برابر ماده 2 آئین نامه قانون لغو مالکیت اراضی شهری و هم بند 2 و هم در بند 5 آن نوع استفاده از اراضی و باغات تغییر ناپذیراست که این موضوع با توجه به رای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری خلاف قانون تشخیص شده است
تاریخ رسیدگی 30/6/1373
دادنامه شماره 72/346
شعبه 18 دیوان
خلاصه جریان پرونده
در تاریخ 2/2/68آقایان 1(الف ) 2(ب ) 3 بانو(ج ) دادخواستی بطرفیت اداره زمین شهری شیراز کمییون ماده 12 بخواسته صدورحکم بر فسخ نظریه کمیسیون مقرر در ماده 12 قانون زمین شهری مقوم بدو میلیون و یکصد هزار ریال تسلیم داشته اند که رسیدگی به شعبه دوم دادگاه حقوقی یک شیراز ارجاع شده و بشرح دادخواست توضیح داده اند که : (کمیسیون مقرر در ماده 12 قانون زمین شهری طبق آگهی مندرج در روزنامه اطلاعات روز7/11/68 پلاکهای 152 و1تا28 فرعی از152اصلی و93 واقع در بخش چهار شیراز متعلق باینجانبان می باشد و بصورت باغ میوه و محصور بوده است دائر مزروعی اعلام نموده که پس از اطلاع از موضوع با توجه بدلائل و مدارک ذیل مبادرت به تقدیم این دادخواست اعتراض نموده واستدعای بذل توجه دارد1 درمورخ 4/10/64 با حضور نماینده اداره کل زمین شهری فارس (اآقای جناب ) از پلاکهای موصوف تامین دلیل بعمل آمده وکارشناس مربوطه (آقای د) پس از بازدید از محل ذیل شماره 91306/10/64 به شعبه 8 دادگاه صلح سابق شیراز اعلام داشته پلاک 152( بصورت باغ شش ساله است و اشجار باغ مزبور شامل انار سیب زردآلو و دو رشته چنار و کاج است که با ملاحظه وضعیت وکیفیت و سایر جهات و اوضاع و احوال و سوابق پرونده های ثبتی همه دلالت بر سبق احیاء و عمران پلاک مزبور است ) که پرونده بکلاسه 11/11/64در شعبه 8 دادگاه صلح سابق موجوداست .
2 مجددا" در مورخ 25/10/64 پلاک 1 الی 28 فرعی از152اصلی مورد تامین قرار گرفته و کارشناس مربوطه (آقای ه) پس از بادیداز محل اظهار داشته است (پلاکهای فوق الذکر حدود سه هکتار مساحت دارد و در این باغ درختان میوه زردآلو گوجه سیب گلاب آلوزردطلائی انگور انار که اکثرا" ثمری می باشد وجود دارد سن درختان 5تا 7 ساله بنظر می رسد.00) که پرونده بکلاسه 11/12/64 در شعبه 8 دادگاه صلح سابق موجود است .
3 در لیله 23/7/65 اداره کل زمین شهری فارس با عده ای افراد مسلخ بپلاکهای فوق که بصورت باغ میوه ثمری بوده است حمله نموده و با اره برقی و بلدوزر درختان مثمر و غیر مثمر را قطع نموده و تمام شاخ و برگ و چوب آنها را سریعا" با کامیون بخارج از شهر منتقل نموده و با تخریب دیوارها آنرابصورت زمین ساده درآورده اند که فعلا" بصورت ساختمان ومقداری از آن نیز در حال حاضر زمین ساده می باشد بدین لحاظ اینجانبان مبادرت به تقدیم شکایت بمقامات دیوان عدالت اداری جهت احقاق حق خود نمودیم که پس از بررسی های لازم و اعزام گروهی بشیراز جهت ملاحظه محل و انجام تحقیقات لازمه نهایته وارد بودن شکایت ما و باغ بودن پلاکهای فوق بموجب حکم شماره 24608607/12/65 دیوان عدالت اداری مورد تایید قرار گرفت و کلیه اقدامات زمین شهری اعم از هر گونه تصرف لغو مالکیت و تملکک باغهای فوق را باطل اعلام نمودند این حکم مورد اعتراض اداره خوانده قرار گرفت و هیئت تجدیدنظردیوان عدالت اداری بموجب دادنامه شماره 3219/8/68 حکم صادره را مورد تایید و تنفیذ قرار دادند.
