هرکس مالی بدیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است و کسی که عمدا یا اشتباها چیزی را که مستحق نبوده است دریافت کند ملزم است آنرا به مالک تسلیم کند
تاریخ رسیدگی : 12/12/70
شماره رای : 967/21
مرجع رسیدگی : شعبه 21 دیوانعالی کشور
خلاصه جریان پرونده :
در تاریخ 9/7/68 آقای (م ) با وکالت آقای (ت )دادخواستی به خواسته تقاضای صدور حکم بالزام بانو(ف ) و آقای (ح ) بحضور در دفتر اسناد رسمی و تنظیم و امضاء سند انتقال 6دانگ زمین ویکدستگاه آپارتمان از پلاک 4013 فرعی از3104 اصلی واقع در داودیه بخش 11تهران بانضمام کلیه منضمات و ملحقات شرعیه و آب و برق و گاز وپارکینگ وانباری مقوم به مبلغ دو میلیون و یکصد هزار ریال بعلاوه خسارات وارده تقدیم دادگاههای حقوقی یک تهران نموده که به شعبه ششم ارجاع گردیده و توضیح داده است خواندگان بموجب مبایعه نامه مورخ 7/8/65 ششدانگ یکدستگاه آپارتمان از پلاک 4103 فرعی از3104 اصلی واقع در داودیه بخش 11 تهران که مشتمل بر سه اطاق خواب و سالن 000 ودارای برق و آب و گاز و پارکینگ و انباری با کلیه منضمات شرعیه وعرفیه آن را که در صورتمجلس تفکیکی شماره 13554 مورخ 12/6/66 صادره از ثبت قلهک مشخص و معین گردیده به بیع قطعی به مبلغ 34 میلیون ریال بموکل فروخته و مبلغ 23 میلیون ریال از ثمن مورد معامله را طی دو فقره چک به شماره های 81008/8/65و261009/8/65 بانک ملت شعبه ملت دریافت داشته اند آپارتمان مورد معامله را به موکل تحویل که در آن سکونت اختیار نموده همچنین تعهد نموده اند که ظرف 6 ماه از تاریخ تنظیم مبایعه نامه در دفتر83 تهران جهت تنظیم سند انتقال حاضر شوند و تتمه ثمن را درموقع تنظیم سند رسمی دریافت نمایند لیکن علیرغم اینکه موکل 6 میلیون ریال دیگر از از ثمن معامله را به موجب 6 فقره چک و یک میلیون و سیصد هزار ریال نقدا" پرداخت نموده و مقرر بوده مابقی ثمن معامله که عبارتست از سه میلیون و هفتصد هزار ریال در دفترخانه پرداخت گردد با مراجعات مکرر موکل بفروشندگان تاکنون از حضور در دفترخانه از تنظیم سند خودداری نموده اند لذا درخواست صدور قرار تامین خواسته سپس رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته دارد و اضافه کرده است قبض اقباض نسبت به مبلغ و قسمت عمده از ثمن معامله حاصل واسقاط کافه خسارات بعمل آمده است مندرجات قسمتی از قولنامه استنادی در بین الهلالین منعکس می شود:(فروشندگان خانم (ف ) وآقای (ک )خریدار آقای (س ) مورد معامله 6دانگ یکباب آپارتمان به مساحت 198 مترمربع کلا" بمبلغ سه میلیون و پانصد هزار تومان پنج میلیون ریال طی چک شماره 81008/8/65 بانک ملت شعبه میرداماد بفروشنده پرداخت شد هیجده میلیون ریال طی چک شماره 261009/8/65 بانک ملت بابت قسمتی از معامله بفروشندگان پرداخت گردیده پس از وصول چکهای مورد بالا در روز15/9/65 آپارتمان به خریدار تحویل داده خواهد شد و بقیه مبلغ از اول دیماه 1365 ماهیانه یک میلیون