وکالت بلاعزل
مواد 656 تا 683 قانون مدنی ایران به تبیین احکام و ویژگی‌های عقد وکالت به عنوان یکی از عقود معین اختصاص یافته است
مواد 656 تا 683 قانون مدنی ایران به تبیین احکام و ویژگی‌های عقد وکالت به عنوان یکی از عقود معین اختصاص یافته است.
عقد وکالت به موجب ماده 656 قانون مدنی، عقدی است که یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود می‌کند. عقد وکالت به دو نوع وکالت ساده و وکالت بلاعزل تقسیم می‌شود. وکالت بلاعزل، به طور کلی به وکالتی گفته می‌شود که موکل دیگر حق عزل وکیل و فسخ وکالت را ندارد. به تعبیر دیگر، وکالت ساده که عقدی جایز بود، با بلاعزل شدن در حکم عقد لازم می‌شود و دیگر طرفین نمی‌توانند آن را فسخ کرده و به هم بزنند و علت اصلی مبادرت افراد به وکالت بلاعزل و درخواست آنها از دفاتر اسناد رسمی، همین موضوع است. مثلا وقتی که شخصی یک واحد آپارتمان را از کسی می‌خرد اما به عللی نمی‌تواند آن را به صورت رسمی انتقال دهد، ناگزیر وکیل (در اینجا خریدار) از موکل (در اینجا فروشنده) در دفاتر اسناد رسمی وکالت بلاعزل فروش می‌گیرد تا پس از رفع موانع و در فرصت مناسب بدون حضور و نیاز موکل نسبت به انتقال رسمی آن اقدام کند و با اخذ این وکالت، موکل دیگر نمی‌تواند عقد وکالت را فسخ یا وکیل را عزل کند. وکالت بلاعزل فقط در بحث اموال کاربرد ندارد، بلکه در احوال شخصیه هم از اهمیت خاصی برخوردار است. به عنوان مثال، به موجب مفاد ماده 1133 قانون مدنی، حق طلاق با مرد است اما زن می‌تواند با شرط وکالت طلاق از طرف مرد در ضمن عقد نکاح، حق طلاق را داشته باشد و زوج (موکل) نمی‌تواند دیگر وکیل (زوجه) را عزل یا عقد وکالت را فسخ کند؛ مگر اینکه عقد اصلی یعنی نکاح فسخ شود و از بین برود که به تبع آن عقد وکالت نیز از بین خواهد رفت. بنابراین افراد با وکالت بلاعزل می‌توانند به پاره‌ای از اهداف خود دست پیدا کنند. وکالت بلاعزل در ذیل ماده 679 قانون مدنی بیان شده است که مقرر می‌دارد: «موکل می‌تواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند، مگر اینکه وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.». به موجب این ماده با اینکه عقد وکالت، جزء عقود جایز است و موکل می‌تواند عقد را فسخ و وکیل را عزل کند اما هرگاه عقد وکالت یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد لازمی مثل عقد بیع، صلح و نکاح شرط شود، به تبع عقد اصلی که لازم بوده، آن هم لازم می‌شود و دیگر حق فسخ و عزل وکیل وجود ندارد. بنابراین اگر در خارج عقد لازمی منعقد شود و ضمن آن عدم عزل وکیل یا عقد وکالت شرط شده باشد، در این صورت عزل وکیل توسط موکل امکان ندارد. اما اینکه افراد باید حتما در خارج عقد لازمی واقع کنند یا اینکه اقرار کنند که ضمن عقد خارج لازمی بین آنان شرط بلاعزل بودن وکیل از طرف موکل شده است، برای وکالت بلاعزل کفایت می‌کند. وکالت‌نامه‌های بلاعزل که توسط دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود، با متن و نوشته‌های مختلفی در ضمن وکالت قابل شناخت است. به عنوان مثال، «موکل ضمن عقد خارج لازم حق عزل وکیل را به مدت 50 سال (کمتر یا بیشتر) از خود سلب و ساقط کرد. حسبالاظهار موکل ضمن عقد خارج لازم که بین موکل و وکیل منعقد شد، موکل حق عزل وکیل را به مدت 60 سال (کمتر یا بیشتر) از خود سلب و ساقط کرد. موکل ضمن عقد خارج لازم حق عزل وکیل را به طور کامل از خود سلب و ساقط کرد.» این عبارات و امثال آن وقتی که در متن عقد وکالت آمده باشد، دلالت بر وکالت بلاعزل می‌کند و دیگر موکل نمی‌تواند وکیل خود را عزل یا وکالت را فسخ کند.
منبع : روزنامه حمایت
آشنایی با مفهوم رویه قضایی نظریه مشورتی