4 استشهادیه محلی تنظیم گردیده مبنی بر این که کلیه همسایگان و افرادی که دیده و شنیده اند که باغهای اینجانبان مورد حمله و هجوم این اداره باصطلاح دولتی قرار گرفته اطلاعات خود را مرقوم دارند که همگی صادقانه این عمل وحشیانه را مورد تایید قرار داده اند و در صورت لزوم جهت ادای شهادت در جلسه دادگاه نیزحضور می یابند علیهذا با عرض مراتب بالا حقوق اینجانبان مورد تضییع قرار گرفته و بنظر می رسد ظلمی که اداره فوق بما روا داشته دیگر بهیچ وجه قابل جبران نخواهد بود اما چون اداره خوانده بالطائف الحیل می خواهد باغ میوه ای را زمین مزروعی معرفی وحداقل حقوق باقیمانده مرا نیز پایمال نموده و بدینوسیله سرپوشی هم روی اعمال خلاف و خداناپسندانه خود بگذارد لذا ما را بر آن تقضای استیفاء حقوق از دست رفته خود رابنمایم و استدعا کنیم عندالاقتضا با جلب نظر کارشناس مربوطه ضمن ماینه و تحقیق محلی بموضوع رسیدگی ضمن صدور حکم فسخ نظریه کمیسیون ماده 12قانون زمین شهری باغ بودن پلاکهای فوق را مورد تایید قرار داده تا حقوق حقه چندخانوارمورد دستخوش افرادی که قانون را لگدمال می نمایند نگردد مدارک تقدیم عبارتست از 1 فتوکپی مصدق اسناد مالکیت 2 فتوکپی مصدق استشهادیه محلی 3 فتوکپی مصدق احکام دیوان عدالت اداری 4 فتوکپی مصدق دوفقره تامین دلیل انجام شده 5مطالبه پرونده های تامین دلیل کلاسه 11/11/64 و11/21/64موجود در شعبه هشتم دادگاه صلح سابق شیراز6 فتوکپی مصدق روزنامه اطلاعات مورخ 7 بهمن 68) دادگاه مرجوع الیه ضمن تعیین وقت طرفین را برای رسیدگی دعوت نموده و در تاریخ 19/2/69 جلسه دادگاه با حضور خواهانهای ردیف اول و دوم و نماینده خوانده تشکیل شده و خواهانها لایحه ای داده اند که بشماره 15332/2/69 ثبت شده و دادگاه پس از استماع توضیحات خواهانهای حاضر واظهارات نماینده زمین شهری که اظهار داشتهدر اسناد خواهانها ذکر از باغ بمیان نیامده بلکه یک قطعه زمین ذکر شده و بعلاوه طبق صورتمجلس معاینه محل کمیسیون ماده 2% حاکی است در سال 1358 زمین مورد بحث بصورت زمین مزروعی بوده است و در پرونده تامین دلیل اگر درختی وجود داشته است قهرا" بعد از سال 1358 غرس شده است و در حال حاضر بصورت ساختمان در آمده است دادگاه ملاحظه پرونده های تامین دلیل کلاسه 11/12/64 شعبه هشتم و11/11/68 همان شعبه وپرونده کلاسه 87/9/65شعبه 17 کیفری 2 و استعلام و پرونده های استنادی مطالبه گردیده است خواهان ها بشرح لایحه وارده بشماره 4845/4/69 تقاضای صدور حکم نموده اند و نماینده زمین شهری لایحه ای داده که بشماره 4847/4/69 ثبت شده است و در تاریخ 4/4/69 جلسه دادگاه با حضور نماینده زمین شهری تشکیل شده و پس از ملاحظه لایحه خواهانهاولایحه نماینده و خوانده و اجرای دستورات جلسه قبل را درباره سایرمواد داده است و روز22/8/69 جلسه دادگاه با حضور یکی از خواهانها و نماینده زمین شهری تشکیل شده و با ملاحظه لایحه های خواهانهابوارده 222168/8/69و نیز 231449/5/69 و اسماع توضیحات حاضرین دادگاه ضمن تعیین وقت و دعوت طرفین پرونده