ریال طی چکهای صادره پرداخت شود زمان حضور در دفترخانه مبلغ دو میلیون ریال نقد وده میلیون ریال به مدت ده ماه انجام معامله به مدت 6ماه دردفترخانه 83 خواهد بود000 چنانچه تا 6ماه تعیین شده جهت تنظیم سندانتقال آماده نگردید قرارداد به قوت خود باقی است.00 خیارات غبنی از طرفین ساقط گردید چنانچه خریدار و یا فروشنده از انجام معامله فوق انصراف حاصل نمایند حقی به مبلغ پرداختی ندارد و فروشنده نیز معادل وجه پرداختی به خریدار بپردازد خداوند خیر دهد000) در ذیل قولنامه سه امضاء منتسب به خریدار و فروشندگان با تاریخ 7/8/65 مشاهده می شود دادگاه پس از استعلام ثبتی و احراز مالکیت خانم (ف ) و آقای (ح ) نسبت به صدور و قرار تامین خواسته اقدام نموده است اوراق 33و34 پرونده فتوکپی دو برگ اظهارنامه است که در یکی آقای (ن ) خطاب به آقای (م ) اظهار کرده است : (اینجانب حسب قولی که ضمن قولنامه مورخ 7/8/65 به شما داده بودم و قولنامه مزبور را به امضای خواهر و دائی خود رسانیدم قصد انتقال یک دستگاه آپارتمان از پلاک 4013 فرعی از3104 اصلی واقع در داودیه بخش 11 تهران داشتم لکن بعلت اشکالات ثبتی خواهر و دائیم قادر به انتقال آن نیستند و وجوهی که شما ادعا می کنید فروشندگان معامله فضولی از قبول آن خودداری ورزیده اند و وجه شما نزد اینجانب امانت است و هر زمان مراجعه فرمائید000 بعلاوه اینجانب فضولتا" آپارتمان مزبور را در اختیار شما قرار داده ام 000 خواهشمندم نسبت به تخلیه و تحویل آن و دریافت وجه از اینجانب اقدام کنید00)ودر دیگری آقای (ح ) و بانو(ف ) خطاب به آقای (ن ) اظهار داشته اند: ( با وجود قرابت و فامیلی اقدام شما راجع به تحویل آپارتمان پلاک 4113 فرع از 3104 واقع در داودیه 000 به آقای (م ) ما را در محظور قرار داده 000 با توجه به اینکه ما بقول خود نمی توانیم عمل کنیم 000 و هیچگونه وجهی بابت آپارتمان به ما پرداخت نشده است.00 مجبور به انتقال رقبه نیستیم 000اولا" اعلام دارید وجه پیش پرداخت را چه کسی دریافت کرده و بعلاوه تکلیف ما چیست 000معامله فضولی راتنفیذ نمی کنیم 0) متعاقبا" آقای (ر) به وکالت از بانو(ف ) و آقای (ح ) در دعوی مداخله و باتقدیم لایحه ای در مقام دفاع اشعار داشته است.00 کارگزار قولنامه عادی مورخ 7/8/65 فیمابین طرفین شخصی بنام (ن ) و برادر بانو(ف ) دوست صمیمی خواهان بوده است.00 مشارالیه 000 یکدستگاه ازآپارتمان های احداثی در پلاک 4013/0003104 آپارتمان شماره چهار را با قولنامه عادی و بقیمت نازلی به ایشان واگذار نموده است.00 قولنامه مزبور منحصرا" در نسخه واحدی تنظیم شده و به امضای موکلین نیز رسیده است ولی تا این تاریخ دیناری به موکلین تادیه نشده است بعدا" آقای (ن ) بدون اذن موکلین و براساس روابط دوستی 000 که با000 آقای (ح ) داشته رقبه را نیز تحویل ایشان می دهد000 بر فرض که موکلین قولنامه 7/8/65 راقبول کنند000 در متن آن مذکور است که خواهان طی چک شماره 81008/8/65 