توضیح کامل خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی

در مسیر پیچیده‌ دعاوی حقوقی، گاهی خواهان نیاز دارد بدون آنکه مبلغی به عنوان خسارت احتمالی پرداخت کند، از دادگاه بخواهد تا به سرعت اموال خوانده را توقیف کند و از تضییع حقوق خود جلوگیری نماید. اینجاست که مفهوم تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. این مورد ازجمله مواردی است که قانونگذار در موارد خاص و طبق بندهای مشخصی از ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی پیش‌بینی کرده است. اما آیا این مورد از موارد معافیت از پرداخت خسارت احتمالی شامل تمام موارد تأمین خواسته می‌شود یا تنها به برخی بندهای قانونی اختصاص دارد؟ در ادامه، به بررسی دقیق این سوال حقوقی و تحلیل نظریه اداره کل حقوقی قوه قضاییه می‌پردازیم.

تامین خواسته به چه معنایی است؟

تأمین خواسته نوعی طرح دعوا است که در آن محکوم‌له از دادگاه درخواست می‌کند تا پیش از قطعی شدن حکم، از اقدام محکوم‌علیه به واگذاری یا انتقال اموالش به دیگران جلوگیری شود اقدامی که ممکن است برای فرار از ادای دین به محکوم‌له صورت گیرد.

• تعریف تأمین خواسته کیفری:

تأمین خواسته کیفری نهادی قانونی است که قانون‌گذار برای حمایت از زیان‌دیده از جرم پیش‌بینی کرده و به او این امکان را داده است که در جریان رسیدگی، معادل ضرر و زیان ناشی از جرم، توقیف اموال متهم را از دادگاه مطالبه کند. دادگاه نیز در صورت احراز دلایل موجه در تقاضای شاکی، قرار تأمین خواسته را صادر می‌کند که این قرار قطعی و غیرقابل اعتراض خواهد بود.

بررسی زمان تودیع خسارت احتمالی در تامین خواسته

تأمین خواسته چک بدون نیاز به تودیع خسارت احتمالی می‌تواند در سه زمان مختلف انجام گیرد:

• نخست، پیش از اقامه دعوای اصلی که در این حالت خواهان می‌تواند پیش از تقدیم دادخواست، از دادگاه درخواست تأمین خواسته چک بدون خسارت احتمالی را مطرح کند.
• دوم، همزمان با اقامه دعوای اصلی که در این وضعیت، خواهان در بخش خواسته‌ی فرم دادخواست خود به درخواست تأمین خواسته چک بدون خسارت احتمالی اشاره کرده و دلایل قانع‌کننده‌ای را به دادگاه یا سایر مراجع قضایی ارائه می‌دهد.
• سوم، در جریان دادرسی در دادگاه بدوی یا دادگاه تجدیدنظر که طی آن خواهان می‌تواند در طول رسیدگی، درخواست تأمین خواسته چک بدون خسارت احتمالی را ارائه کند.

در ادامه نمونه لایحه تودیع خسارت احتمالی را مشاهده می‌کنید:

شرایط درخواست برای خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی به چه صورتی است؟

برای تقاضای تأمین خواسته در مورد چک یا سایر موضوعات، خواهان باید دارای شرایط عمومی و اختصاصی باشد. شرایط عمومی شامل ذی‌نفع بودن و داشتن اهلیت خواهان جهت صدور تأمین خواسته است.

از سوی دیگر، شرایط اختصاصی آن است که خواسته‌ خواهان باید برای دادگاه روشن و معین باشد و ابهام یا مجهول بودن آن می‌تواند احتمال رد درخواست تأمین خواسته را افزایش دهد.

تامین خواسته طبق مفاد قانون چه ویژگی‌هایی دارد؟

چنانچه برای دادگاه محرز شود که اقامه دعوی با هدف ایجاد تأخیر در انجام تعهدات یا از روی غرض‌ورزی صورت گرفته است، دادگاه موظف است هنگام صدور حکم یا قرار، خواهان را به پرداخت سه برابر هزینه دادرسی به نفع دولت محکوم کند. درخواست تامین باید از دادگاهی صورت گیرد که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوی را دارا باشد. قرار پذیرش یا رد تأمین خواسته، قابلیت تجدیدنظرخواهی ندارد.

