آیا پیامد دو برابر شدن دیه را سنجیده ایم؟
آیا پیامد دو برابر شدن دیه را سنجیده ایم؟
یک نگاه حقوقی اجتماعی؛
آیا پیامد دو برابر شدن دیه را سنجیده ایم؟
عدالت مکافاتی به عنوان موثرترین ابزار اجراء و تضمین حقوق بشر، این روند افزایش را با اصول خود ناسازگار می بیند، از سوداگری بیمه گران در این مجال که بگذریم، احتمال افزایش جمعیت کیفری زندانیان مالی و پیامدهای اجتماعی و آسیب های روانی- خانوادگی نیز متصور خواهد بود...در صورت اجرای تصمیم جدید مبلغ دیه در سال 1390 نسبت به سال 1389 افزایش 100درصدی خواهد داشت که این افزایش از سال 1374 تاکنون که مبالغ ریالی دیات از سوی قوه قضائیه تعیین و ابلاغ شده ، بی‌سابقه بوده است
در حالی که دو برابر شدن قیمت دیه در سال جاری طبق اعلام دستگاه قضایی با واکنش رئیس بیمه مرکزی ایران مواجه شده، پیامدهای مثبت و منفی احتمالی این تغییر تحت بررسی کارشناسان قرار گرفته است.
به گزارش سرویس اجتماعی «آینده»، با توجه به این که بر اساس نظر فقها اداء یکی از امور ششگانه به عنوان دیه لازم است و کمترین آنها صد نفر شتر است، قوه قضاییه بر اساس بررسی‌های مستقل و گزارشهای متعدد و همچنین نظریه وزارت جهاد کشاورزی، قیمت 900 میلیون ریال (معادل صد نفر شتر) را در سال جاری اعلام کرده که منجر به افزایش 2 برابری قیمت دیه شده است.
مبلغ ریالی دیه در سال 1389 در ماههای عادی 450 میلیون ریال و در ماههای حرام (با یک‌سوم افزایش) 600 میلیون ریال بوده است. بدین ترتیب در صورت اجرای تصمیم جدید مبلغ دیه در سال 1390 نسبت به سال 1389 افزایش 100درصدی خواهد داشت که این افزایش از سال 1374 تاکنون که مبالغ ریالی دیات از سوی قوه قضائیه تعیین و ابلاغ شده ، بی‌سابقه بوده است.
با این وصف یا طبق پیشنهاد رئیس دستگاه قضایی باید دولت برای دیه یارانه اختصاص دهد و یا آن که احتمالا شرکتهای بیمه برای جلوگیری از زیان خود، نرخ بیمه شخص ثالث را (احتمالا صددرصد) افزایش خواهد داد.
در این حال، یک کارشناس حقوقی به ملاحظاتی در این زمینه اشاره کرد:
1- دغدغه قانون گذار نسبت به افزایش قیمت دیه، با هدف بازدارندگی ارتکاب جرم و پیشگیری از بروز رفتارهای مجرمانه از طرفی و جبران بی کم و کاست خسارات وارده به مجنی علیه از طرف دیگر قابل درک و توجیه پذیر است.
2- چه دیه را نوعی مجازات بدانیم و چه اسباب جبران خسارت، بنابر نص قانون، تاریخ پرداخت (نوع الاداء) ملاک احتساب آن خواهد بود. با این توصیف، مجرمی که تا دیروز بواسطه ارتکاب به جرم (اعم از عمد یا غیرعمد) باید 45 میلیون تومان دیه پرداخت می کرده، از فردا (تاریخ اجرای قانون) باید 2 برابر (90 میلیون تومان)بپردازد.
3- سوال اینجاست، این اضافه شدن ناگهانی و دو برابری، بر اساس چه مبنایی و با لحاظ کدام معیار است؟ آیا قیمتها، از جمله قیمت احشامی نظیر شتر افزایش 2 برابری داشته؟ آیا هزینه درمان یا کفن و دفن و ... آهنگ رشد 100 درصدی را تجربه می کند؟
در سالهای اخیر جشنهای گلریزان برای کمک و نجات زندانیان دیه اقدام شده است
4- قانون گفته، دیه مالی است که مجرم به خاطر جرم که منجر به آسیب بدنی یا مرگ دیگری می شود، به شخص او یا ورثه می پردازد؛ آنچه از این تعریف برمی آید حقوق و تکالیف دو طرف ماجراست. اینکه قانون میزان دیه را هم بر اساس نرخ تورم و ... تعیین کرده، به خاطر این است که اجحاف مضاعفی بر مجرم نیز تحمیل نگردد و به میزان معقول و اندازه متناسبی تنبیه شود.
5- واکنش کیفری به جرم باید متناسب با قبح عمل ارتکابی و نه بیشتر باشد. دغدغه قانون و حکومت، جمع حقوق فردی و اجتماعی و مجنی علیه و متهم و مجرم، توأمان است و روا نیست یکی به پای دیگری قربانی شود.
6- یکی از مهمترین شقوق عدالت، "عدالت مکافاتی" است. هدف اصلی در آن، بازگرداندن وضعیت نابرابر حاصل از جنایت به وضع برابر به نفع مجنی علیه است، اما این برابرسازی خود نیز باید عادلانه باشد. بنابراین مجازات سنگین تر از جنایت جانی از نظر عدالت مکافاتی موجه نخواهد بود؛ مگر نه اینکه سیاست کیفری باید حق ها و آزادی ها را مورد حمایت قرار دهد؟ این امر مگر بدون وجود مجازات های عادلانه که ضامن حقوق بشری بزهکار نیز باشد نحقق پذیر است؟
7- نکته حائز اهمیت اینکه بنابر آمار، 70 درصد جرائم مستوجب دیه، غیرعمدی و عمدتا ناشی از تصادفات رانندگی است. تحمیل پرداخت 2 برابری دیه به افرادی که قصد معنوی ارتکاب جرم نداشته اند و از سر تصادف و یا غفلت و اهمال مرتکب نقض قانون شده اند، با عدالت کیفری تناسبی ندارد.
8- عدالت مکافاتی به عنوان موثرترین ابزار اجراء و تضمین حقوق بشر، این روند افزایش را با اصول خود ناسازگار می بیند، از سوداگری بیمه گران در این مجال که بگذریم، احتمال افزایش جمعیت کیفری زندانیان مالی و پیامدهای اجتماعی و آسیب های روانی- خانوادگی نیز متصور خواهد بود.
راه کارهای پیشگیری از وقوع جرم-معاون دادستان کرمانشاه یک وکیل را نمی توان پیدا کرد که بر اساس تعرفه هزینه دریافت کند-تعداد چک هائی که در طول روز برگشت می خورد
