تا به حال پیش آمده در اطرافتان بشنوید که زنی برای طلاق، مهریهاش را بخشیده؟ این نوع طلاق که در قانون با نام طلاق خُلع شناخته میشود، یکی از خاصترین شکلهای جدایی در نظام حقوقی ایران است. طلاقی که در آن زن به دلیل نارضایتی و نبود علاقه به ادامه زندگی مشترک، تصمیم میگیرد در ازای بخشش مهریه یا مالی دیگر، از همسرش جدا شود. شاید در نگاه اول عجیب بهنظر برسد، اما همین قانون برای زنانی که چارهای جز رهایی ندارند، راهی قانونی جهت خروج از ازدواج فراهم میکند. اگر میخواهید بدانید دقیقا طلاق خلع چیست، چه شرایطی دارد و در چه مواردی امکان بازگشت وجود دارد، ادامه این مطلب را از دست ندهید.
طلاق خلع چیست و چه ویژگی هایی دارد؟
طلاق خلع یکی از انواع طلاق بائن در فقه و حقوق اسلامی است که در آن، زن به دلیل کراهت و بیزاری از شوهر، تصمیم به جدایی میگیرد و در مقابل، مالی را به شوهر میبخشد. این مال که فدیه نام دارد، میتواند معادل، کمتر یا بیشتر از مهریه باشد و با توافق طرفین تعیین میشود. بر اساس ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی، این طلاق زمانی محقق میشود که زن با رضایت و به صورت داوطلبانه طی طرح دعاوی، مالی را به شوهر پرداخت کند تا او را به طلاق راضی کند.
فدیه میتواند اشکال مختلفی مانند دین، منفعت یا عین داشته باشد و حتی مواردی مانند نفقه یا اجرت شیر دادن نیز ممکن است به عنوان فدیه در نظر گرفته شود. در این نوع طلاق، صرف بخشش مهریه ایجادکننده حق طلاق برای زن نیست، بلکه صرفاً وسیلهای برای جلب رضایت شوهر است و مرد الزامی به پذیرش آن ندارد.
همچنین در پاسخ به سوال طلاق مبارات چیست میتوان اینگونه گفت که طلاق خلع در کنار طلاق مبارات، از اقسام طلاق بائن محسوب میشود. در مواردی، زن پس از طلاق میتواند از فدیهای که پرداخت کرده رجوع کند. در این صورت، طلاق خلع از حالت بائن خارج شده و شوهر نیز حق رجوع خواهد داشت. این ساختار در حقوق خانواده ایران، راهکاری قانونی برای خروج زن از زندگی زناشویی ناخوشایند فراهم کرده و به عنوان یکی از ابزارهای حمایتی از حقوق زنان شناخته میشود.
طلاق خلع چه شرایطی دارد؟
دو رکن اصلی در طلاق خلع وجود دارد:
- نخستین شرط این است که زن باید به حدی از شوهر خود بیزار باشد که ادامه زندگی برایش غیرقابل تحمل گردد و امکان پایبندی به تکالیف شرعی و قانونی برای او وجود نداشته باشد. این میزان کراهت باید در حدی باشد که عرفاً زندگی مشترک را ناممکن کند. با کمک وکیل طلاق این گام را بهتر طی خواهید کرد.
- دومین شرط، پرداخت مالی از سوی زن به شوهر است که به آن فدیه گفته میشود. این مال میتواند تمام یا بخشی از مهریه، یا حتی مبلغی بیشتر یا کمتر از آن باشد که با توافق طرفین تعیین میشود. در واقع زن با این بخشش، شوهر را برای طلاق راضی میسازد و بدون این رضایت، صیغه طلاق جاری نمیشود.
رعایت این شرایط برای صحت و اجرای طلاق خلع ضروری است. در این مسیر اطلاع از قوانین طلاق توافقی چیست و چه مدت طول میکشد؟ شاید کمک کننده باشد و بتوانید بهحای نوع خلع از مسیر طلاق توافقی اقدام کنید.
فرق طلاق خلع و مبارات در چیست؟
طلاق خلع و طلاق مبارات هر دو از اقسام طلاق بائن هستند، اما تفاوتهایی میان آنها وجود دارد:
- در طلاق خلع، تنها زن نسبت به شوهر خود کراهت دارد و برای جدایی، مالی را به شوهر میبخشد که ممکن است این مال معادل، کمتر یا بیشتر از مهریه باشد. در مقابل، طلاق مبارات زمانی مطرح میشود که هر دو طرف، یعنی زن و شوهر، از یکدیگر بیزار باشند پس در این نوع طلاق اطلاع از قانون جدید حق طلاق زن و حق طلاق مرد سال 1404 بسیار کمک کننده خواهد بود.
