هرمعامله که واقع شده باشد محمول برصحت است مگر اینکه فسادآن معلوم شود
کلاسه پرونده : 239/5690و29/5743
شماره دادنامه : 156و1559/9
تاریخ رسیدگی : 5/12/70
تجدیدنظرخواه : (الف )به وکالت ازطرف شرکت شیمیای صنعتی ...
تجدیدنظرخوانده : آقای (الف )
فرجامخواسته : دادنامه شماره 134/21133/2/70 شعبه 22 دادگاه حقوقی یک ...
مرجع رسیدگی : آقایان ...
هیئت شعبه :
خلاصه جریان پرونده :آقای (الف ) طی دادخواستی که به وکالت از طرف شرکت شیمیایی وصنعتی ...وبه طرفیت آقای (ب )به دادگاه تقدیم داشته وبه استنادسندعادی مورخ 5/8/1361که حاکی است آقایان (ب )و(ج ) سه دانگ مشاع از شش دانگ یک قطعه زمین به پلاک ثبتی ...رابه شکل کارخانه رنگ سازی درآمده به شرکت ... فروخته اند خواستار الزام خوانده به حضوردردفترخانه اسنادرسمی وتنظیم سندرسمی نسبت به یکدانگ و نیم ازملک فوق که متعلق به خوانده بوده است شده است .آقای (ب )نیز طی دادخواستی تقابلی که علیه شرکت ... تقدیم داشته و به استناد سند عادی مورخ 24/12/1364 که حاکیست همان ملک درتاریخ مزبور به مبلغ یکصدوبیست میلیون ریال ازطرف آقای (ب ) و (ج ) به شرکت فروخته شده اعلام داشته باتنظیم سندمورخ 24/12/1364 سند مورخ 5/8/1361 باطل شده است وخواستار صدور حکم بر بطلان سند مورخ 5/8/1361 شده است . دادگاه هردو پرونده راتوام ونسبت به آن رسیدگی کرده وپس ازرسیدگی واخذ نظریه مشاور چین نظر داده است :(در پرونده کلاسه 68/218 شرکت شیمیایی وصنعتی ...بامدیریت عامل آقای (د)به وکالت (س )علیه آقای (ب )درخواست الزام به حضوردردفترخانه وتنظیم سندرسمی انتقال نسبت به یکدانگ ونیم مشاع ازشش دانگ پلاک ...موضوع قرارداد عادی مورخ 5/8/61رانموده است وآقای (ب )درپرونده کلاسه 68/542 متقابلا"باوکالت آقای (ش )به طرفیت شرکت شیمیایی وصنعتی ...درخواست ابطال قرارداد مورخ 5/8/61رابه استنادقرارداد عادی مورخ 24/12/1364 نموده است که به لحاظ ضرورت رسیدگی توامان هردو پرونده قرار رسیدگی توامان صادرودرپاسخ استعلام وضعیت ثبتی مضبوط درپرونده مالکیت آقای (ب ) رابه نسبت یکدانگ ونیم مشاع ازشش دانگ مذکورحکایت می کندوازجانب طرفین هردودعوی نسبت به اصالت هردو قراردادعادی مورخ ...و...از جهت صحت امضاءطرفین درذیل قراردادهاتردیدوانکاری به عمل نیامده است لکن خواهان دعوی اصلی قرارداد عادی مورخ 2/12/62 باطل وغیر موثردرقضیه اعلام وبدین نحودرقبال توضیح مقرردرجلسه مورخ 30/2/61 این دادگاه که باتوجه به اینکه موضوع قرارداد مورخ 24/12/64با تغییرمیزان ثمن معامله بوده بدون اینکه فروشنده و خریدار تغییر پیدانمایدودرصورت بقاءمعامله موضوع قرارداد 5/8/61 ضرورت تنظیم قراردادمورخ 24/12/64 چه بوده وکیل خواهان دعوی اصلی اعلام پاسخ نمود که چون یک دانگ ونیم مشاع از شش دانگ سهمی آقای (ب ) در پلاک موضوع دعوی به اعتبارمعامله موضوع سندعادی مورخ 5/8/61درمالکیت شرکت ...