از نظر شرعی، طلاق و جدایی زن و شوهر به عنوان یک عمل ناپسند شناخته شده و اغلب تلاش میشود تا آنها سازش پیدا کرده و از یکدیگر جدا نشوند. با این حال، در برخی موارد به علت ناسازگاری بیش از اندازه، تنها گزینه برای زوجها، طلاق است. در این بین، قانون راههای مختلفی برای جدایی زن و شوهر تدارک دیده که یکی از آنها طلاق توافقی نام دارد. اما، طلاق توافقی چیست و چه مدت طول میکشد؟
منظور از طلاق توافقی چیست؟
طلاق توافقی به طلاقی گفته میشود که در آن زن و شوهر با توافق یکدیگر و به دلیل عدم سازش، تصمیم به پایان زندگی مشترک خود میگیرند.
در این نوع طلاق، هر دو طرف به جدایی راضی هستند و در مورد کلیه موارد قانونی، مالی و حق و حقوق خود با یکدیگر به توافق رسیدهاند. موارد مربوط به تفاهم در این نوع طلاق شامل مهریه، نفقه، اجرت المثل، جهیزیه، حضانت فرزندان و ملاقات آنها است. این نوع طلاق یکی از بهترین و آسانترین روشها برای جدایی بوده و در آن، به زمان کمتری برای دادرسی نیاز است. همچنین، این نوع جدایی بدون درگیری طرفین بوده و هر نوع توافق ایجاد شده بین زن و مرد برای محکمه مورد تایید و محترم است.
شرایط انجام طلاق توافقی
موضوع اصلی در این نوع جدایی، طلاق و جدایی زن و شوهر طبق رضایت و با توافق هر دو نفر است. البته پیش از صدور حکم جدایی، باید در مورد مسائل اصلی و فرعی به سازش برسند. به طور کلی مسائل مربوط به ایجاد طلاق توافقی شامل موارد زیر است.
مهریه: این مورد ممکن است توسط زن مطالبه یا بخشیده شود یا بخشی از آن طبق توافق دریافت گردد.
نفقه: این مورد به عنوان هزینههای زندگی زن که توسط مرد تامین خواهد شد باید در ایام عده و در طول زندگی مشترک پرداخت شود.
اجرت المثل: به پاداش یا هزینه زحماتی گفته میشود که زن در طول دوران زندگی با مرد انجام داده است.
حضانت: این مورد مربوط به حق نگهداری فرزندان است و هزینه آن نیز باید در زمان جدایی مورد توافق قرار گرفته باشد.
طلاق توافقی چیست و چه مدت طول میکشد؟
این طلاق نسبت به دیگر انواع طلاق دارای فرایند سریعتری بوده و به دلیل وجود توافق در مسائل اساسی، حکم آن توسط دادگاه در زمان کمتری صادر میشود. در نهایت با توجه به جلسات مشاوره اجباری پیش از جدایی، روند دریافت حکم برای این نوع طلاق ۴۵ روز خواهد بود.
مدارک لازم برای ثبت جدایی در دفاتر ثبت طلاق و ازدواج
- شناسنامه، سند ازدواج و کارت ملی
- وکالتنامه، در صورت استفاده از وکیل
- نتیجه آزمایش باردار نبودن
- ارائه گواهی بکارت در صورت نیاز
- ارائه نظر کتبی واحد مشاوره بهزیستی یا دادگاه خانواده
- ارائه توافقنامه کتبی زن و مرد در مورد مسائل مهم از جمله مهریه، حضانت و نفقه
- ارائه گواهی عدم سازش دریافتی از دادگاه با مدت اعتبار کمتر از سه ماه
- ثبت نام در سامانه ثنا و دریافت کد
قوانین جدید طلاق توافقی در سال ۱۴۰۴
در حال حاضر بخشنامههای مربوط به طلاق توافقی مربوط به سال ۱۳۹۷ بوده و تاکنون قوانین جدیدی برای این نوع طلاق تصویب نشده است. بنابراین قوانین مربوط به این نوع طلاق در سالهای اخیر بدون تغییر باقی مانده است. تنها قانون جدید، مربوط به مهریه است که در آن تنها ۱۱۰ سکه مشمول حکم جلب در حق طلاق است.
روند طلاق توافقی چگونه است؟
روند طلاق توافقی چیست و چه مدت طول میکشد؟ در ابتدا هر دو طرف باید به سامانه نوبت دهی طلاق به نام سامانه تصمیم مراجعه کرده و مشخصات خود را ثبت کنند.
- پس از وارد کردن مشخصات، باید یکی از مراکز غربالگری مشاوره در شهر مورد نظر انتخاب شود.