- در نوع طلاق مبارات، مالی که زن به شوهر میپردازد نباید بیشتر از میزان مهریه باشد. اگر مبلغ فدیه از مهریه بیشتر باشد، طلاق صحیح است اما شوهر فقط مالک میزان مهریه خواهد بود و نسبت به مازاد حقی ندارد اما در نوع خلع، بخشش مهریه تنها وسیلهای برای جلب رضایت شوهر جهت طلاق بوده و مرد الزامی به پذیرش آن نیز نخواهد داشت.
همچنین، در هر دو نوع طلاق، زن در مدت عده میتواند از مالی که بخشیده است رجوع کند. در این حالت، مرد نیز میتواند از حق رجوع خود استفاده نماید. در این مسیر استفاده از کمک یک وکیل تسخیری کمک کننده خواهد بود.
شرایط برگشت در طلاق خلع
طلاق خلع از نظر قانونی جزو طلاقهایی محسوب میشود که مرد در حالت عادی حق رجوع به زن را در ایام عده ندارد. ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی در بند سوم تصریح میکند که طلاق خلع و مبارات مادامی که زن به عوض رجوع نکرده باشد، بائن هستند.
در صورتی که زن در دوران عده، از مالی که در قبال طلاق به شوهر بخشیده است (فدیه) رجوع کند، یعنی آن را پس بگیرد، طلاق خلع به طلاق رجعی تبدیل میشود و شوهر نیز حق رجوع به زن را پیدا میکند. البته این رجوع باید در مدت عده صورت گیرد و شوهر نیز باید از این رجوع آگاه شده و فرصت کافی برای اعمال حق خود داشته باشد.
در صورتی که در طلاق خلع شرط شود شوهر بدون رجوع زن به فدیه، حق رجوع داشته باشد، این طلاق باطل است و اثری نخواهد داشت. بنابراین، رجوع زن به فدیه شرط اصلی برای ایجاد حق رجوع شوهر در طلاق خلع است و بدون آن، بازگشت به زندگی زناشویی امکانپذیر نیست. با توجه به پیچیدگیهای قانونی در زمینه رجوع در طلاق خلع، آگاهی از قوانین و مشورت با وکیل متخصص اهمیت زیادی دارد، بهویژه در سال جاری که هزینه وکیل طلاق 1404 نیز میتواند در تصمیمگیریهای زوجین مؤثر باشد.
مهریه و عده طلاق خلع
در طلاق خلع، زن به دلیل بیزاری از شوهر، بخشی یا تمام مهریه خود را به عنوان فدیه به شوهر میبخشد تا رضایت او را برای طلاق جلب کند. این مال میتواند کمتر، معادل یا بیشتر از مهریه باشد. با این بخشش، زن از حقوق مالی خود صرفنظر میکند تا بتواند بدون طی شدن مراحل طولانی، از شوهر جدا شود. در نتیجه، مهریهای به زوجه تعلق نمیگیرد، مگر آنکه در مدت عده از بخشش خود رجوع کند. در مواردی که زن پس از طلاق خلع قصد بازپسگیری مهریه را داشته باشد، آشنایی با قانون حقالثبت مهریه ۱۴۰۴ میتواند نقش مؤثری در پیگیری حقوق مالی او داشته باشد.
در صورت رجوع زن به فدیه در زمان عده، طلاق خلع به طلاق رجعی تبدیل میشود و مرد نیز حق رجوع پیدا میکند. اما اگر عده پایان یابد و زن در این مدت از فدیه رجوع نکرده باشد، دیگر نمیتواند مهریه را مطالبه کند؛ مگر اینکه در دادگاه اثبات نماید که رجوع در زمان عده صورت گرفته است. همچنین اگر زن فقط بخشی از مهریه را ببخشد، میتواند باقیمانده آن را در آینده مطالبه کند.
در پاسخ به سوال عده طلاق خلع چیست، باید گفت که طبق ماده ۱۱۵۱ قانون مدنی، عده طلاق خلع برای زنانی که عادت ماهیانه دارند، سه طُهر است. در صورتی که زن به دلیل بیماری یا دلایل دیگر غیر از یائسگی عادت ماهیانه نشود، مدت عده سه ماه خواهد بود.
