×

حقوق دریا

حقوق دریا

حقوق دریا

حقوق-دریا وکیل 

مناطق دریایی از منظر حقوق دریا

دریای سرزمینی
تهیه و تدوین: مهندس هرمز یوسف نصیری
از نظر تاریخی حقوق دریا اولین مقررات را نسبت به محموله ها و کالاها که از طریق دریا به بنادر کشورهای مختلف حمل می شود به وجود آورده است. این حقوق در ابتدا بر طبق عرف و عادت شکل می گرفت ولی به تدریج عرف و عادت دریایی جای خود را به قانونگذاری کشورهای مختلف و بعضی کنوانسیونهای بین المللی داد. دولت های ساحلی در گذشته حاکمیت خود را در نوار ساحلی به مسافت سه مایل و امروزه 12 مایل پذیرفته اند. بعد از این نوار، دریای آزاد برای کشتیرانی و صید آغاز می شود. در این قسمت از دریا و اقیانوس کشتی ها از پرچم کشور خود استفاده می کنند و تابع قوانین این پرچم هستند.

از جمله کنوانسیونهای وضع شده در زمینه حقوق دریا، به موارد زیر می توان اشاره کرد.
- کنوانسیون درباره صید
- کنوانسیون درباره فلات قاره
- کنوانسیون درباره دریای آزاد
- کنوانسیون درباره سرزمین و منطقه مجاور

از نظر حقوق دریاها اگر در جهت ساحل به طرف دریا پیشروی نماییم، ابتدا آب های داخلی و ساحلی، بعد دریای سرزمینی، بعد از آن منطقه مجاور دریای سرزمینی و در نهایت به آبهای آزاد می رسیم و هر کدام از نظر حقوق دریای تعاریف و ویژگی مخصوص به خود را دارند که به طور خلاصه به شرح هر کدام می  پردازیم.

آب های داخلی

آب های داخلی ، آب های حدفاصل بین ساحل و شروع خط آب های دریای سرزمینی است. آب های داخلی تحت حاکمیت مطلق دولت ساحلی قرار دارد که شامل خور،حوضچه بنادر، آب های بندر،آب های بین پایین ترین جزر و بالاترین مد و آب های پیشرفتگی دریا در ساحل می شود.

آب های سرزمینی

فضا و مساحت موجود بین ساحل و آب های داخلی متصل به دریا از یک طرف و فاصله آن با آب های آزاد از طرف دیگر را دریای سرزمینی می گویند. به موجب قوانین ایران عرض دریای سرزمینی 12 مایل تعیین شده است در مناطقی که پیشرفتگی آب دریاها وجود ندارد از حد پایین ترین جزر و مد نقاطی که پیشرفتگی آب زیاد است و بریدگی های زیاد در ساحل وجود داشته باشد، محسوب می شود.

منطقه مجاور

منطقه مجاور در مجاورت دریای سرزمینی قرار دارد و نمی تواند بیشتر از 26 مایل از خطوط مبداء که عرض آب های دریای سرزمینی از آنجا در نظر گرفته شده است، تجاوز نماید. کنترل به منظور جلوگیری از نقض قوانین و مقررات گمرکی، بهداشتی و مهاجرت در این منطقه اعمال می شود.