های کیفری اجرای احکام رامطالبه نموده است و در تاریخ 21/3/70 جلسه دادگاه باحضورآقای (ب ) تشکیل شده ومشارالیه اعلام نموده همانطوری که درلایحه ای که بشماره 2156/3/70 ثبت شدهاعلام نموده ام از دعوی خود بطورکلی صرفنظرنموده ام تقاضای صدور قرار سقوط دعوی دارم دادگاه ختم رسیدگی را درباره ایشان اعلام و پس از کسب عقیده آقای مشاور قرار سقوط دعوی خواهان را بشماره 2198/3/70 باستناد ماده 298 قانون آئین دادری مدنی صادر نموده است و در روز27/9/70 جلسه دادگاه با حضور واحدازخواهانها آقای (الف ) و نماینده زمین شهری تشکیل شده طرفین حاضر تقاضای تجدیدجلسه نموده اند دادگاه ضمن تجدیدوقت و دعوت طرفین باقید اینکه موارد استفاده خود را از پرونده اجرای احکام کیفری تعیین کننده اداره کل زمین شهری عکس های هوائی مربوط به پلاکهای 1تا28 فرعی از 152 اصلی و نیز پلاک 152 بخش 4 شیراز مطالبه نموده است اداره کل زمین شهری فارس بشرح نامه وارده به شماره 55062/12/70 عکس هوایی پلاکهای 1تا28 و152 فرعی از152 اصلی را ارسال داشته است و در تاریخ 18/12/70 جلسه دادگاه با حضور آقای (الف )وخانم (ج ) خواهانها و نماینده زمین شهری تشکیل شده و پس از ادای توضیحات نماینده زمین شهری که گفته است عکسها مربوط بسال 58 میباشد و موارد استفاده از پرونده استنادی قبلا" طی لایحه شماره 4847/4/69 تقدیم شد و دیگر بپرونده مذکور استنادی ندارد خواهانهانیزاظهار داشتند بپرونده مذکور استنادی نداریم دادگاه از نماینده خوانده (زمین شهری ) خواسته که در جلسه آینده عکس های خوانائی از محل که نشان دهنده سال عکسبرداری هم باشد بدادگاه ارائه نماید وطرفین برای رسیدگی دعوت شوند و در روز21/6/71 جلسه دادگاه باحضوریکی از خواهانها تشکیل شده و پاسخ نامه مربوط با اراسل نقشه هاواصل نگردیده است دادگاه پس از استماع اظهارات خواهان حاضر قرارجلب نظر کارشناس صادر نموده تا وضعیت اراضی پلاکهای 1تا28 فرعی 152ء 93بخش 4 شیراز از حسب اینکه دقیقا" معلوم شود از چه تاریخی تبدیل بباغ شده را با توجه بصورتمجلس معاینه محل مورخ 24/7/65 شعبه اول دادگاه حقوقی یک و صورتمجلس تامین دلیل مورخ 25/10/64و 4/10/64 شعبه دهم دادگاه حقوقی 2 شیراز و نظریه آقایان ه و و موجود در پرونده به عکس های هوائی موجود در اداره کل زمین شهری سازی نظریه خود را با توجه بتاریخ تهیه نقشه های هوائی اعلام دارند و پس از انتخاب هیئت کارشناسان و اجرای قرار هیئت منتخب نظریه خود را بشرح وارده بشماره 216038/11/71 اعلام نموده اند و پس از ابلاغ نظریه خانم (ج ) نسبت بنظریه در قسمت اخیر اعتراض نموده و آقای (الف ) نیز بشرح وارده بشماره 256829/12/71 نسبت بنظریه کارشناسان اعتراض نموده است و اداره زمین شهری بشرح لایحه ای که بشماره 1778/4/72 ثبت شده تقاضای صدور حکم نموده است و دادگاه طرفین کارشناسان را برای باعتراض دعوت نموده و تاریخ 19/4/1372 جلسه دادگاه با حضور دو نفر از کارشناسان و خواهانها و نماینده زمین شهری مطالبه کرده است که طی نامه ای که بشماره 251631/5/72 