مبلغ 5000000 ریال و طی چک شماره 261009/8/65 مبلغ 18 میلیون ریال بابت قسمتی از ثمن به موکلین پرداخت نموده در حالیکه دیناری وجه بابت چکها به موکلین نرسیده استدعای استعلام از مالک را دارم 000 موکلین به رعایت انسانیت حاضر هستند رقبه را بر اساس قرارداد صحیح و بهمان مبلغ مندرج در قولنامه و با دریافت ثمن معامله به خواهان واگذارو پس از رفع اشکالات ثبتی انتقال قطعی دهنددرحالیکه وجهی دریافت ننموده و به صرف یک قولنامه عادی وبنحو غیرقانونی تنظیم شده است تقاضای رد دعوی خواهان ها را باملحوظ داشتن خسارات خود دارند آقای وکیل خواهان پس از بررسی لایحه آقای وکیل خواندگان در جلسه دادرسی مورخ 23/11/68(اولین جلسه دادرسی ) اشعار داشته مبلغ 23 میلیون ریال از ثمن معامله را خوانده ها حسب مندرجات مبایعه نامه دریافت کرده اند انتقال چکها به آقای (ن ) حسب تبانی او با خواندگان با دریافت چکهائی که بعدا" تسلیم گردیده توسط اشخاص دیگر غیر از فروشندگان تاثیری در مقام ندارد ودرخواست نموده است که آقا (ن ) به دادرسی جلب شود و متعرض این مطلب گردیده که صیغه بیع جاری شده خیارات ساقط گردیده و مبیع به تصرف خریدار درآمده است در تاریخ 26/11/68 آقای (ت ) به وکالت آقای (م ) دادخواستی به طرفیت آقای (ن ) تقدیم دادگاههای حقوقی یک تهران نموده مشارالیه را به دادرسی جلب کرده و تقاضا کرده است حکم محکومیت مجلوب ثالث به استرداد وجوه دریافتی از موکل و پرداخت آن به خواندگان دعوی صادر شود و توضیح داده در دعوی اصلی خواندگان که خواهر و دائی مجلوب ثالث می باشند ضمن مبایعه نامه اقرار به دریافت مبلغ 23000000 ریال از ثمن معامله نموده اند و مبلغ 6000000 ریال از ثمن معامله به موجب 6 فقره چک بنا به درخواست نامبردگان در وجه آقای (ن ) مجلوب ثالث پرداخت شده و همچنین به دستور فروشندگان موکل معادل یک میلیون و سیصدهزار ریال نیز طلاآلات به خوانده این دعوی فروخته و وجه آنرا بابت ثمن معامله و طلب فروشندگان منظور نمود و در متن چکها نیز تصریح گردیده بابت قرارداد مورخ 7/8/65 (یعنی مبایعه نامه ) لذا درخواست رسیدگی و صدرو حکم بشرح خواسته دارد این پرونده نیز به شعبه 6 ارجاع گردیده و تواما" با پرونده موضوع دعوی اصلی مورد رسیدگی قرار گرفته است دادگاه وضعیت چکهای مورد بحث را از بانک استعلام نموده است متعاقبا" آقای (ت )دادخواست خود را در موردمطالبه مبلغ یک میلیون وسیصدهزارریال بابت طلاآلات ازمجلوب ثالث مستردداشته وتقاضانموده باعنایت بفتوکپی چکهاکه تقدیم شدوحاکی است مجلوب ثالث شش میلیون ریال ازبابت ثمن معامله رادریافت داشته و دراظهارنامه ارسالی نیز صریحا" اقراربه دریافت مبلغ مزبور بابت ثمن معامله نموده به صدور حکم بشرح دادخواستهای تقدیمی مبادرت می شود پاسخ استعلام از بانک ملت شعبه میرداماد واصل گردیده و اشعار دارد که چک شماره 1008 مبلغ پنج میلیون ریال در تاریخ 8/8/65 به بانک ارجاع و به حساب جاری شماره 7/1235 نزدبانک