برای زنان باردار، عده تا پایان بارداری ادامه دارد و زنان یائسه نیازی به نگه داشتن عده ندارند. در طلاق بائن خلعی، در ایام عده نفقه به زن تعلق نمیگیرد. همچنین در طلاق خلع، خواستگاری در ایام عده بهصورت آشکار یا با کنایه، از نظر فقهی جایز نیست اما حکم حرمت مانند طلاق رجعی ندارد.
طلاق خلع بدون رضایت شوهر
حق طلاق طبق قانون ایران با مرد است و تحقق طلاق نیازمند رضایت اوست. مالی که زن در طلاق خلع میبخشد، در حقیقت برای جلب رضایت شوهر جهت طلاق است و بدون این رضایت، امکان جدایی وجود ندارد. در صورتی که زن بخواهد بدون رضایت شوهر از او جدا شود، تنها راه ممکن این است که وکالت در طلاق را از همسر خود یا در ضمن عقد نکاح یا از طریق وکالتنامه رسمی، دریافت کرده باشد.
با داشتن چنین وکالتی، زن میتواند حتی بدون موافقت شفاهی یا کتبی شوهر، اقدام به طلاق خلع کند. بنابراین، در حالت عادی صدور طلاق خلع بدون رضایت شوهر امکانپذیر نیست. در چنین مواردی، مشورت با وکیل حضانت فرزند نیز میتواند ضروری باشد. چراکه مسائل مربوط به حضانت معمولاً پس از طلاق خلع بهصورت همزمان مطرح میشوند.
طلاق خلع چه مراحلی دارد؟
برای شروع روند طلاق خلع، زن ابتدا باید اقدام به طرح دعوی کند که این فرایند شامل مراحل مشخصی است. در ابتدا لازم است ثبتنام در سامانه ثنا انجام شود. سپس از طریق مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست طلاق با ذکر دلیل کراهت و نفرت از شوهر در فرم مربوطه ثبت میشود.
پس از آن، زن باید در جلسه دادگاه حضور یافته و دلایل بیعلاقگی و کراهت نسبت به شوهر را مطرح کند. در ادامه، بخشش مهریه یا مبلغی کمتر یا بیشتر از آن صورت میگیرد. در صورتی که قاضی دلایل مطرحشده را بپذیرد و شوهر نیز با دریافت مال مورد توافق موافقت کند، گواهی عدم امکان سازش صادر خواهد شد.
دادنامه صادرشده تا سه ماه پس از قطعیت حکم برای اجرای صیغه طلاق اعتبار دارد. همچنین زوجین در صورت تمایل میتوانند برای تسریع در روند، از وکیل جهت انجام مراحل طلاق بائن خلع استفاده کنند. در مواردی که شوهر با طلاق مخالفت کند، آگاهی از اینکه دفاعیه چیست و چگونه باید آن را تنظیم کرد، میتواند به زوجه در پیشبرد مراحل قضایی کمک قابل توجهی کند.
جمعبندی
طلاق خلع یکی از انواع طلاق بائن در قانون ایران است که در آن زن به دلیل کراهت و بیمیلی شدید به ادامه زندگی با شوهر، با بخشش مهریه یا مالی دیگر (فدیه)، درخواست طلاق میدهد. این نوع طلاق تنها در صورت رضایت شوهر قابل انجام است، مگر آنکه زن وکالت در طلاق داشته باشد. فدیه میتواند معادل، کمتر یا بیشتر از مهریه باشد و هدف از آن جلب رضایت شوهر برای طلاق است. در صورت رجوع زن به فدیه در ایام عده، طلاق بائن به رجعی تبدیل میشود و مرد نیز حق رجوع پیدا میکند. آگاهی از مقررات مرتبط با خانواده، مانند قانون شرایط معافیت کفالت مادر طلاق گرفته سال 1404، برای فرزندان این زنان میتواند در برنامهریزی آینده زندگی و مسئولیتهایشان تأثیرگذار باشد.
سوالات متداول
صیغه طلاق خلع چیست؟
اجرای رسمی طلاق خلع است که پس از طی مراحل قانونی و با رضایت شوهر انجام میشود.
آیا طلاق خلع بدون رضایت شوهر ممکن است؟
خیر، مگر اینکه زن وکالتنامه رسمی طلاق از شوهر داشته باشد.
آیا زن میتواند پس از طلاق خلع مهریه را پس بگیرد؟
بله، اگر در ایام عده از بخشش مهریه رجوع کند.
هزینه وکیل طلاق 1404| راهنمای جامع برای انتخابی هوشمندانه و بدون دغدغه طلاق مبارات چیست | چه انواع و ویژگیهایی دارد؟