درآمده فلذامالکیتی برای آقای (ب )باقی نمانده تا معامله در 24/12/64 موقعیت قانونی پیدا نماید و معامله موخر رابه لحاظ مستحق للغیربودن موردمعامله باطل وبلااثر درقضیه اعلام نموده است که از نظر دادگاه با عنایت بر اینکه اصالت و امضاءهای منتسب به فروشنده وخریداردرذیل این قرارداد موردتردید واقع نشده ونسبت به سمت مدیرعامل و عضوء هیئت مدیره شرکت ... در این قرارداد عنوان خریدار راجهت شرکت مذکور دارند نیزبحث وتردیدنشده ودرآگهی شماره 3111281/5/61 روزنامه رسمی در رابطه با تغییرات شرکت نیز مدیر عمل ورئیس هیئت مدیره آقایان (ک )و (ب ) امضاکنندگان ذیل قرارداد مورخ 24/12/64به عنوان خریدارمی باشندوتغییرات مقرر درآگهی مورخ 12/10/66 در روزنامه رسمی رئیس و هیئت مدیره تاثیر در تصمیمات متخذه در 24/12/64نخواهد داشت واینکه در معاملات موضوع سند عادی مورخ 5/8/61که فروشنده آقای (ب )بوده خریدار شرکت ... یا مدیریت عامل آقای (ک ) بوده و در سند عادی مورخ 24/12/64 نیز که احد از فروشندگان ...است خریدارشرکت سهامی خاص ...بامدیریت عامل (ک )وریاست هیئت مدیره (ب )است وموضوع موردمعامله نیزدر هر دو یک دانگ ونیم مشاع ازشش دانگ پلاک موضوع دعوی است بنابراین معامله موخر که موضوع سندعادی مورخ 24/12/64می باشدبا غیرنبوده تاانجام معامله غیر و نتیجتا"مستحق للغیربودن مبیع موردپیدانمایدبلکه دراین قرارداد طرفیت معامله وموضوع قراردادراعینا"همان طرفین معامله موضوع مبیع مقرردرسندعادی مورخ 5/8/61 می باشدالنهایه به بیان دیگرآن دراین حالت چنانچه معامله موخرمورخ ...براقاله وبلااثرشدن قرارداد مورخ ...حکایت ننمایدمسلما"برتبدیل قرارداداولیه به قرارداد موخربا شرایط مقرردراین قرارداددلالت دارد وبااستقرار رضایت طرفین بر قراردادموخرواینکه طرفین هردوقراردادازجهت متعاملین افرادواحدی می باشندبه اصالت قراردادمعامله موخرموجبی جهت بقاءواستقرارمفاد قرارداداولیه باقی نمانده وطرفین باپذیرش مفادقراردادمورخ .... بلااثرو کان لم یکن نموده اند وچون خریدارهمان خریداراولیه بود مستحق للغیربودن حادث نمی گرددچه مستحق للغیربودن موردمعامله در حالتی است که خریدارمعامله دوم فردی غیرازخریدارسنداولیه باشددر حالی که درمانحن فیه خریداردرهردوسندشرکت ...باهمان مدیرعامل و همان هیئت مدیره بوده است علی القاعده درتصمیمات شرکتهای تجاری تصمیمات موخرنسبت به تصمیمات مقدم شرکت تاحدی که باتصمیمات اولیه می باشدمربوط بهحق وحقوق خودشرکت است تصمیمهای مقدم رالغووباطل می داردبنابراین چون هیج دلیلی برمعلول بودن اراده ورضای شرکت .. درتنظیم وانعقادقراردادمورخ ...ارائه نگردیده ودراین قراردادنیز موضوعات مقرردرقراردادمورخ ...باشرایط ووضعیت جدیدموردلحاظ قرار گرفته فلذاقرارداداولیه اثروجودی خودراازدست داده وبه قرارداد موخرتبدیل وتغییروضعیت داده است که درچنین کیفیتی قانونا"موردی جهت الزام خریدار(به نظرفروشنده صحیح باشد)درحضوردر دفترخانه و تنظیم سندبراساس مفادقراردادمورخ ...نمیباشدواین قراردادتلویحا" لغووبلااثرگردیده است وچون تنظیم سندبراساس شرایط وموازین مقرر قراردادمورخ ...خواسته نشده باقابل پذیرش تشخیص نبودن دعوی تقابل بربی اعتباردانستن قراردادمورخ 5/8/61 ونتیجتا"بررددعوی خواهان اصلی شرکت ...برالزام به تنظیم سندرسمی براساس قراردادمورخ ... دررابطه به یکدانگ ونیم پلاک موضوع دعواوملحقات آن اظهارنظر می گردد ودرموردتلفن شماره ...باتوجه به پاسخ شماره ...اداره مخابرات ناحیه ...که مالک آن شرکت ...شناخته شده موجبی جهت الزام باقی نیست ودعوی موضوعا"منتفی می باشد.