- در مراکز گفته شده اطلاعات مربوط به زوج ثبت و پس از بررسی دلایل طلاق به مراکز مشاوره زیر نظر بهزیستی ارجاع داده خواهد شد.
- جلسات مشاوره در یک یا ۵ جلسه طی ۴۵ روز برگزار شده و پس از آن در صورت اصرار به جدایی، دادخواست در دفتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه خانواده ارسال میشود.
- پس از صدور رای توسط دادگاه، زن و شوهر به مدت ۹۰ روز فرصت دارند تا طلاق را در یک از دفاتر رسمی به ثبت برسانند.
- البته زن و شوهر میتوانند ثبت اولیه دادنامه در دفتر طلاق را انجام داده و تشریفات بعدی مانند اجرای ثبت طلاق و ثبت در شناسنامه را در فرصتهای بعدی انجام دهند.
طلاق بائن خلع چیست و انواع آن کدام است؟
به طور کلی طلاق دارای دو نوع بائن و رجعی است. منظور از طلاق رجعی، طلاقی است که در آن مرد میتواند در زمان عده به زوج رجوع کرده و مجدداً زندگی مشترک را شروع کند. اما طلاق بائن به طلاقی گفته میشود که مرد در زمان عده امکان رجوع به زوجه را ندارد. بنابراین در این نوع طلاق و در صورت درخواست مرد برای زندگی مجدد با زن، آنها باید دوباره با یکدیگر عقد کنند. طبق ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی موارد زیر به عنوان طلاق بائن در نظر گرفته میشود.
طلاق بائن یائسه چیست؟
در صورتیکه مرد در زمان یائسگی زن خود را طلاق دهد، نوع طلاق از نوع بائن است. اغلب خانمها در سن 50 سالگی وارد دوران یائسگی میشوند.
طلاق قبل از نزدیکی
در صورتیکه مرد پیش از برقراری رابطه جنسی زن را طلاق دهد، امکان رجوع وجود نداشته و این نوع طلاق از نوع بائن است.
طلاق بائن خلعی
در این نوع طلاق زن از مرد کراهت داشته و به همین دلیل طبق توافق، مال یا مبلغی را به مرد میپردازد و از او طلاق میگیرد. این مال میتواند مهریه و یا مال دیگر باشد.
طلاق مبارات
طلاق بائن مبارات چیست؟ در این نوع طلاق، هر دو طرف یعنی زن و مرد از یکدیگر کراهت داشته و به دلیل تنفر، امکان وجود سازش و ادامه زندگی برای آنها وجود ندارد.
طلاق سوم
در صورتیکه طلاق، سومین طلاق زن و شوهر بوده و پس از دو بار طلاق و رجوع متوالی صورت گرفته باشد، به آن طلاق سوم گفته میشود و امکان رجوع وجود ندارد.
طلاق توافقی؛ بائن یا رجعی؟
طلاق توافقی رجعی است یا بائن؟ در مورد بائن یا رجعی بودن طلاق توافقی نظرات مختلف وجود دارد. در برخی موارد گفته میشود که به دلیل توافق بین زن و مرد، این نوع طلاق از نوع بائن مبارات است و امکان رجوع در طلاق توافقی وجود ندارد. در مقابل، برخی معتقدند این طلاق از نوع بائن نبوده و به دلیل اینکه زوجین در برخی موارد با وجود علاقه متقابل، تصمیم به جدایی گرفتهاند، از نوع رجعی است.
تفاوت مهم و اصلی طلاق بائن و رجعی
تفاوت کلیدی بین این دو نوع طلاق، غیر قابل بازگشت یا بازگشتپذیر بودن آنها است. طلاق بائن نوعی طلاق قطعی محسوب میشود و آثار حقوقی آن نیز از لحظه وقوع طلاق قابل اجرا است. در حالیکه طلاق رجعی به عنوان یک طلاق غیر نهایی، برخی حقوق زن مانند نفقه، سکونت و ارث را حفظ کرده و در عین حال، امکان بازگشت مرد به زندگی مشترک را نیز فراهم میکند.