ملت شعبه میرداماد واریز شده است حساب جاری شماره اخیر مربوط به آقای محمود000 است و چک شماره 26149557/8/65 به مبلغ پانزده میلیون ریال بجای چک شماره 1009 در وجه آقای (ن ) بابت وجه چک 1009 صادر و وجه آن نقدا" دریافت شده آقای (ی ) بعنوان وکیل مجلوب ثالث در دعوی مداخله نموده و بشرح صورتجلسه مورخ 2/10/69اظهار داشته است با ملاحظه فتوکپی چکهای تسلیمی آقای وکیل خواهان هیچگونه تصریح یا ارتباطی بین چکهای مورد ادعا و قرارداد سند دعوی وجود ندارد استناد باظهارنامه موکل نیز موثر در مقام نیست چه او ادعای خواهان را بشرط ارائه مستند پذیرفته است اظهارات وکلای دعاوی اصلی و طاری در جلسه دادرسی مورخ 23/10/69مبین این امر بوده است که کلیه چکهائی که از جانب خریدار در ارتباط با معامله صادر گردیده در وجه آقای (ن ) بوده است آقای وکیل خواهان دعوی اصلی اظهار داشته است تمام ثمن معامله باستثناء 375 هزار تومان آن پرداخت شده و در جلسه 5/4/70 اضافه کرده است خواندگان اعتراف نموده اند که مبلغ 23 میلیون ریال بابت قسمتی ازثمن معامله توسط موکل به ایشان پرداخت گردیده که شش فقره از چکهاحسب دستور خواندگان در وجه آقای (پ ) صادر گردیده چکهای شماره 149573و149572 که تاریخ آنها1/4/66و1/3/66 می باشد اشتباها" تاریخ آنها65 ذکر شده است. با احتساب وجه چکها موکل جمعا" غیر از طلاآلات مبلغ 29 میلیون ریال از ثمن معامله را پرداخت نموده است که فقط پنج میلیون ریال دیگر بدهکار است متعاقبا" دادگاه در خصوص دعوی خواهان جلب ثالث بطرفیت آقای (ن ) به خواسته استرداد و مطالبه مبلغ یک میلیون و سیصد هزار ریال معادل بهای طلاآلات دریافتی با توجه به استرداد دادخواست قرار ابطال آنرا صادر نموده و مقرر داشته نسبت به سایر موارد مندرج در دادخواست جلب ثالث که پرونده مفتوح است تجدید کلاسه شود و در مورد دعوی آقای (م )با وکالت آقای (ت ) بطرفیت آقای (ن ) به خواسته جلب نامبرده به دادرسی وتقاضای رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت مجلوب به استرداد وجوه دریافتی از خواهان (جلب ثالث ) و پرداخت آن به خواندگان دعوی اصلی بابت ثمن معامله دادگاه اظهارنظر کرده است که بر طبق نامه های واصله از بانک وجه کلیه چکها بمبلغ بیست و شش میلیون ریال که از حساب جاری خواهان صادر گردیده و بابت قرارداد بوده است توسط آقای (ت ) چه از طریق ظهرنویسی و واگذاری به غیر و چه شخصا" با منظور نمودن چکها به حساب بانکی خویش و چه از طریق دریافت نقدی مورد استفاده قرار گرفته و مجلوب ثالث بشرح اظهارنامه شماره 33283 12/9/68 صراحتا" اقرار به دریافت وجوه چکهای فوق الذکر ازبابت خود و خواندگان دعوی اصلی بعنوان قسمتی از ثمن معامله نموده مضافا" اینکه بر طبق قانون مدنی هر کس مالی به دیگری بدهد ظاهر در عدم تبرع است و کسی که عمدا" یا اشتباها" چیزی را که مستحق نبوده است دریافت کند ملزم است آنرا به مالک تسلیم کندبنابراین خواهان استحقاق استرداد