آقای (الف )وکیل شرکت ...به این نظراعتراض کرده ودرلایحه مشروحی که تقدیم داشته اظهارداشته است که درهنگام تنظیم قراردادمورخ .. ملک موردمعامله جزواموال شرکت موکل ودرمالکیت آن بوده است حال اگر (ب )و...تصمیم گرفته اندکه ملک مشاعی راکه درمالکیت شرکت موکل بوده مجددا"به فروش برساندچنانچه این کارمستحق للغیرنیست پس چه چیزی می تواندباشدواضافه کرده است که مدیران یک شرکت تجاری در مقابل سهامداران درحکم امین ووکیل هستندوبایدرعایت مصلحت وغبطه آنان رابنمایند.آقای (ب )چه درزمان تنظیم قراردادمقدم وچه درهنگام تنظیم قراردادموخرریاست هیئت مدیره شرکت راعهده داربودویک بار مبلغ شانزده میلیون ریال ودرباردوم مبلغ شصت میلیون ریال ازشرکت دریافت وبه جیب خودسرازیرکرده است ونتیجتا"نظریه دادگاه رامخدوش دانسته وخواستارعدم تاییدآن شده است .شعبه نهم دیوان عالی کشور پس ازرسیدگی طی دادنامه شماره ...چنین رای داده است : (برنظریه دادگاه اشکال وارداست زیراسند عادی مورخ پنجم آبانماه شصت ویک دارای ارکان یک بیع کامل شرعی وقانونی می باشد و تا مادامی که بیع مزبورازطرف قانونی ازقبیل اقاله ویافسخ وامثال آن ازاعتبار نیفتاده باشد.مستندا" به مادتین 219 و 220 قانون مدنی معتبربوده ونمی توان نسبت به مالی که موردبیع قرارگرفته مجددا" معامله ای انجام دادووحدت متعاملین نیزنمی تواندتوجیه گرنظریه دادگاه باشدلذانظریه معترض عنه که مخالف مراتب مذکوراست تنفیذ نمی گردد)
پس ازاعاده پرونده به دادگاه ،دادگاه بااستفاده ازماده 15قانون تشکیل دادگاههای حقوقی یک ودوبه نظرخودباقی بوده ومفادنظریه خود رابه صورت رای نگاشته است که شرکت شیمیایی صنعتی ...ازرای دادگاه تجدیدنظرخواسته ودرلایحه ضمیمه دادخواست اظهارداشته جهات و دلایل اعتراض این شرکت نسبت به دعوی متقابل همان است که وکیل محترم شرکت آقای (الف )برلوایح تقدیمی خوددردعوی اصلی مطرح و مشروحا" بیان داشته اندورای صادرازدادگاه راغیرقانونی وغیرشرعی دانسته وخواستار نقض آن شده است .
آقای ...به وکالت ازطرف آقای (ب )طی لایحه ای که درپاسخ دادخواست و لایحه تجدیدنظرخواه ارسال داشته است که آقای (ب )و موکل به جهت کسب اعتبارمالی بیشتر برای شرکت ...که مالکیت آن متعلق به خود و خانواده شان می باشد طی قرارداد صوری مورخ 5/8/61 قراردادی مبنی بر واگذاری کارخانه ... با شرکت ... منعقد می نماید و چنانچه به صورتجلسه مورخ ...توجه فرمایندوکیل شرکت ...ازارائه دلیل لازم بر پرداخت حتی ریالی بابت ثمن معامله عاجزبوده که این امرخود مبین بطلان قرارداد... و حتی قرارداد... می باشد و این قرارداد و این قراردادهاصرفا"برای کسب اعتبارمالی بیشتربرای شرکت خودشان بوده است و خواستار ابرام دادنامه شده است که لوایح طرفین هنگام شور قرائت خواهد شد.ضمنا" رئیس اداره کل ناحیه ... طی نامه شماره ... خطاب به شعبه 22 دادگاه حقوقی یک ...ارسال داشته در مورد تلفن شماره ...چنین نگاشته است :محترما"پیرونامه شماره ...وعطف به نامه ... اعلام می دارد سوابق پرونده تلفن شماره فوق به نام آقای ...به ثبت رسیدهودرنامه قبلی این اداره اشتباها" به نام محل استفاده اعلام شده است .ضمن پذیرش مراتب جهت اطلاع به آگاهی رسیده شایان ذکراست تلفن مذکور درتاریخ ...به شماره ... تبدیل گردیده است .
