شناسه : 1545
زمانی كه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی كشت موادمخدر به‌طور كلی ممنوع اعلام شد، ایران از مثلث طلایی مواد مخدر حذف شد. اما شهرهای مرزی کشور ما به اعتبار همسایگی با دو كشور افغانستان و پاكستان طبیعتاً در معرض آسیب‌دیدگی قرار دارند یعنی با توجه به اینكه در مرزهای مشترك بین ایران و افغانستان راه‌های متعددی وجود دارد، نوعاً قاچاقچیان مواد مخدر تغییر مسیر می‌دهند. در هر حال به نظر می‌رسد كه شهرهای مرزی شرق كشور در معرض آسیب‌پذیری بیشتری در قبال جرایم ناشی از موادمخدر به خصوص قاچاق این نوع كالا قرار دارند.
زمانی كه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی كشت موادمخدر به‌طور كلی ممنوع اعلام شد، ایران از مثلث طلایی مواد مخدر حذف شد. اما شهرهای مرزی کشور ما به اعتبار همسایگی با دو كشور افغانستان و پاكستان طبیعتاً در معرض آسیب‌دیدگی قرار دارند یعنی با توجه به اینكه در مرزهای مشترك بین ایران و افغانستان راه‌های متعددی وجود دارد، نوعاً قاچاقچیان مواد مخدر تغییر مسیر می‌دهند. در هر حال به نظر می‌رسد كه شهرهای مرزی شرق كشور در معرض آسیب‌پذیری بیشتری در قبال جرایم ناشی از موادمخدر به خصوص قاچاق این نوع كالا قرار دارند.
تقسیم‌بندی جرایم مرتبط با مواد مخدر
الف- جرم واردکردن انواع مواد مخدر و روان‌گردان؛ همین‌که مواد مذکور با هر وسیله‌ای از خارج از کشور به داخل کشور منتقل شود، جرم است.
ب- جرم ارسال مواد مخدر و روان‌گردان؛ عبارت است از فرستادن مواد مخدر، از نقطه‌ای به نقطه دیگر، مانند پست کردن مواد مخدر در داخل کشور.
پ- جرم صادر کردن مواد مخدر و روان‌گردان؛ عبارت است از خارج کردن مواد مخدر از مرزهای زمینی، دریایی و هوایی کشور.
ت- جرم ترانزیت مواد مخدر و روان‌گردان؛ ترانزیت در لغت به معنای عبور و گذر ترجمه‌شده است. در قانون مبارزه با مواد مخدر، به معنی ممنوع بودن ترانزیت مواد مخدر است؛ یعنی حتی اگر قصد واردکننده مواد مخدر به داخل کشور عبور دادن از کشور و انتقال به کشورهای دیگر باشد، بازهم عمل وی جرم محسوب می‌شود.
ث- جرایم تولید یا ساخت انواع مواد مخدر و روان‌گردان؛ تنها کاشت محصولات برای به‌دست آوردن ماده مخدر کافی نیست، بلکه یک‌رشته عملیات و اقدامات لازم است تا محصول، عنوان ماده مخدر خاصی پیدا کند و آماده مصرف شود. این مراحل عملیات را که منتج به مواد مخدر گوناگون می‌شود، تولید و ساخت مواد مخدر می‌گویند.
ج- حمل مواد مخدر؛ این جرم عبارت است از هرگونه عملی که موجب نقل‌وانتقال مواد مخدر از نقطه‌ای به نقطه دیگر شود که گاهی با متوسط خود شخص و گاهی باواسطه است.
چ- جرم نگهداری مواد مخدر؛ نگهداری به معنای در اختیار داشتن است، خواه نزد خود شخص و یا در جا و مکان معینی دیگر.
ح- جرم اخفای مواد مخدر و روان‌گردان؛ اخفا به معنای پنهان کردن و ازنظرها دور کردن است.
خ- جرم خرید مواد مخدر و روان‌گردان؛ یعنی به‌دقت آوردن مواد مخدر، در قبال پرداخت وجه یا هر مال دیگری که بر اساس عرف، عنوان مال بر آن صدق می‌کند. منظور از خرید، معنا و مفهوم عرفی آن است، نه اصطلاح حقوقی. همین‌که شخص می‌داند چه چیزی می‌خرد و در مقابل آن وجه یا مالی پرداخت می‌کند، جرم خرید تحقق پیداکرده است.
د- جرم فروش مواد مخدر و روان‌گردان؛ این جرم عبارت است از انتقال مواد مخدر به دیگری، در قبال دریافت وجه یا مالی دیگر. برای تحقق فروش به‌طور مستقیم باید مواد مخدر را تصرف کند و از مالکیت شخص فروشنده خارج شود و در اختیار دیگری قرار داده شود؛ بنابراین اگر کسی مواد مخدری را به‌قصد فروش و برای پیدا کردن مشتری نگهداری کند، اقدام او مادام که مواد مخدر را به دیگری منتقل نکرده است، فروش نخواهد بود.
