دادگاه صلح، نهادی تازهتأسیس در نظام قضایی ایران است که با هدف کاهش طولانی شدن پروندهها و ترویج فرهنگ صلح و سازش ایجاد شده است. این دادگاهها به دعاوی کماهمیت و پروندههایی که امکان توافق بین طرفین وجود دارد، از اختلافات مالی و خانوادگی گرفته تا برخی جرایم جزئی، رسیدگی میکنند. با تمرکز بر ایجاد سازش قبل از صدور رأی، دادگاه صلح نه تنها زمان و هزینه دادرسی را کاهش میدهد، بلکه به جامعه امکان میدهد اختلافات خود را به روشی منطقی و انسانی حل کند. در این مقاله بررسی میکنیم که دادگاه صلح چیست، چه پروندههایی را بررسی میکند و چرا میتواند نقطه تلاقی عدالت و مصالحه باشد.
دادگاه صلح چیست و چه نقشی در حل اختلافات دارد؟
در سال ۱۴۰۲، قانون شورای حل اختلاف توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و بر اساس آن، دادگاهی جدید تحت عنوان دادگاه صلح به محاکم کشور افزوده شد. دادگاه صلح، نهادی است که علاوه بر برخورداری از صلاحیتهای شوراهای حل اختلاف طبق قانون سابق، صلاحیتهای جدیدی نیز بر اساس قانون جدید شورای حل اختلاف پیدا کرده است. این دادگاه قادر است به برخی دعاوی حقوقی و همچنین جرایم تعزیری درجه هفت و هشت رسیدگی کند.
در مقایسه با شوراهای حل اختلاف، دادگاه صلح توانایی صدور رأی قضایی دارد در حالی که شوراها صرفاً میتوانند برای صلح و سازش اقدام کنند و حق رسیدگی به ماهیت پرونده را ندارند. دادگاههای صلح موظف هستند ابتدا پرونده را به شورا ارجاع دهند و در صورت عدم امکان سازش یا مخالفت یکی از طرفین، خود مستقیماً به ماهیت دعوا رسیدگی میکنند. برخلاف دادگاه حقوقی که ماهیت پرونده را بررسی میکند، دادگاه صلح ابتدا به سازش میان طرفین میپردازد.
علاوه بر این، ماده ۴ قانون جدید شورای حل اختلاف مقرر میدارد که قوه قضائیه موظف است حداکثر ظرف یک سال از تاریخ لازمالاجرا شدن قانون، در هر حوزه قضایی شهرستان، شعبه یا شعبی از دادگاهها را تحت مدیریت رئیس حوزه قضایی بهعنوان دادگاه صلح تعیین کند. در حوزه قضایی بخش نیز میتوان دادگاه صلح را ایجاد کرد که وظایف و اختیارات آن مطابق قانون تعیین میشود.
شعبه اول دادگاه صلح چیست
نخستین دادگاه صلح در استان تهران، در شهرستان قدس آغاز به کار کرد. این اقدام در راستای اجرای قانون جدید شوراهای حل اختلاف مصوب شهریور ۱۴۰۲ و به منظور رسیدگی به پروندههای ارجاعی صورت گرفت. در این دادگاه، دو شعبه فعال شده است و قضات آن ابلاغیههای لازم برای انجام وظایف خود در دادگاه صلح را دریافت کردهاند. ایجاد این شعبهها با هدف بهرهگیری از نیروی انسانی موجود و بدون تحمیل هزینه اضافی، انجام شده است و قضات و کارکنانی که پیشتر در شوراهای حل اختلاف مشغول بودند، در دادگاه صلح نیز فعالیت میکنند.
معاون راهبردی قوه قضائیه اعلام کرد که در سراسر کشور هزار و ۹۱۶ شعبه دادگاه صلح ایجاد شده و با اضافه شدن ۱۲۵ شعبه در بخشها، مجموعاً ۲هزار و ۵۱ شعبه تشکیل شده است. از این تعداد، ۱۰۴ شعبه تبدیل به دادگاه صلح شدهاند و ۲۶۸ قاضی برای این شعب فعال هستند. در استان تهران نیز ۲۳۰ شعبه دادگاه صلح ایجاد شده و اقدامات لازم برای تأمین فضا و نیروی انسانی متناسب با این شعب در حال انجام است.