هیئت شعبه درتاریخ بالاتشکیل گردید.پس ازقرائت گزارش آقای ...عضو ممیز واوراق پرونده دادنامه شماره 1234/123مورد تجدیدنظرمشاوره نموده چنین رای می دهند:
((بسمه تعالی .بر رای موردتجدیدنظراشکال وارداست زیرابه طوری که در رای شماره ...این شعبه قید شده است 1.سند عادی مورخ ...دارای ارکان یک بیع کامل شرعی وقانونی می باشدوباتنظیم سند فوق الذکر ملک موردبحث به ملکیت شرکت ...درآمده است وفروش مجددملکی که در تملک شرکت است به همان شرکت بااینکه فروشنده دیگرمالکیتی نداشته جایزنست 2.خریدار ملک شرکت ...است که دارای شخصیت حقوقی جدا از شخصیت صاحبان سهام است که سهامداران بخصوص مدیرعامل که در حکم امین نسبت به اموال شرکت می باشندنمی توانندنسبت به آن معامله ای که موجب تضررشرکت شودانجام دهند3.دادگاه در رای خوداسنادتنظیمی راقراردادتلقی {کرده }ونتیجه گرفته است که با تنظیم قرارداد بعدی که مغایرقراردادقبلی کان لم یکن محسوب است و حال آنکه سند عادی مورخ ...به طوری که مذکورشدسندعقدبیع است نه قرارداد ساده و به محض وقوع عقدبیع خریدارصاحب ملک وفروشنده صاحب ثمن می گرددوطبق ماده 223قانون مدنی هرمعامله که واقع شده باشد محمول برصحت است و فسادمعامله مزبوروبافسخ یااقاله آن به ثبوت نرسیده است 4.اظهارت آقای وکیل تجدیدنظرخواه مبنی برصوری بودن معامله نیز فاقد دلیل است زیرا ذیل سند مورخ 5/8/61 صریحا"قیدشده است که مبلغ سی ودو میلیون ریال وجه نقد بابت ثمن معامله به فروشندگان تسلیم گردیده است وفروشندگان نیزذیل سندراامضاء ودر واقع اقراربه دریافت وجه مزبورنموده اند 5.درمورد نظر دادگاه نسبت به تلفن نیزبا توجه به نامه شماره ...اداره کل ناحیه ...که مفادا"حاکی ازعدم انتقال تلفن به شرکت ... است نیز اشکال وارداست که بالحاظ نامه فوق الذکر دادگاه نسبت به آن اتخاذ تصمیم خواهندفرمود.باتوجه مراتب مذکور درفوق رای مورد تجدیدنظرمخدوش بوده وبانقض آن پرونده جهت رسیدگی به شعبه دیگردادگاه حقوقی یک ...ارجاع می گردد))
مرجع :
کتاب آرای دیوان عالی کشور درامورحقوقی ، جلددوم
تالیف ، یداله بازگیر، کارشناس قضائی وزارت دادگستری
انتشارات ققنوس ، چاپ اول ، چاپ سحاب ، 1377
81
نوع : آراء و نظریات
شماره انتشار : 156
تاریخ تصویب : 1370/12/05
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
موضوع :
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)
قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن رامنعقدنموده اند درصورتی که مخالف صریح قانون نباشدنافذاست درسند معامله مزبور به کشاورز بودن خریدارمشروط و مقید نگردیده تاعدم وصف مربوردرخریداراخلالی درصحت وارگان معامله واردآورد