منطقه تحت حاکمیت دولت ها

این منطقه شمامل دریای آزاد میی شود و دریای آزاد به آن قسمت از دریاها و اقیانوسها که جزء منطقه اقتصادی انحصاری دریای سرزمینی، آب های داخلی، آب های مجمع الجزایر یک کشور نباشد و تحت جاکمیت همه دولت ها اعم از همجوار یا ساحلی و.. باشد اطلاق می گردد. در آب های آزاد کشیرانی آزاد، پرواز، قرار دادن کابل و لوله در اعماق، ساختن جزایر مصنوعی و مبادرت به صید و تحقیقات علمی انجام می شود. در این منطقه کشتی ها دارای ملیتی هستند که پرچم آن را افراشته اند. در صورت وقوع تصادم در دریای آزاد، مسببین تصادم را تنها به وسیله مقامات قضایی کشور صاحب پرچم کشتی می توان تعقیب کرد. به عبارتی در دریای آزاد هر کشتی تابع صلاحیت قضایی کشوری است که پیوسته با پرچم آن کشور دریانوردی می کند. نظام برقرار شده در ارتباط بین قاره ای نیز شمال تنگه های بین المللی می شود که راههای طبیعی کشیرانی بین المللی محسوب شده و دو قسمت دریای آزاد و مناطق انحصاری را به هم متصل می نماید. در موقع تعیین نظام حقوق دریایی به اصل آزاد کشتیرانی در دریای آزاد و به مناطق استراتژیک دولت های نزدیک وهمجوار توجه شده است. غیر از تنگه ها، کانالهای بین المللی نیز جزو راههای ارتباطی مهم و اقتصادی در دریای آزاد است. تنها فرقی که با تنگه ها دارد، این است که تنگه ها گذرگاههای طبیعی ولی کانالها راههای آبی ساخته شده به دست انسان هستند و طبیعی است که اداره آنها تحت نظام کنوانسون حقوق دریا نباشد. و نظام حقوقی کانالها توسط کشوری که کانال در آن حفرشده و کنوانسیون هایی که به همین منظور با سایر دولتها منعقد می کند برقرار شود؛ درست مانند کانا سوئز که مشمول همین موضوع است.

آب های جزیره یا مجمع الجزایر

یک کشور زمانی جزیره محسوب می شود که از یک یا چند جزیره تشکیل شده باشد. کشوری که به شکل مجمع الجزایر است یا غیر از خاک اصلی جزایری در اطراف سرزمین اصلی خود باشد، می تواند برای جزایر خود خطوط مبدأ در نظر بگیرد به طریقی که این خطوط نقاط بیرونی جزایر، صخره ها و تخته سنگهای بزرگ آشکار و در معرض دید را، با رعایت نصاب مساحت آبها و خشکی موجود به یکدیگر متصل نماید.ولی طول خطوط مبدأ نباید از 100 مایل تجاوز کند. در آب هایی که در داخل خط مبدأ آب های مجمع الجزایری قرار دارند، دولت امور مربوط به حق حاکمیت خود را در سطح و عمق آب و فضای مجازی آن اعمال می کند. در داخل آب های مجمع الجزایر دولت مربوطه می تواند آب های داخلی خودش را مشخص سازد و کشتی های خارجی در آب های مجمع الجزایر  از حق عبوری زیان و آسیب برخوردارند.

فلات قاره

حد فلات قاره امتداد شیب طبیعی زمین تا عمق 200 متر تاجایی است که عمق آب اجازه استخراج منابع طبیعی را می دهد. و کشورهایی که فلات قاره آنها به طور طبیعی تا بیش از 200 متری دریا هم ادامه داشته باشد حد خارجی فلات قاره آنها از یک خط فرضی ترسیم شده به فاصله 350 مایل از خطوط مبدأ یا خطی که به فاصله 100 مایلی تا جایی که عمق دریا به 2500 متر رسیده باشد محدود خواهد شد. هر گاه فلات قاره کشور بیش از 200 مایل گسترش داشته باشد سهمی از استخراج و بهره برداری از منطقه ای که بعد از300 مایل قرار دارد، به سایر کشورها تعلق خواهد گرفت؛ زیرا پهنه دریایی مورد بحث در منطقه بین المللی دریا قرار دارد و جایی است که ملک عمومی و میراث بشری محسوب می شود.

منطقه اقتصادی انحصاری

این منطقه در یک پهنه دریایی ویژه است که از حد خارجی دریای سرزمینی شروع شده و حداکثر فاصله 200 مایلی از خطوط مبدأ اندازه گیری دریای سرزمینی به طرف دریا امتداد می یابد و دولت ساحلی حق حاکمیت خود را نسبت به منابع طبیعی، بیولوژی و غیر بیولوژی در این آب ها و اعماق آن و زمین زیر آب ها و صلاحیت قضایی در باب پژوهش های علمی در حفظ محیط زیست دریایی اعمال می کند و سایر دولت ها در این منطقه از آزادی های دریای آزاد مانند کشتیرانی ، پرواز در فضای مجازی آن، کابل گذاری و عبور دادن لوله زیردریای برخوردارند.  

    

پست های مرتبط

افزودن نظر

مشترک شدن در خبرنامه!

برای دریافت آخرین به روز رسانی ها و اطلاعات ، مشترک شوید.