وجوه پرداختی را دارد لذا دعوی جلب ثالث ثابت است مجلوب ثالث باید محکوم به استرداد مبلغ 26000000 ریال وجوه دریافتی از خواهان و پرداخت آن وجوه در حق خواندگان دعوی اصلی به نامان (ف ) و(م ) بابت قسمتی از ثمن معامله آپارتمان شود ضمنا" خوانده این دعوی (مجلوب ثالث ) به پرداخت مبلغ 107150 ریال نیز باید محکوم گردد و در مورد دعوی اصلی خواهان به طرفیت آقای (ک ) و خانم (ف ) به خواسته الزام به تنظیم سند رسمی انتقال دادگاه با توجه به قولنامه عادی مورخ 7/8/65 که مدلول آن صریح در معنی بیع است و به امضاء خواندگان رسیده است و اینکه خریدار موخر بر تاریخ مبایعه نامه وجوهی بابت ثمن معامله پرداخته است و خواندگان تصرفات خواهان را پس از تنظیم بیع نامه به تبع آن عملا" تنفیذ و تایید نموده اند و حسب گواهی رسمی ثبت مالکیت خواندگان نسبت به پلاک مورد معامله محرز است و برای انتقال آپارتمان قطعه چهارم تفکیکی منع قانونی وجود ندارد دعوی خواهان را ثابت تشخیص بر الزام خواندگان به تنظیم سندر سمی انتقال در حق خواهان در قبال دریافت مبلغ 800 هزار تومان بقیه ثمن اظهار نظر کرده واعلام داشته خواندگان بایستی پرداخت مبلغ 224025ریال بابت خسارات دادرسی به استناد قانون مسئولیت مدنی واصل تسبیت و قاعده لاضرر در حق خواهان محکوم شوند نظر دادگاه بطرفین ابلاغ گردیده بانو(پ ) و آقای (ک ) با وکالت آقای (ت ) و آقای (ن ) با وکالت آقای (ع ) در فرجه قانونی به نظریه استنباطی دادگاه اعتراض کرده اند پرونده امرحسب دستور دادگاه به دیوانعالی کشور ایفاد و به این شعبه ارجاع گردیده است لایحه اعتراضیه هر یک از معترضان به هنگام شور قرائت خواهد شد0
هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس ازقرائت گزارش آقای ... عضو ممیز و اوراق پرونده و دادگاه و لوایح اعتراضیه مشاوره نموده چنین رای می دهد0
با توجه به مستندات و مبانی اظهارنظر مورخ 5/4/70 شعبه ششم دادگاه حقوقی یک تهران و عدم ایراد و اعتراض موثری نسبت به آن و عدم اشکالی از لحاظ رعایت اصول مقررات دادرسی نظر دادگاه ( در قسمتی که مورد اعتراض واقع شده ) تایید و پرونده جهت انشاء حکم به دادگاه اعاده می گردد0
مرجع :
کتاب سقوط تعهدات - ضمان قهری - به اهتمام یداله بازگیر
انتشارات فردوسی - چاپ اول 1379 - چاپ دریا
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 967
تاریخ تصویب : 1370/12/12
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
نظر به اینکه بعدا مبلغی را که خواهان تصریح کرده است بابت پیش پرداخت دریافتی از او می باشد به حساب او واریز و نامبرده آن را دریافت نموده است بنابراین قرارداد مستنددعوی مستنبط ازماده 284 ق 0م عملا فسخ گردیده است عرفا غالب زنهای کارمند که حقوقشان را به شوهرشان می دهند به قصد تبرع بوده و برای صرف آن در زندگی مشترک است ودلیل خلاف با زن است ) لکن شعبه دیوان آنرا نقض و سپس دادگاه رای به محق بودن او داده است