ذ- جرم در معرض فروش قرار دادن مواد مخدر و روان‌گردان؛ این جرم زمانی است که متهم، مواد مخدر را برای فروش به دیگران عرضه می‌کند؛ بنابراین، یک مرحله فراتر از نگهداری و یک مرحله پایین‌تر از فروش قرار می‌گیرد.
ر- جرم توزیع مواد مخدر و روان‌گردان؛ اگر شخص، مواد مخدر را به دیگران منتقل کند و در مقابل آن وجهی دریافت کند، عمل وی فروش خواهد بود، در غیراین‌صورت توزیع بر آن صدق می‌کند.
ز- جرم واردکردن مواد مخدر به محل نگهداری معتادان؛ منظور قانونگذار از واردکردن مواد به داخل زندان یا بازداشتگاه یا اردوگاه بازپروری، ورود مواد به داخل محدوده حفاظتی زندان و اردوگاه است.
س- جرم استعمال مواد مخدر و اعتیاد به آن؛ منظور از استعمال مواد مخدر، هرگونه عملی است که منتهی به ورود مواد مخدر به بدن می‌شود.
مجازات حمل و نگهداری مواد مخدر غیر صنعتی شامل تریاک، شیره و…
مطابق با ماده ۵ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر اصلاحی ۱۳۹۹، به تناسب وزن مواد مخدر که حمل شده یا نگهداری شده، مجازات حبس برای عاملین آن پیش بینی گردیده است که به تفکیک زیر است.
حمل و نگهداری مواد مخدر تا پنجاه گرم
مجازات حبس منتفی است اما مجرم با توجه به کیفیت دستگیری و اقرار به حمل و نگهداری، تا ۴ میلیون ریال جزای نقدی و تا پنجاه ضربه شلاق محکوم می شود.
البته جزای نقدی هر سه سال یکبار با توجه به شاخص بانک مرکزی افزایش می یابد و مبلغ قید شده در قانون در حال حاضر فراتر از جزای نقدی پیش بینی شده در احکام می باشد.
حمل و نگهداری مواد مخدر بیش از پنجاه گرم تا پانصد گرم
مجازات حبس ندارد، بلکه پنج تا پانزده میلیون ریال جزای نقدی و ده تا هفتاد و چهار ضربه شلاق پیش بینی شده است.
حمل و نگهداری مواد مخدر بیش از پانصد گرم تا پنج کیلو گرم
۳ مجازات در نظر گرفته شده است که شامل:
پانزده میلیون ریال تا شصت میلیون ریال جریمه نقدی و چهل تا هفتاد و چهار ضربه شلاق و در نهایت دو تا پنج سال حبس تعزیری
حمل و نگهداری مواد مخدر بیش از پنج کیلو گرم تا بیست کیلوگرم
به مجازات جریمه نقدی از شصت میلیون ریال تا دویست میلیون ریال و پنجاه تا هفتاد و چهار ضربه شلاق و پنج تا ده سال حبس تعزیری محکوم می شود.
البته نکته قابل ذکر این است که قانون گذار تکرار این جرم را یعنی حمل یا نگهداری بیش از پنج کیلوگرم تا بیست کیلوگرم ماده مخدر غیر صنعتی را اگر برای مرتبه دوم باشد، به جای جریمه نقدی، مصادره اموال ناشی از حمل و نگهداری مواد مخدر دستور می دهد و اگر برای بار سوم تکرار شود، به مجازت اعدام و مصادره اموالی که از جرم حمل و نگهداری ماده مخدر غیر صنعتی به دست آمده، محکوم خواهد شد.
حمل و نگهداری مواد مخدر بیش از بیست کیلوگرم تا یکصد کیلوگرم
به مجازات شلاق پنجاه تا هفتاد و چهار ضربه و پنج تا ده سال حبس و جزای نقدی شصت تا دویست میلیون ریال و به ازای هر کیلو گرم بیش از بند ت، دو میلیون ریال اضافه می گردد.
* به طور مثال اگر شخصی مرتکب حمل ۵۰ کیلوگرم ماده مخدر تریاک شود، علاوه بر شلاق پنجاه تا هفتاد و چهار ضربه و حبس از پنج تا ده سال، به جریمه نقدی شصت تا دویست میلیون ریالی محکوم خواهد شد و از بابت هر کیلو گرم دو میلیون ریال به جریمه نقدی اضافه می شود که در مجموع به جریمه نقدی شصت میلیون ریال اضافه می شود یعنی ۳۰ کیلوگرم بیشتر از معیار بند ت که ضربدر دو میلیون ریال می شود، شصت میلیون ریال.
البته در صورتی که جرم مندرج در این بند تکرار شود، مجازات اعدام و مصادره کل اموال بدست آمده از حمل یا نگهداری مواد مخدر محکوم می شود.
حمل و نگهداری مواد مخدر بیش از یکصد کیلوگرم
علاوه بر مجازات های شلاق که پنجاه تا هفتاد و چهار ضربه، و جزای نقدی با اضافه کردن دو میلیون ریال به ازای هر کیلوگرم، به حبس ابد محکوم می شود و در صورت تخفیف مجازات یا عفو و تکرار این جرم، اعدام و به مصادره کل اموال ناشی از جرم حمل و نگهداری مواد مخدر محکوم می شود.