ثبت شده فتوکپی رای کمییون واصل شده است و دادگاه در تاریخ 27/6/1372 در وقت فوق العاده تشکیل جلسه داده و رای تجدیدنظر خواسته را بشرح زیر صادر نموده است : (خواهانها باستناد مدارک پیوست پرونده دادخواستی بطرفیت خوانده باین دادگاه تقدیم ودعوی را چنین توضیح داده است (کمیسیون مقرر درماده 12 قانون زمین شهری طبق آگهی مندرج در روزنامه اطلاعات روز17/11/68پلاکهای 152و 1تا28 فرعی از152 اصلی و93 واقع در بخش 4 شیراز که متعلق باینجانبان می باشد و بصورت باغ میوه ومحصور بوده است دایر مزروعی اعلام نموده است که پس از اطلاع از موضوع با توجه بدلائل و مدارک ذیل مبادرت به تقدیم دادخواست اعتراض نموده و استدعای بذل توجه دارد در مورخ 4/10/64 با حضور نماینده (آقای ...) پس از بازدید از محل ذیل شماره 91306/10/64 بشعبه 8 دادگاه صلح سابق شیراز اعلام داشته پلاک 152 بصورت (باغ شش ساله است وا شجار باغ مذکور شامل انار سیب زردآلو رز و دو رشته چنار و کاج است با ملاحظه وضعیت کیفیت و سایر جهات و اوضاع و احوال و سوابق پرونده های ثبتی همه دلالت بر سبق احیاء و عمران پلاک مزبور است ) که پرونده بکلاسه 641111 در شعبه 8 دادگاه صلح سابق موجود است مجددا" در تاریخ 25/10/64 پلاکهای 1تا28 فرعی از 152 اصلی مورد تامین دلیل قرار گرفته کارشناس مربوطه (آقای ...) پس از بازدید از محل اظهار داشته است پلاکهای فوق الذکر حدود سه هکتار مساحت دارد و در این باغ درختان میوه زردآلو گوجه سیب گلاب آلوزرد انگور انار که اکثرا" ثمری می باشد وجود دارد و سن درختنان 5 تا هفت سال بنظر می رسد) که پرونده بکلاسه 12/11/64در شعبه 8 دادگاه صلح سابق موجود است 3 در لیله 22/7/65 اداره کل زمین شهری فارس با عده ای افراد مسلح به پلاکهای فوق که بصورت باغ میوه و ثمری بوده است حمله نموده و با اره برقی و بلدوزر درختان مثمر و غیرمثمر را قطع نموده و تمام شاخ و برگ و چوب آنها را سریعا" با کامیون بخارج از شهر منتقل نموده و با تخریب دیوارها آنرا بصورت زمین ساده درآورده اند که فعلا" بصورت ساختمان و مقداری از آن نیز در حال حاضر زمین ساده می باشد و بدین لحاظ اینجانبان مبادرت به تقدیم شکایت بمقامات دیوان عدالت اداری جهت احقاق حق خودنمودیم که پس از بررسی های لازم و اعزام گروهی به شیراز جهت ملاحظه محل و انجام تحقیقات لازمه نهایته بوارده بودن شکایت و باغ بودن پلاکهای فوق بموجب حکم شماره 607و24608/12/65دیوان عدالت اداری مورد تایید قرار گرفت و کلیه اقدامات زمین شهری اعم از هرگونه تصرف لغو مالکیت و تملک باغهای فوق را باطل اعلام نمودند این حکم مورد اعتراض اداره خوانده قرار گرفت و هیئت تجدیدنظردیوان عدالت اداری بموجب دادنامه شماره 3219/8/68 حکم صادره ار مورد تایید و تنفیذ قرار دادند4 استشهادیه محلی تنظیم گردیده مبنی براینکه کلیه همسایگان و افرادی که دیده و شنیده اند که باغهای اینجانبان مورد تضییع قرار گرفته و بنظر می رسد ظلمی که اداره فوق بما روا داشته دیگر بهیچ وجه قابل جبران نخواهد بود اما چون