نظریه مشورتی
چنانچه حکم قطعی بر اعسار صادر شده باشد و پس از گذشت مدت کوتاهی مجددا دعوی اعسار یا رفع عسرت مطرح شده و پس از تشکیل جلسه رسیدگی و بررسیهای لازم مشخص شود در وضعیت مالی معسر تغییری ایجاد نشده است، آیا موضوع از اعتبار امر قضاوتشده برخوردار است و باید اظهارنظر شکلی در قالب قرار رد دعوی انجام شود یا اینکه اعسار از موضوعات حدوثی است و مشمول اعتبار مختومه نمیشود و باید به صورت ماهوی اظهار نظر به عمل آید؟
چنانچه حکم قطعی بر اعسار صادر شده باشد و پس از گذشت مدت کوتاهی مجددا دعوی اعسار یا رفع عسرت مطرح شده و پس از تشکیل جلسه رسیدگی و بررسیهای لازم مشخص شود در وضعیت مالی معسر تغییری ایجاد نشده است، آیا موضوع از اعتبار امر قضاوتشده برخوردار است و باید اظهارنظر شکلی در قالب قرار رد دعوی انجام شود یا اینکه اعسار از موضوعات حدوثی است و مشمول اعتبار مختومه نمیشود و باید به صورت ماهوی اظهار نظر به عمل آید؟
اعسار از امور حادث است و ممکن است در زمانی وجود داشته باشد و در زمان بعد زایل شود و از اعتبار امر مختومه برخوردار نیست؛ لذا چنانچه قبلا اعسار محکومعلیه پذیرفته شده باشد، طرح دعوای رفع عسرت یا تعدیل اقساط قابل پذیرش و رسیدگی است. بنابراین در فرض سوال که دادگاه با ورود به ماهیت، تغییری در وضعیت مالی و درآمدی خواهان احراز نکرده است، باید ماهیتاً حکم بر بطلان دعوای رفع عسرت یا تعدیل اقساط صادر کند.
مستاجر محل کسبی، دارای شغلی است که اخیرا شهرداری آن را از مشاغل مزاحم دانسته و تکلیف تغییر شغل به وی شده است. موجر حق تغییر شغل نداده و با آن نیز موافق نیست. چنانچه مستاجر ناگزیر از تغییر شغل شود، آیا تغییر شغل از موجبات تخلیه است یا خیر؟
تغییر شغل طبق بند ۷ ماده ۱۴ ق روابط موجر و مستاجر مصوب سال ۱۳۵۶ از موجبات تخلیه است. مگر اینکه شغل جدید، عرفا مشابه شغل سابق باشد. لذا تغییر شغل، بدون رضای موجر به هر کیفیتی که صورت گیرد، از موجبات تخلیه خواهد بود. در این صورت مستاجر، الزاما باید شغلی را انتخاب کند که عرفا مشابه شغل فعلی بوده و از ناحیه شهرداری، از مشاغل مزاحم تلقی نشود.
در مواردی که دادخواست تجدیدنظر خارج از فرجه مقرر قانونی تقدیم شده و ضمن آن دعوی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مرحله تجدیدنظر طرح شده و به تعبیر دیگر، هزینه دادرسی پرداخت نشده است، آیا اقدام وفق تبصره ماده 339 قانون آیین دادرسی مدنی و صدور قرار رد دادخواست تجدیدنظر که در فرجه مقرر قانونی تقدیم نشده، ممکن است؟ پر واضح است که در نهایت و حتی پس از پرداخت هزینه دادرسی این دادخواست رد خواهد شد.
رای صادره به محض انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی قطعی و لازمالاجرا میشود و تشخیص انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی بر عهده دادگاه بدوی است. بنابراین هرگاه به نظر این دادگاه دادخواست تجدیدنظرخواهی خارج از مهلت تقدیم شده باشد، به درخواست ذینفع، اجرای رای برابر مقررات پس از صدور قرار رد دادخواست وفق تبصره 2 ماده 339 قانون آیین دادرسی مدنی، تکلیف این دادگاه است و عدم قطعیت این قرار مانع اجرای رای نیست. بدیهی است اگر موضوع مشمول ماده 340 این قانون باشد، دادگاه باید برابر آن ماده رفتار کرده و در صورت پذیرش دادخواست تجدیدنظرخواهی دستور توقف اجرای رای را نیز صادر کند. بنابراین در فرض سوال، چون اظهار نظر دادگاه راجع به داخل یا خارج از مهلت بودن دادخواست تجدیدنظرخواهی، موثر در اجرا یا عدم اجرای رای است، این امر مقدم بر رسیدگی به دعوای اعسار از پرداخت هزینه تجدیدنظرخواهی است.
منبع : روزنامه حمایت