چنانچه پس از صدور قرار تأمین خواسته، خواهان ظرف ده روز نسبت به طرح دعوی اصلی اقدام نکند، دادگاه می‌تواند به درخواست خوانده قرار تأمین را لغو کند. درخواست تأمین خواسته تنها زمانی پذیرفته می‌شود که میزان خواسته خواهان مشخص یا موضوع خواسته عین معین باشد.

بعد از دریافت درخواست تأمین، مدیر دفتر باید پرونده را بلافاصله به دادگاه ارسال کند. دادگاه نیز پس از بررسی دلایل ارائه‌شده، بدون نیاز به اخطار به طرف مقابل، اقدام به صدور قرار تأمین یا رد آن خواهد کرد.

رای وحدت رویه در خصوص خسارت احتمالی چک و قرار تأمین خواسته علیه خوانده دعوی صادر می‌شود و خوانده می‌تواند ظرف ده روز به این قرار اعتراض کند که دادگاه موظف است در اولین جلسه دادرسی به این اعتراض رسیدگی کند.

مشخصاتی که بایستی در درخواست تودیع خسارت احتمالی وارد شود

در برگه درخواست تأمین خواسته چک، خواهان باید همانند سایر دادخواست‌های قضایی اطلاعاتی نظیر نام، نام خانوادگی، شغل، محل اقامت و... خود و خوانده را به طور کامل درج کند. همچنین در صورت داشتن وکیل یا نماینده قانونی، باید مشخصات آن‌ها نیز به طور جامع در دادخواست ثبت شود.

• موارد منع تأمین خواسته:

وجود سند رسمی مانع از صدور تأمین خواسته می‌شود. در صورتی که موضوع خواسته در معرض تضییع یا تفریط باشد نیز تأمین خواسته صورت نمی‌گیرد. همچنین در مواردی که نسبت به اوراق تجاری مانند چک، سفته یا برات واخواست شده باشد، تأمین خواسته امکان‌پذیر نیست.

• توضیح معافیت‌های گفته شده:

اسناد رسمی به دلیل پایین بودن احتمال جعل و اشتباه، نیاز به تودیع خسارت احتمالی در توقف عملیات اجرایی ندارند، زیرا اثبات مالکیت برای خواهان دشوار است. در مورد اموال در معرض تضییع نیز، به دلیل امکان از بین رفتن مال، دادگاه بدون نیاز به درخواست خواهان تأمین خواسته را انجام می‌دهد، بنابراین خواهان از سپردن خسارت احتمالی معاف است. در مورد واخواست اسناد تجاری، به دلیل عدم موجودی صادرکننده و وضعیت خاص این اسناد، تامین خواسته بدون نیاز به تودیع خسارت احتمالی صورت می‌گیرد.

• مواردی که تامین خواسته آن بدون خسارت احتمالی است:

طبق نظر قانون‌گذار، دعاوی مربوط به چک، سفته، برات یا دعاوی علیه متوقف، مشمول تأمین خواسته بدون نیاز به سپردن خسارت احتمالی می‌شوند.

تامین خواسته با دستور موقت چه تفاوت‌هایی دارد؟

تفاوت دستور موقت با تامین خواسته به شرح زیر است:

• در درخواست تأمین خواسته، نوع تأمین باید وجه نقد باشد، اما در دستور موقت، نوع تأمین مشخص نمی‌شود.
• در تأمین خواسته، موضوع درخواست توقیف مال است، در حالی که در دستور موقت، موضوع می‌تواند مربوط به منع یا انجام یک عمل باشد.
• در تأمین خواسته، نیازی به دعوت خوانده برای صدور قرار نیست، اما در دستور موقت، خوانده باید دعوت شده و دستور پس از ابلاغ آن به خوانده اجرا می‌شود.
• در تأمین خواسته، امکان صدور قرار بدون در نظر گرفتن خسارات احتمالی وجود دارد، اما در دستور موقت، صدور دستور بدون تأمین امکان‌پذیر نیست.
• مهلت تعیین‌شده برای تأمین خواسته، ده روز است، در حالی که این مهلت برای دستور موقت بیست روز خواهد بود.