اداره خوانده بالطائف الحیل می خواهد باغ میوه ای را زمین مزروعی معرفی وحداقل حقوق باقیمانده مرا نیز پایمال نموده و بدینوسیله سرپوشی هم روی اعمال خلاف و خداناپسندانه خود بگذارد لذا ما را بر آن داشته که بتقدیم این دادخواست مبادرت و دست توسل بسوی یگانه مرجع تظلمات کشور دراز نموده و تقاضای استیفاء حقوق از دست رفته خود را بنمایم و استدعا کنیم عندالاقتضا با جلب نظر کارشناس مربوطه ضمن معاینه و تحقیق محلی بمضوع رسیدگی ضمن صدور حکم فسخ نظریه کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری باغ بودن پلاکهای فوق را مورد تایید قرار داده تا حقوق حقه چند خانوار مورد دستخوش افرادی که قانون را لگدمال می نمایند نگردد هرچند حسب ماده 12 قانون زمین شهری مصوب سال 66 تشخیص عمران واحیاء تاسیسات متناسب و تعیین نوع زمین دایر بعهده وزارت مسکن و شهرسازی است ولی نظرباینکه حسب نظریه مورخ 30/10/64 آقای ...کارشناس دادگستری در پرونده تامین دلیل کلاسه 12/11/64 شعبه هشتم دادگاه صلح سابق شیراز پلاکهای 1 تا20 و 8 فرعی از152 اصلی بخش 4 شیراز در تاریخ اظهار نظر ایشان بصورت یک قطعه باغ مشجر و محصور بوده که در آن درختان میوه و غیرمیوه با سنین بین 5تا7 سال وجود داشته و باغ مزبور وسیله حدول محمدآباد تصرف مشروب می گردیده است صورتمجلس معاینه محل مورخ 15/10/64 در پرونده مزبور نیز موید اینست که پلاکهای مزبور بصورت باغ محصور بوده است نظر باینکه حسب نظریه مورخ 9/19/64 مرحوم 000 در پرونده تامین دلیل کلاسه 641111پلاکهای 93 و 152 بخش 4 شیراز نیز بصورت باغ بوده است در این نظریه سن درختان پلاک 93 بین 5تا هشت سال (باستثنای اصله در روی موجود آن که سن آنها حدود هشتاد سال تعیین شده ) و سن درختان پلاک دیگر 4تا6 سال تعیین گردیده است نظر باینکه دفاع خوانده باینکه پلاک اظهارنظر کمیسیون مقرر در ماده 12 قانون زمین شهری وضعیت زمین در تاریخ 4/5/58 می باشد و در آن تاریخ پلاکهای مزبور مزروعی بوده نه باغ بنظر دادگاه مجه نیست زیرا حتی با فرض صحت این ادعاازآنجائی که تاریخ 5/4/58 تاریخ تصویب قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری می باشد که بموجب آن اراضی موات با شرایطی در اختیار دولت قرار گرفته است و از آنجائی که ماده 2 آئین نامه قانون مزبور هم دربند 2و5 آن قمرر شده بود که نوع استفاده از اراضی و باغات .00 تغییر ناپذیر است با توجه برای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری و بر اساس نظر فقهای شورای نگهبان و بعلت مغایرت آن با شرع خارج از اختیار قوه مجریه و نیز خلاف قانون تشخیص شده است و از آنجائی که قدر متقین نظریه کارشناسان اینست که پلاکهای مزبور قبل از تصویب قانون زمین شهری (27/12/60) باغ بوده قبل از آنهم باتوجه بنظریه های معترض عنها دائر بوده یعنی بهرصورت موات نبوده و در نتیجه از شمول قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری مصوب 5/4/58 و مواد5و6 قانون اراضی شهری و قانون زمین شهری مصوب 60و66 خارج بوده و