شناسه : 831
اعلام مفقودی اسناد تجاری
به صورت کلی وفق مقررات قانون مدنی منظور از سند، نوشتهای است که در مقام دفاع یا دعوا قابل استناد باشد. این تعریف از سند سبب شده است که تقسیم بندیهای مختلفی از آن ارائه گردد.
اعلام مفقودی اسناد تجاری
به صورت کلی وفق مقررات قانون مدنی منظور از سند، نوشتهای است که در مقام دفاع یا دعوا قابل استناد باشد. این تعریف از سند سبب شده است که تقسیم بندیهای مختلفی از آن ارائه گردد.
یکی از مهمترین موارد اسناد که موضوع این مطلب نیز میباشد اسناد تجاری از قبیل چک، سفته و برات است.
از اسناد تجاری در قانون تجارت ایران به صورت دقیق تعریفی ارائه نشده است لیکن تعریفی که دکترین از اسناد تجاری ارائه داده است عبارتست از هر سندی که در تجارت و در روابط بازرگانی بهکار برود و علاوه بر اینکه مورد حمایت خاص قانونگذار در قانون تجارت قرار گرفته، دارای اوصاف خاص تجاری نیز باشند.
همانطور که بیان شد اسناد تجاری در این مفهوم شامل چک، سفته و برات میشود. حال که با تعریف و مفهوم دقیق اسناد تجاری اشنا شدیم، ضرورت دارد که به این موضوع بپردازیم که در صورت سرقت اسناد تجاری یا مفقودی یا اتلاف آنها چه اقداماتی باید صورت گیرد.
در صورت سرقت اسناد تجاری یا مفقودی اسناد تجاری مانند چک چه باید کرد؟
بزرگترین ویژگی و خصیصه اسناد تجاری علیالخصوص چک آن است که در صورت صدور امکان مطالبه آن وجود دارد. به عبارت دیگر اسناد تجاری در حکم پول بوده و دارنده آن میتواند وجهان را وصول کند. بنابراین احتیاط در حفظ و نگهداری اسناد تجاری بسیار مهم است.
در صورتی که این امر محقق نشد و بنابه هر دلیلی وقایعی مانند سرقت اسناد تجاری یا مفقودی یا تلف آنها رخ داد، این امر را کم اهمیت نشمرید و بایستی اقداماتی را انجام دهید. علت این امر آنست که ممکن است پس از سرقت اسناد تجاری، این دسته از اسناد مورد جرایمی همانند جعل و یا کلاهبرداری قرار گیرند.
در این راستا طبق قانون اقدامات احتیاطی پیشبینی شده است. مانند آنکه وفق ماده 14 قانون صدور چک، در صورت مفقودی یا سرقت چک، صادرکننده چک بایستی مراتب را به بانک اعلام نموده و اصطلاحاً دستور عدم پرداخت صادر نماید. بانک بعد از بررسی هویت دستور دهنده، در صورتی که کسی چک را به بانک ارائه دهد، از پرداخت وجه آن خودداری میکند و با ذکر علت، اقدام به صدور گواهی عدم پرداخت میکند.
مفقودی چک در وجه حامل
چک به عنوان یکی از رایج ترین اسناد تجاری در میان مردم شناخته شده است به همین دلیل توجه و آگاهی از قوانین مربوط به آن اهمیت ویژه ای دارد ،در مورد چک در وجه حاملی که مفقود شده باید گفت که دارنده چک قبل از اعلام مفقودی به دادگاه میتواند کتبا دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد، تا در زمان سریعتری جلوی پرداخت به دارنده غیر واقعی گرفته شود.
البته با توجه به اصلاح قانون جدید چک از 21 آذر ماه 1399 صدور چک در وجه حامل ممنوع شده است.
مفقودی یا گم شدن سفته
برابر قانون، سفته سندی است که به سبب آن، صادرکننده متعهد می شود مبلغی معین را در وعده معین یا عندالمطالبه در وجه گیرنده آن یا به حواله کرد او پرداخت کند. سفته برای اینکه به عنوان یک سند تجاری پذیرفته شود و از مزایای قانون تجارت برای اسناد تجاری بهره ببرد، باید دارای مهر یا امضای صادرکننده، تاریخ صدور، تاریخ پرداخت، مبلغ معین و گیرنده وجه باشد.
در نتیجه، می توان گفت اصولا سفته نیز از نظر شکلی و ماهوی مشابه برات است. امروزه سفته از اسناد تجاری رایج در ایران محسوب می شود و بسیاری از مردم آگاه نیستند که سفته دارای اثر حقوقی الزام آور است و به دلیل اوصاف تجریدی آن، باید در صدورش دقت زیادی کرد.
با توجه به آنچه گفته شد، مقنن در خصوص سند تجاری برات مفقودشده تکالیف قانونی منصوص خود را در مورد حق مطالبه وجه سند تجاری مفقودی، شرایط حق مطالبه سند تجاری مفقودی، تکالیف اثباتی وجه سند تجاری مفقودی و همچنین تکالیف مسئولان یک سند تجاری مفقودشده صراحتا بیان کرده است.
بنابراین، مستند به ماده 309 قانون تجارت، تمامی احکام یک سند تجاری سفته مفقودشده را حمل بر مقررات و احکام یک سند تجاری برات مفقودشده دانسته و بدین سبب، هیچ تفکیکی میان سند تجاری برات مفقودشده با سند تجاری سفته مفقودشده بیان نشده است.