| ویژگیها | طلاق خلع | طلاق توافقی | طلاق رجعی |
| تعریف | طلاقی است که زن به دلیل کراهت از شوهر، مالی به او میدهد تا طلاق بگیرد. | طلاقی است که زن و شوهر با توافق کامل بر جدایی، حضانت، مهریه و... اقدام میکنند. | طلاقی است که مرد به اختیار خود زن را طلاق میدهد و در مدت عده میتواند رجوع کند. |
| نوعدرخواست | معمولاً از سوی زن، با پرداخت مال به شوهر | با توافق دو طرف | از سوی مرد |
| رضایت زوجین | فقط نیاز به رضایت شوهر دارد (زن باید مال بدهد) | رضایت هر دو لازم است | فقط رضایت مرد لازم است |
| وضعیت مهریه | زن معمولاً بخشی یا تمام مهریه را میبخشد یا مالی دیگر به شوهر میدهد | بسته به توافق، ممکن است زن مهریه را ببخشد یا دریافت کند | مهریه و مقدار آن حفظ میشود، ممکن است زن آن را ببخشد |
| امکان رجوع در عده | غیرممکن، مگر با رضایت زن | غیرقابل رجوع، مگر با عقد جدید | قابل رجوع در زمان عده بدون نیاز به عقد جدید |
| نوع طلاق | طلاق بائن | طلاق بائن | طلاق رجعی |
| حضانت فرزندان | مطابق قانون و مصلحت کودک تعیین میشود | با توافق یا مطابق قانون | مطابق قانون (مثلاً حضانت با مادر تا سن مشخص) |
| مدت زمان لازم برای صدور رای | پس از بررسی دلایل و بسته به میزان بذل مال | سریعتر از سایر طلاقها و با توافق کامل | بسته به تصمیم مرد و روند دادرسی |
منظور از طلاق بائن خلع نوبت اول چیست؟
طلاق خلع نوبت اول، یکی از انواع طلاق بائن است که در آن علت اصلی طلاق کراهت زن از شوهر بوده و به همین دلیل، تمام یا بخشی از مهریه یا مال دیگر را به او میبخشد تا او را به طلاق راضی کند. در این حالت، به دلیل اینکه جدایی زن و شوهر از یکدیگر برای بار اول انجام گرفته است، طلاق صادره، خلع نوبت اول شناخته میشود.
شرایط لازم برای وقوع طلاق خلع نوبت اول کدام است؟
- کراهت از زن از شوهر و عدم امکان ادامه زندگی مشترک
- بخشیدن مال توسط زن برای جلب رضایت شوهر به طلاق
- قبول بخشش از طرف شوهر و رضایت به طلاق
- عدم وجود سابقه ازدواج و طلاق بین زن و شوهر
آیا تجدید نظر و فرجامخواهی در طلاق توافقی نیز وجود دارد؟
اغلب زوجین در توافق برای طلاق و برای سرعت دادن به فرایند آن، مهلت تجدید نظر را حذف کرده و حکم دادگاه را به صورت قطعی دریافت میکنند. اما باید در نظر داشت احکام طلاق از سوی دادگاه قابل تجدید نظرخواهی بوده و دادگاه نیز پس از صدور حکم، مهلتی را برای فرجامخواهی در نظر میگیرد.
وضعیت طلاق توافقی در دوران بارداری چگونه است؟
طبق مواد ۱۱۴۰ و ۱۱۵۳ قانون مدنی مربوط به طلاق توافقی، انجام این نوع طلاق در دوران بارداری بلامانع بوده و زن در این دوران نیز میتواند از همسر خود جدا شود. البته مدت عده زن در این مورد تا پایان دوران بارداری و مدت نفاس ادامه پیدا میکند.
انجام طلاق توافقی برای افراد خارج از کشور چگونه است؟
در صورتیکه یکی از زن و شوهر یا هر دوی آنها در خارج از کشور زندگی کنند، همچنان امکان اجرای مراحل طلاق توافقی در ایران وجود دارد. برای این کار، زوجین باید به سفارت ایران در کشور محل زندگی مراجعه کرده و از طریق وکالتنامه قانونی، انجام مراحل قانونی طلاق را به وکیل یا فرد مورد اعتماد بسپارند. هر دو شخص یعنی زن و شوهر میتوانند این کار را به صورت همزمان انجام دهند. بنابراین، فرد غایب که در خارج از کشور حضور دارد میتواند به یک فرد ساکن در ایران برای انجام مراحل طلاق توافقی وکالت دهد. همچنین به این نکته توجه داشته باشید که برای طلاق توافقی نیازی به اجازه پدر نخواهد بود.
سخن آخر
برای انجام طلاق توافقی حتماً نیازی به بخشیدن مهریه از سوی زن وجود ندارد. بلکه، زن و شوهر باید در مورد امور مالی و غیر مالی به توافق رسیده باشند. این توافق در حین جلسه دادرسی و یا پیش از آن به صورت یک سند رسمی در دفاتر اسناد به ثبت میرسد. در حال حاضر طلاق توافقی از نظر قوانین موجود، در زمره طلاق بائن قرار داشته و در صورتی که دو طرف در دوران عده تمایل به رجوع داشته باشند باید عقد نکاح را مجدداً تکرار کنند.
نمونه رای پرداخت خسارت به دلیل آسیب به آبروی زوج در نتیجه رابطه نامشروع زوجه قانون جدید حق طلاق زن و حق طلاق مرد سال 1404 چیست و چه تاثیری دارد؟