شعبه اول دادگاه صلح، نمونهای از اجرای قانون جدید شوراهای حل اختلاف است که با هدف رسیدگی سریع و مؤثر به پروندهها و تسهیل دسترسی مردم به عدالت، فعالیت خود را آغاز کرده است.
دادگاه صلح کجاست؟
دادگاههای صلح در تهران در قالب مجتمعهای قضایی متعدد مستقر هستند و هر یک محدوده مشخصی از شهر را پوشش میدهند. در ادامه به برخی از این دادگاهها اشاره کردهایم:
- مجتمع قضایی شماره ۱ دادگاههای صلح تهران شامل شعب ۱ تا ۲۰ بوده که از این میان شعب ۱ تا ۸ فعال هستند و دعاوی حقوقی مربوط به مناطق ۶ و ۱۲ شهرداری را رسیدگی میکنند. نشانی این مجتمع در خیابان شهید نجاتاللهی، بالاتر از چهارراه طالقانی، بنبست دوم، ساختمان شهید نیلفروشان است. شعب ۹ تا ۱۲ در میدان ابن سینا و خیابان شهید همایون ناطقی (ساختمان شهید لاجوردی) قرار دارند و شعب ۱۳ تا ۱۴ در میدان بهارستان، خیابان صفی علی شاه (ساختمان شهید دیالمه) واقع شدهاند.
- مجتمع قضایی شماره ۲ شعب ۲۱ تا ۳۵ را شامل میشود و دعاوی حقوقی مناطق ۱۱ و ۲ تهران را بررسی میکند. نشانی شعب ۲۸ تا ۳۳ خیابان طالقانی، نرسیده به خیابان شهید نجاتاللهی، ساختمان شهید نواب صفوی است. شعب ۳۴ تا ۳۵ در بزرگراه جلال آل احمد، خیابان ناظریان قمی و فاضل شمالی، ساختمان شهید دستغیب قرار دارند.
- مجتمع قضایی شماره ۳ مربوط به شعب ۳۶ تا ۵۰ است و دعاوی حقوقی مناطق ۳ و ۷ را پوشش میدهد. نشانی شعب ۳۶ تا ۴۳ ضلع شمال شرقی میدان ونک، کوچه شهید مسعود صانعی، ساختمان شهید باکری است و شعب ۴۴ تا ۴۶ در نظامآباد، خیابان آیتالله مدنی، چهارراه حسینی، نبش کوچه یعقوبی، ساختمان شهید چمران قرار دارد.
- مجتمع قضایی شماره ۴ شعب ۵۱ تا ۷۲ را شامل میشود و به دعاوی خانواده در تمام مناطق ۲۲گانه شهرداری تهران رسیدگی میکند، مانند جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب یک میلیارد ریال و اثبات رشد. شعب ۵۱ تا ۵۴ در بزرگراه شهید محلاتی، جنب آتشنشانی و شهرداری قرار دارند.
قانون دادگاه صلح pdf
بر اساس قانون جدید شورای حل اختلاف مصوبه ۱۴۰۲، دادگاه صلح به عنوان نهادی تازه تاسیس ایجاد شده است. به منظور آگاهی بیشتر افراد، امکان دانلود قانون جدید دادگاه صلح در فایل pdf فراهم شده تا متن قانون دادگاه صلح به صورت کامل در دسترس عموم قرار گیرد.
مواد ۱۲، ۱۴، ۱۷، ۱۹، ۲۶ و ۳۶ قانون مذکور به طور مستقیم مربوط به دادگاه صلح هستند. طبق تبصره ۵ ماده ۱۲، آرایی که توسط دادگاه صلح صادر میشود، اصولاً قطعی و غیرقابل اعتراض است. با این حال، استثنائاتی وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- دعاوی مربوط به حوادث ناشی از کار
- پروندههای تصادف در صورتی که دیه یا ارش موضوع پرونده بیش از ده درصد دیه کامل باشد.
- دعاوی حقوقی که پیشنهاد میشود برای رسیدگی مؤثر، افراد از بهترین وکیل تهران کمک بگیرند.
- این دادگاه به دعاوی مالی و خانوادگی، از جمله پروندههای مرتبط با دادگاه خانواده نظیر مهریه و جهیزیه با حد نصاب صد میلیون تومان رسیدگی میکند.