چون در آن زمان منعی برای غرس درخت در زمین زراعتی وجود نداشته تصمیم مورخ 27/8/68 و14/9/69 کمیسیون مقرر در ماده 12 قانون زمین شهری مبنی بر دایر مزروعی بودن پلاکهای مزبور و با استناد بمعاینه و تحقیق محلی و عکس هوائی سال 54 فاقد مستند قانونی است بخصوص که در سالهای 68و69 پلاکهای مزبور عمدتا" بصورت خانه بوده و عکسهای هوائی سال 54 هم نمیتواند در خصوص موردموثر باشد) و نامه شماره 2836396/9/69 معاونت وزیر مسکن و شهرسازی و مدیرعامل سازمان زمین شهری عنوان اداره کل زمین شهری فارس که ملاک تشخیص نوع زمین را وضعیت آن در سال 58 دانسته نیز فاقدمستند قانونی است ومسلما" اگر قانون گذار نظری موافق با نظریه فوق داشته بهمان نحو که درماده 3 قانون زمین شهری مصوب 66 عمل نموده عمل می کرد بنابراین بنظر دادگاه پلاکهای مورد دعوی در تاریخی که از ید مالکان آن خارج شده و تبدیل به محل مسکونی شده و قبل از تصویب قانون زمین شهری (مصوب 60) باغ بوده حکم بابطال نظریه های کمیسیون مقرر درماده 12 قانون زمین شهری مغایر با این موضوع می باشد صادر و اعلام می گردد رای صادره ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدینظر در دیوانعالی کشور است ) و پس از ابلاغ رای اداره کل زمین شهری فارس نسبت بدادنامه تجدیدنظرخواهی نموده و پس از توضیحاتی نقض دادنامه را خواستار است با ارسال نسخه دوم دادخواست جهت تجدیدنظرخواندگان مشارالیهم نیز بشرح لایحه وارده بشماره 26368/8/72 تقاضای تایید حکم صادره را نموده اند. با وصول پرونده بدیوانعالی کشور بکلاسه بالا ثبت و جهت رسیدگی باین شعبه ارجاع شده است دادخواست ولایحه جوابیه هنگام شور قرائت خواهد شد.
هییت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس ازقرائت گزارش آقای ... عضو ممیز و بررسی اوراق پرونده نسبت به دادنامه شماره 27357/6/1372 تجدیدنظرخواسته مشاوره نموده چنین رای می دهند:
بسمه تعالی
از ناحیه تجدیدنظرخواه در این مرحله از رسیدگی ایرادواعتراض موثر و موجهی که با یکی از شقوق ماده 10 قانون تجدید نظرآراء دادگاههای مصوب مرداد1372 منطبق بوده و نقض دادنامه تجدیدنظری ایجاب نماید بعمل نیامده است و از طرفی دادنامه تجدیدنظرخواسته موجها" ومستدلا" اصدار یافته و از جهت رعایت قواعد واصول دادرسی هم فاقد اشکال موثر است لهذا دادنامه مزبور مستندا" بماده سه و بند ماده پنج قانون فوق الذکر ابرام می شود.
مرجع :
کتاب منتخب آراء دیوانعالی کشور پیرامون مسائل اراضی وآب
تالیف یداله بازگیر
انتشارات فردوسی ، چاپ گیتی / 78 ، چاپ اول
153
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 346
تاریخ تصویب : 1373/06/28
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
زمینی را که دولت (وزارت کشاورزی ) واگذار نموده است اعلام موات بودن آن بعد از واگذاری دولت موجه نیست اگر درختان باغی در اثر عوامل جوی از بین برود و مالک مجددا نهالکاری نماید، فاصله ای که درختان از بین رفته و مجددا وسیله مالک احیاء شده مسقط حق مالک نخواهدبود
