صورت بگیرد، انجام تحقیقات است در این مرحله، مرجع قضایی تصمیمی را که در جریان انجام تحقیقات یا پس از آن می‌گیرد، در قالب «قرار» به طرفین اعلام می‌کند
یکی از مهمترین اقداماتی که باید پس از ارتکاب هر جرم صورت بگیرد، انجام تحقیقات است. در این مرحله، مرجع قضایی تصمیمی را که در جریان انجام تحقیقات یا پس از آن می‌گیرد، در قالب «قرار» به طرفین اعلام می‌کند.
قرارهای تأمین کیفری، قرار ارجاع به کارشناسی، قرار معاینه محل، قرار استماع شهادت شهود و مواردی از این قبیل از مهمترین قرارهایی هستند که مقام قضایی در جریان تحقیقات صادر می‌کند. یکی از مهمترین قرارهایی که می‌تواند توسط دادسرا صادر شود، قرار جلب به دادرسی است.
قرار جلب به دادرسی چه زمانی صادر می‌شود؟
هنگامی که یک پرونده در مرحله دادسرا مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، مقام قضایی که وظیفه تحقیق را بر عهده دارد (بازپرس) پس از انجام تحقیقات لازم اگر متهم را قابل محاکمه در دادگاه کیفری بداند، قرار جلب به دادرسی صادر می‌کند.
به عبارت روشن‌تر، قرار جلب به دادرسی زمانی صادر می‌شود که اولاً رفتاری که ارتکاب یافته است، جرم باشد و ثانیاً دلایل و مدارک معتبری وجود داشته باشد که این رفتار مجرمانه توسط متهم انجام شده است.
در واقع، اگر اعمال ارتکاب‌یافته جرم بوده و توسط همین متهم انجام شده باشند و شواهد و ادله به‌دست آمده نیز قوی باشند، بازپرس قرار جلب متهم به دادرسی را صادر می‌کند.
قرار جلب به دادرسی باید به تأیید دادستان برسد
با توجه به اهمیت این قرار و تأثیر آن در سرنوشت پرونده‌های کیفری، این قرار باید پس از صدور به تأیید دادستان برسد. در حقیقت بازپرس، پرونده را برای اظهار نظر نزد دادستان ارسال می‌کند تا ظرف سه روز موافقت یا عدم موافقت خود را با قرار صادرشده اعلام کند.
طبق مواد 268 و 269 قانون آیین دادرسی کیفری اگر دادستان با قرار جلب به دادرسی موافق باشد، ظرف دو روز با صدور کیفرخواست از طریق شعبه بازپرسی بلافاصله پرونده را به دادگاه صالح ارسال می‌کند.
با این حال، چنانچه دادستان با عقیده بازپرس مخالف باشد و بازپرس بر عقیده خود اصرار کند، پرونده برای حل اختلاف میان این دو به دادگاه صالح (یعنی دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به جرم را با فرض درست بودن قرار جلب به دادرسی دارد) ارسال و طبق تصمیم دادگاه عمل می‌شود.
در اینجا اشاره به ماده مربوط به قرار جلب به دادرسی، خالی از فایده نیست. طبق ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری «بازپرس در صورت جرم بودن عمل ارتکابی و وجود ادله کافی برای انتساب جرم به متهم، قرار جلب به دادرسی و در صورت جرم نبودن عمل ارتکابی یا فقدان ادله کافی برای انتساب جرم به متهم، قرار منع تعقیب صادر و پرونده را فوری نزد دادستان ارسال می‌کند. دادستان باید ظرف 3 روز از تاریخ وصول پرونده، تحقیقات را ملاحظه و نظر خود را به صورت کتبی اعلام کند و پرونده را نزد بازپرس برگرداند. چنانچه مورد از موارد صدور قرار موقوفی تعقیب باشد، قرار موقوفی تعقیب صادر و وفق مقررات فوق اقدام می‌شود.»
قرار جلب به دادرسی همان قرار مجرمیت است!
جالب است بدانید که قرار جلب به دادرسی در گذشته با نام «قرار مجرمیت» معرفی می‌شد.
این عنوان خالی از اشکال نبود، زیرا بازپرس و به‌طور کلی مرجع تحقیق، اساساً حق تصمیم‌گیری در مورد مجرم بودن متهم را ندارد بلکه فقط به جمع‌آوری ادله وقوع جرم می‌پردازد و تنها دادگاه است که می‌تواند به محکومیت متهم حکم بدهد. به همین دلیل، در قانون جدید آیین دادرسی کیفری، نام این قرار به «قرار جلب به دادرسی» تغییر یافت.
چه کسی می‌تواند قرار جلب به دادرسی را صادر کند؟
اصل بر این است که بازپرس صلاحیت صدور قرار جلب به دادرسی را دارد. با این حال، طبق ماده 92 قانون آیین دادرسی کیفری، در غیر جرایم مستوجب مجازات‌هایی از قبیل سلب حیات، حبس ابد و قطع عضو در صورت کمبود بازپرس، دادستان نیز دارای تمام وظایف و اختیاراتی است که برای بازپرس در نظر گرفته شده است.
در این حالت، چنانچه دادستان انجام تحقیقات مقدماتی را به دادیار ارجاع دهد، قرارهای نهایی دادیار و همچنین قرار تأمین منتهی به بازداشت متهم، باید در همان روز صدور به نظر دادستان برسد و دادستان نیز مکلف است حداکثر ظرف 24 ساعت در این باره اظهار نظر کند.
بنابراین، در برخی جرایم فقط بازپرس حق صدور قرار جلب به دادرسی را دارد ولی در برخی دیگر از جرایم، دادستان نیز با شرایطی می‌تواند این کار را انجام دهد. در این موارد، دادستان می‌تواند این اختیار را به دادیار تفویض کند. در هر صورت، ضابطان قضایی (نیروی انتظامی) صلاحیت صدور قرار جلب به دادرسی را ندارند.
متهم نمی‌تواند به قرار جلب به دادرسی اعتراض کند
نکته مهم دیگر درباره قرار جلب به دادرسی آن است که این قرار از سوی متهم قابل اعتراض نیست. بنابراین بعد از صدور این قرار و موافقت دادستان با آن، متهم باید در دادگاه به ارایه دفاعیات خود بپردازد و با صدور این قرار، پرونده از دسترس دادسرا خارج و به دادگاه صالح سپرده می‌شود.
حواستان به آخرین دفاع باشد
یکی از مراحل مهم رسیدگی در دادسراها، مرحله اخذ آخرین دفاع از متهم پس از پایان تحقیقات و پیش از صدور یکی از قرارهای نهایی است.
با توجه به اینکه قرار جلب به دادرسی هم یک قرار نهایی است، باید پیش از صدور آن، آخرین دفاع از متهم گرفته شود. اخذ آخرین دفاع مستلزم ابلاغ احضاریه و صرف وقت طولانی در برخی موارد است. بنابراین اگر متهم در مرحله دادسرا برای ارایه آخرین دفاع خود احضار شود، باید توجه داشته باشد که این احضاریه می‌تواند حاکی از آن باشد که بازپرس می‌خواهد قرار جلب به دادرسی صادر کند. بر این اساس تدارک دفاعیات مناسب توسط متهم و وکیل وی در این مرحله بسیار مهم است، چرا که این مرحله، آخرین مرحله‌ای است که می‌توان بازپرس را متقاعد کرد تا قرار منع تعقیب صادر کند و نه قرار جلب به دادرسی.
البته حضور خود متهم در اینجا ضروری نبوده و حضور وکیل وی کافی است.
منبع : روزنامه حمایت