- کلیه دعاوی مربوط به تخلیه عین مستأجره و تعدیل اجاره بها
- جرائم عمدی تعزیری با مجازات حبس درجه هفت
- تمام موارد فوق قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان هستند.
توجه داشته باشید که برای پیگیری حقوق خود، افراد میتوانند از وکیل دادگستری کمک بگیرند.
بررسی کامل صلاحیت دادگاه صلح
یکی از سوالات پرتکرار این است که صلاحیت دادگاه صلح چیست. بر اساس ماده ۱۲ قانون جدید شورای حل اختلاف، صلاحیتهای دادگاه صلح مشخص شده است. البته در دعاوی پیچیده، استفاده از وکیل متخصص ضروری خواهد بود. صلاحیت دادگاه صلح شامل موارد زیر است:
- دعاوی مالی تا نصاب یک میلیارد ریال
- دعاوی حقوقی شامل تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق
- دعاوی مرتبط با جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب یک میلیارد ریال، به شرطی که مشمول ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده نباشد. این ماده مقرر میدارد که دادگاه با توجه به شروط ضمن عقد و سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه، نفقه زوجه و اطفال، اجرتالمثل ایام زوجیت و نحوه حضانت و نگهداری اطفال را تعیین میکند و ترتیب، زمان و مکان ملاقات طفل با والدین و بستگان را مشخص مینماید. زن میتواند پس از ثبت طلاق برای دریافت حقوق خود از طریق اجرای احکام اقدام کند.
- دعاوی و درخواستهای مربوط به تخلیه عین مستأجره و تعدیل اجاره بها، به استثنای دعاوی سرقفلی و حق کسب یا پیشه و تجارت
- اعسار از پرداخت محکومبه، در صورتی که دادگاه صلح به اصل دعوا رسیدگی کرده باشد
- تأمین دلیل
- تقاضای سازش موضوع ماده ۱۸۶ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب
- جنبه عمومی و خصوصی جرائم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی
- جرائم عمدی تعزیری مستوجب مجازات درجه هفت و هشت که پیشنهاد میشود در پروندههای جرائم تعزیری از وکیل کیفری برای دفاع استفاده کنید.
- دعاوی اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی (بهجز موارد در صلاحیت دیوان عدالت اداری)، الزام به اخذ پایان کار، اثبات رشد، الزام به صدور شناسنامه، تصحیح و تغییر نام
در چه مواقعی رای دادگاه صلح قطعی خواهد بود؟
رأی دادگاه صلح در مواردی قطعی و غیرقابل اعتراض است که طبق آیین نامه دادگاه صلح تعیین شده باشد. این دادگاهها معمولاً به دعاوی با ارزش مالی پایین یا اختلافات ساده رسیدگی میکنند و جلسات صلح را برگزار میکنند تا طرفین با میانجیگری به توافق برسند و از طولانی شدن پرونده جلوگیری شود.
دادگاه صلح توانایی صدور رأی نهایی دارد و این رأیها معمولاً سریع و قطعی هستند تا عدالت بهطور فوری اجرا شود. با این حال، در موارد خاص که نقص یا اشتباه وجود داشته باشد، امکان اعتراض محدود به رأی قطعی فراهم است. البته برخی آرای دادگاه صلح، مانند دعاوی تصرف عدوانی یا مهریه با حد نصاب مشخص، قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر است. پیشنهاد میشود که برای ارائه مستندات و دفاع از وکیل پایه یک کمک بگیرید.
جمعبندی
دادگاه صلح نهادی تازهتأسیس در نظام قضایی کشور است که با هدف تسریع در حل اختلافات، کاهش طول دادرسی و ترویج فرهنگ صلح و سازش ایجاد شده است. این دادگاه به دعاوی مالی تا یک میلیارد ریال، مسائل خانوادگی مانند مهریه، جهیزیه و نفقه، دعاوی تصرف عدوانی و مزاحمت، برخی جرایم تعزیری درجه هفت و هشت و پروندههای تخلیه یا تعدیل اجاره بها رسیدگی میکند.
ماده 447 قانون آیین دادسری کیفری | همه چیز درباره تجدیدنظر در آراء دادگاه اطفال و نوجوانان عده طلاق چیست و چند روز است؟ انواع عده و احکام آن