مهلت پرداخت خسارت احتمالی در تامین خواسته چقدر است؟

مهلت تعیین شده برای پرداخت خسارت احتمالی در تأمین خواسته ده روز از تاریخ ابلاغ است. اگر خواهان در این مدت نسبت به پرداخت خسارت احتمالی اقدام نکند، قرار تأمین خواسته باطل خواهد شد.

چه مرجی برای طرح دعوی تامین خواسته چک صالح است؟

با توجه به اینکه درخواست تأمین خواسته می‌تواند قبل از اقامه دعوی، همزمان با اقامه دعوی یا در جریان دادرسی توسط خواهان ارائه شود، مرجع صالح در هر حالت متفاوت است. در صورتی که تأمین خواسته پیش از اقامه دعوی مطرح گردد، دادگاهی صالح خواهد بود که قانون‌گذار برای رسیدگی به اصل دعوی تعیین کرده است. اما در مواردی که تأمین خواسته ضمن اقامه دعوی یا در جریان دادرسی مطرح شود، دادگاه بدوی یا نخستینی که دعوی در آن آغاز شده، صلاحیت رسیدگی به تأمین خواسته چک را خواهد داشت.

بررسی نقش وکیل در خواسته بدون تودیع خسارت

به افرادی که در زمینه تأمین خواسته چک بدون خسارت احتمالی دچار ابهام هستند و تعریف و نحوه تقاضای حق‌خواهی در این دعاوی را نمی‌دانند، توصیه می‌شود برای رفع ابهام و دستیابی به حقوق خود در خصوص توقیف اموال متهم، از وکلای متخصص در این زمینه کمک بگیرند.

برای سپردن کار به بهترین وکیل در این خصوص، لازم است وکلایی انتخاب شوند که در حوزه تأمین خواسته چک بدون خسارت احتمالی تخصص داشته باشند.

در این راستا، دادسان شرایطی همچون دریافت رزومه و قیمت پیشنهادی از چند وکیل، هزینه مشاوره اولیه، پیشنهاد متنی از چند وکیل متخصص و امتیاز سایر کاربران به وکلا را فراهم کرده است و کافی است درخواست خود را ثبت نمایید تا این موارد را از چند وکیل دریافت کنید.

چه کارهایی بایستی پس از صدور قرار تامین خواسته انجام داد؟

پس از صدور قرار تأمین خواسته در یک دعوی حقوقی یا کیفری، اقداماتی وجود دارد که باید انجام شود. این اقدامات ممکن است بسته به نوع دعوی و شرایط خاص هر پرونده متفاوت باشد، اما به طور کلی شامل موارد زیر است:

• ابتدا، قرار تأمین باید به طرفین دعوی ابلاغ شود. این ابلاغ معمولاً به صورت رسمی و از طریق دادگاه انجام می‌شود.
• در دعاوی حقوقی، اگر قرار تأمین شامل توقیف اموال باشد، این اقدام باید توسط مأموران اجرای احکام دادگستری انجام شود تا اموال مورد نظر شناسایی و توقیف گردند.
• اگر خوانده با قرار تأمین صادر شده مخالف باشد، می‌تواند در مهلت قانونی معمولاً ۱۰ روز به دادگاه اعتراض کند. دادگاه موظف است اعتراض را بررسی کرده و تصمیم‌گیری کند.
• طرف درخواست‌کننده قرار تأمین باید پیگیر اجرای صحیح آن باشد و در صورت بروز مشکلات یا تأخیر، موضوع را به دادگاه گزارش دهد.
• در صورتی که درخواست تأمین خواسته پیش از طرح دعوی اصلی باشد، خواهان باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ صدور قرار تأمین، دادخواست خود را به دادگاه ارائه دهد.
• در برخی موارد، دادگاه ممکن است از خواهان بخواهد که خسارت احتمالی را پرداخت کند. این مبلغ باید در زمان تعیین شده و مطابق با دستور دادگاه پرداخت شود.

در صورتی که دستور موقت صادر شده باشد، توجه به پرداخت خسارت احتمالی الزامی است چراکه عدم پرداخت خسارت احتمالی در دستور موقت می‌تواند منجر به لغو دستور شود.

جمع‌بندی

در این متن سعی شد به سوال، صدور قرار تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی یعنی چه، پاسخی جامع داده شود. در دعاوی حقوقی، خواهان ممکن است بخواهد بدون پرداخت خسارت احتمالی از دادگاه درخواست توقیف اموال خوانده را داشته باشد. این درخواست تحت عنوان تأمین خواسته بدون تودیع خسارت به صورت احتمالی شناخته می‌شود و طبق قوانین ایران، در شرایط خاصی مانند دعاوی چک، سفته یا برات، این امکان برای خواهان فراهم می‌شود. این امر می‌تواند پیش از طرح دعوی اصلی، همزمان با آن یا در جریان دادرسی صورت گیرد.

برای پذیرش این درخواست، شرایط خاصی وجود دارد که شامل مشخص بودن خواسته و اهلیت خواهان است. در صورتی که خواهان در مدت ده روز پس از صدور قرار تأمین، خسارت احتمالی را نپردازد، قرار تأمین باطل خواهد شد. از سوی دیگر، در صورتی که دادگاه تصمیم به صدور دستور موقت بگیرد، پرداخت خسارت احتمالی الزامی است و عدم پرداخت آن می‌تواند موجب لغو دستور موقت شود.

سئوال - با توجه به ایجاد ابهام در برداشت از تبصره ماده 108 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب سال 1379 آیا در مورد اخذ خسارات احتمالی مصرح در تبصره یاد شده اظهارنظرفرمائید که اخذ خسارات احتمالی ناظر به کل 4 بندمذکور در آن ماده است یا انحصار به یکی از بندهای این ماده دارد؟
شماره و تاریخ نظریه 6511/7 - 17/.1/1379

نظریه اداره کل حقوقی و تدوین قوانین
اگرچه ماده 108 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب (در امور مدنی) راجع به مواردی است که دادگاه مکلف به قبول درخواست تامین خواسته است اما مقنن به مصادیق متفاوتی توجه داشته که باید آنها را از یکدیگر تفکیک نمود به این معنی که در بندالف رسمیت مستند دعوی و در بند ب وضعیت خواسته که در معرض تضییع یا تفریط باشد و در بند ج مقررات قانون خاص ، برای دادگاه ایجاد تکلیف نموده که بدون تودیع خسارت احتمالی از درخواست تامین را بپذیرد ، در حالکیه بند د به طور کلی صدورقرار تامین را مشروط به تودیع خسارت احتمالی بر اساس تبصره همان ماده نموده بنابراین ، در صورتی که خواسته خواهان منطبق با بند ب یا مستند دعوی از مصادیق بندهای الف و ج باشد دادگاه بدون تودیع خسارت احتمالی ملزم است درخواست تامین خواسته را بپذیرد درغیر این موارد، دادگاه در صورتی مکلف به صدور قرار تامین است که خواهان خسارت احتمالی را نقدا" تودیع نماید در نتیجه می توان گفت تبصره ماده 108 صرفا" ناظر به بند د ماده مذکور می باشد نه سایر موارد.
 

نوع : آراء و نظریات

شماره انتشار : 6511

تاریخ تصویب : 1379-10-17

تاریخ ابلاغ :

دستگاه اجرایی :

موضوع :

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)

قانون راجع به اموال بلاصاحب     اگر در دفعه دوم مزایده هم هیچ خریداری پیدا نشود و جلسه مزایده به پایان برسد ، محکوم له فقط می تواند مال مورد بحث را به قیمت ارزیابی شده قبول کند و الا آن مال به محکوم علیه مسترد خواهد شد